همه چیز یک سال پیش و درست زمانی آغاز شد که «شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی سین کیانگ» چین (CAPEIC)، قراردادی ۲۵ ساله با مقامات طالبان در افغانستان امضا کرد. این شرکت چینی تحت این قرارداد، ملزم شد در سال اول، ۱۵۰ میلیون دلار و در مجموع، ۵۴۰ میلیون دلاری تا سال ۲۰۲۶، در افغانستان سرمایه‌گذاری کند.
تاکنون، سرمایه‌گذاری ۴۹ میلیون دلاری CAPEIC در افغانستان، به افزایش تولید روزانه نفت خام این کشور به بیش از ۱۱۰۰ تن (۸۰۰۰ بشکه در روز) کمک کرده است. اگر این شرکت بخواهد به قرارداد خود عمل کند، حجم تولید می‌تواند به میزان قابل توجهی افزایش یابد. به گفته یک مقام ارشد طالبان، شرکت CAPEIC به دلیل برآورد نادرست هزینه‌های مادی و نیروی کار همراه با تاخیر سه ماهه در تصویب طرح مالی خود توسط مقامات افغان، از هدف سرمایه‌گذاری، عقب افتاده است.
طبق ارزیابی سال ۲۰۱۱ سازمان زمین شناسی آمریکا، حوضه آمو دریا که شامل افغانستان و تاجیکستان می‌شود، حاوی ۹۶۲ میلیون بشکه نفت خام و بیش از ۵۲ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی است. شرکت CAPEIC برای استفاده از این پتانسیل، قصد دارد در سال میلادی جاری، ۲۲ حلقه چاه دیگر حفر کند و هدفش، افزایش تولید روزانه به بیش از ۲۰۰۰ تن معادل ۱۵۰۰۰ بشکه است.
از زمان خروج آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱ و پایان حضور ۲۰ ساله واشنگتن، چین روی خوشی به کابل نشان داده است. دیپلمات‌های چینی از زمان تاسیس دولت طالبان در کابل، تقریبا هر هفته با همتایان افغان خود ملاقات می‌کنند و تحلیلگران غربی به شکل‌گیری نوعی «همکاری» اشاره می‌کنند.
شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، در ژانویه، استوارنامه دیپلماتیک سفیر طالبان در پکن را دریافت کرد. این اقدام، دشمن و دوست را به یک اندازه متحیر کرد زیرا هیچ کشوری، رسما حکومت طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال، مشخص نیست که آیا اقدام پکن، به منزله به رسمیت شناختن دیپلماتیک است یا خیر.
تحلیلگران ژئوپلیتیک این فرضیه را مطرح کرده اند که انگیزه اصلی پکن در تعامل با افغانستان، خنثی سازی ریسک در بحبوحه خلا امنیتی احتمالی است. این گمان با توجه به اینکه دو کشور مرز مشترکی به طول ۹۲ کیلومتر دارند، دلیل قابل قبولی به شمار می‌رود. سال گذشته پکن و اسلام آباد توافق کردند افغانستان را در کریدور اقتصادی چین و پاکستان بگنجانند. این کریدور، نقشه‌ای را برای همکاری نظامی-غیرنظامی با هدف تقویت ارتباط مشارکت کنندگان، ارائه می‌دهد.
شکی نیست که چین به دلایل متعددی می‌خواهد قدرت خود را بر آسیای مرکزی بگسترد. نخست اینکه، این منطقه، بخش اصلی طرح «کمربند و جاده» است که استراتژی توسعه زیرساخت جهانی دولت چین برای سرمایه گذاری در بیش از ۱۵۰ کشور و سازمان بین المللی است. ثانیا، پکن در سطح منطقه‌ای، از کابل می‌خواهد که چین را متحد اصلی در برابر قدرت‌های رقیب مانند روسیه و هند بداند که هر دو تا حدی بر افغانستان نفوذ دارند.
از سوی دیگر، آمریکا بیشتر نگران احتمال تسلط چین بر منطقه هوایی بگرام در شمال کابل است که ارتش این کشور از آن، به عنوان پایگاه اصلی خود در طول جنگ افغانستان استفاده می‌کرد.
توماس وست، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان گفت: ما افغانستان را جایی نمی‌بینیم که لازم باشد با چینی‌ها و روس‌ها رقابت کنیم.بر اساس گزارش اویل پرایس، آمریکا و چین، رویکردهای دیپلماتیک بسیار متفاوتی را در قبال افغانستان اتخاذ کرده اند. در حالی که پکن مسیر همکاری سرمایه گذاری-امنیتی را انتخاب کرده است، آمریکا همچنان کمک کننده اصلی کمک‌های بشردوستانه به افغانستان بوده و از زمان تسلط طالبان، بیش از دو میلیارد دلار کمک بشردوستانه فراهم کرده است.
