فرارو، مسعود پزشکیان قصد دارد دولت وفاق ملی را تشکیل دهد. به همین دلیل هم فهرستی متشکل از تفکر‌های مختلف به مجلس ارائه داد که نظرات متفاوتی راجع به آن مطرح می‌شود. هجمه به پزشکیان خیلی زود آغاز شد و به نظر می‌رسد که کل کابینه پیشنهادی، زیر سایه چند نام قرار گرفت که حامیان پزشکیان معتقدند با وعده‌های او سازگاری ندارند. برای بررسی ابعاد این موضوع با احمد زیدآبادی، نویسنده و تحلیلگر سیاسی گفتگو کردیم.
زیدآبادی درباره انتقاد‌ها به پزشکیان و واکنش‌هایی که طی چند روز گذشته مطرح شد، گفت: «به طور مشخص وزرای پیشنهادی سه وزارتخانه و از میان آن‌ها دو وزارت حساس، به نظر نمی‌رسد دارای خط فکری و گفتمانی باشند که بخواهند با دولت همراهی کنند. تردید و سوال‌هایی درباره وزیر کشور وجود دارد. آقای مومنی شخصیتی متین، جاافتاده و مودب است، اما نمی‌دانیم چه خواهد کرد و آیا توافقی میان او و آقای پزشکیان قرار گرفته یا نه. وزارت اطلاعات مورد بعدی است که همه می‌دانیم کلاً از کنترل رئیس دولت خارج بوده و اگر کسی از خودشان را بگذارند، مسلط‌تر است و همان شیوه‌ها را ادامه می‌دهد. اگر فردی غیر از این باشد، معتقدم که آن شخص نمی‌تواند کار موثری انجام دهد؛ مثل دوره‌ای که آقای علوی وزیر بود.»
وی افزود: «مورد آخر به آقای دنیا مالی مربوط می‌شود که تاثیر سیاسی گسترده‌ای ندارد، اما بالاخره یک حوزه تخصصی است و انتظار این بود که یک متخصص نامدار اهل ورزش آنجا را اداره کند. به غیر از این‌ها، کابینه پیشنهادی نکات مثبت و قابل دفاعی دارد. فکر می‌کردم آقای میدری (گزینه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) با موانعی روبرو شود. سیدعباس صالحی مسئولیت را قبول کند. خیلی از نام‌هایی که انتظار داشتیم، در این فهرست هستند. به این فهرست می‌شود انتقاد کرد و جای انتقاد هم دارد. اما فراتر رفتن از انتقاد، اظهار ناامیدی و پشیمانی کردن، حمله به پزشکیان و اتهام‌زنی به او بنیانی ندارد.»
این تحلیلگر سیاسی با دسته‌بندی منتقدان کابینه پیشنهادی، اظهار داشت: «آن‌هایی که الان اعتراض دارند سه دسته هستند؛ دسته اول اعتقاد دارند که این سیستم اصلاح پذیر نیست و انتخابات هم بی‌معناست. وقتی کلیت چیزی را رد می‌کنیم، ورود به جزئیات دیگر معنی ندارد. اما شاهد نظردهی آنان درباره خوب یا بد بودن وزرای پزشکیان از سوی دسته اول هستیم. وقتی به چنین مساله‌ای ورود می‌کنند، از همان چارچوب براندازانه‌شان هم خارج می‌شوند. اظهارنظر حق آن‌هاست، اما غیرمنطقی و خارج از چارچوب‌های خودشان است.»
وی افزود: «گروه دوم از ابتدا به این روند ظنین بودند و اعتقاد داشتند آمدن آقای پزشکیان نتیجه یک تبانی و برنامه‌ریزی از بالا بود. به همین دلیل امیدی به این که اتفاق مثبتی بیافتد، نداشتند. حالا کابینه معرفی شده آن‌ها می‌توانند بگویند دیدید همان که ما گفتیم. این‌ها می‌توانند به این شکل انتقاد کنند، اما نمی‌توانند بگویند چرا آقای ایکس هست و ایگرگ نیست و سطح انتظارات را بالا ببرند. شما که انتظاری نداشتید، منتظر بودید چه کسانی بیایند؟ انتقادات این گروه هم تناقض‌آلود است.»
زیدآبادی تاکید کرد: «دسته سوم دوستانی بودند که در انتخابات شرکت کردند و یک طیف هستند. بخشی ظاهراً انتظاراتشان خیلی بالا بوده و الان می‌بینند که توقعاتشان برآورده نشد. معتقدم هر انتظاری در چارچوب یک تحلیل معنا می‌دهد. خوب است بدانیم تحلیل این دوستان چه بوده و چرا فکر می‌کردند آقای پزشکیان باید کابینه‌ای معرفی کند که از هر جهت انتظارات آنان را برآورده کند. این انتظارات در کدام چارچوب تحلیلی می‌گنجد؟»
این روزنامه‌نگار با تاکید بر لزوم عبور از موانع برای آغاز کار دولت، یادآور شد: «پزشکیان از روز اولی که وارد شد، چیزی جز این گفت می‌خواهم در چارچوب سیاست‌های کلی نظام حرکت کنم، اهل دعوا نیستم، باید با هم آشتی کنیم و به وفاق برسیم؟ آیا انتظار این بود که پزشکیان گزینه‌های خود را صرف نظر از اینکه مجلس چه واکنشی به آن‌ها نشان می‌دهد یا فرض کنید نهاد رهبری یا نیرو‌های دیگر چه نظری راجع به آن‌ها دارند یک تنه معرفی کند؟ لابد بعد از رد این‌ها باید آدم‌های رادیکال‌تری را معرفی می‌کرد. این که ایجاد دعوا می‌کند و پزشکیان را همین اول در چاله می‌اندازد.
معتقدم که پزشکیان چانه‌زنی کرده، اما مطمئناً ابهاماتی وجود دارد که باید روشن شود. چرا بعضی وزارتخانه‌های کلیدی با این وضعیت مواجه شده. آیا گفتگویی با آن‌ها صورت گرفته؟ قول همکاری با رئیس‌جمهور را دادند یا ندادند؟ این مساله باید روشن شود نه این که سطح انتظارات خیلی بالایی را در نظر بگیریم و امیدی که به وجود آمده را تبدیل به ناامیدی کنیم. باید ببینیم این وزرای پیشنهادی در چه پروسه‌ای انتخاب شدند.»
زیدآبادی تاکید کرد: «مثلاً آقای مومنی تا حالا کارنامه‌ای بروز نداده چه بسا عملکرد خوبی از خود نشان دهد. یکی از مسائلی که در حال حاضر مطرح می‌شود، موضوع استانداران است. وزیر کشور نمی‌تواند به تنهایی استانداران را منصوب کند. انتصاب آنان باید در کابینه تصویب شود. آقای مومنی خلق و خوقی مناسبی دارد و اگر اهل شدت برخورد نباشد و به ویژه حمایت دستگاه را پشت سرش خودش داشته باشد، به عملکرد خوب کمک می‌کند. تجربه عبدالله نوری را نباید فراموش کنیم. مجلس پنجم وزیر کشور را استیضاح و برکنار کرد. مجلسی که خیلی با مجلس فعلی فرق می‌کرد. چنین تجربه‌ای وجود دارد، بنابراین باید بتوانیم کار کنیم.»
این تحلیلگر سیاسی درباره محدودیت‌ها و مشکلات رئیس‌جمهور، خاطرنشان کرد: «تکلیف رئیس جمهور در کشور مشخص است. در یک باتلاقی گیر می‌کند، همه مسئولیت اجرایی روی دوشش است، مردم مطالباتشان از اوست و ابزاری که دارد – یعنی دستگاه دولت – بی‌نهایت ناچیز است. این دستگاه دولت هم برای تشکیل باید تائید مجلس را بگیرد. کابینه اگر بخواهد از مجلس عبور کند، بالاخره باید هماهنگی بین پزشکیان و آقای قالیباف صورت بگیرد.
اگر کابینه‌ای به مجلس برود که بخواهند نصف وزرایش را بیاندازند، با چه ابزاری می‌خواهد از این وضعیت عبور کند؟ پیش از این گفتم که اگر رهبری، قالیباف، اژه‌ای و نظامیان مثل سردار باقری نخواهند با پزشکیان کار کنند، چه ابزاری در دستش هست که بخواهد کارش را پیش ببرد؟ نهاد ریاست‌جمهوری جای دعوا نیست. آن‌هایی که تا حالا دعوا کردند، کدام‌شان به نتیجه مثبتی رسیدند؟ همین اول دعوا بخواهد شروع شود، دوباره برمی‌گردیم سر خانه اول. در حالی که پزشکیان آمد که دعوا‌ها را تمام کند.»
وی اضافه کرد: «چه کسانی منتقد هستند؟ یک بدنه همیشه رای می‌دهند. اما در آن بدنه‌ای که باعث ریاست‌جمهوری پزشکیان شد، دو تحلیل وجود داشت. یک تحلیل این بود صِرف پذیرش پزشکیان به معنای وجود اراده برای نشان دادن انعطاف در حکومت برای رفع پاره‌ای از مشکلات و پیشبرد پاره‌ای از اصلاحات است. این تحلیل وقتی با کابینه مواجه می‌شود، به طور طبیعی انتقاداتی دارد و البته تا زمانی که معتقد است اراده تغییر وجود دارد، خللی در تحلیلش ایجاد نمی‌شود.
یک دسته امثال من بودند که دور اول انتخابات رای ندادند، ولی دور دوم شرکت کردند. ما که می‌دانستیم ضمانتی برای موفقیت وجود ندارد. اما نمی‌خواستیم دولتی را ببینیم که مثلاً وزیر ارشادش آقای رسایی، علومش امیرحسین ثابتی و دیگر وزرایش نبویان و کوچک‌زاده و مانند آن‌ها باشند. الان کدام یک از این چهره‌ها یا چهره‌هایی شبیه به این‌ها را آقای پزشکیان معرفی کرده که من نوعی بخواهم ناراحت باشم؟ ما هم نمیتوانیم با این کابینه برخورد تندی کنیم.»
زیدآبادی با تاکید بر لزوم پرهیز از ایجاد دعوای سیاسی و برخورد احساسی، یادآورد شد: «در پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان، شاهد برخی رفتار‌های احساسی و عاطفی به مساله کابینه هستیم. این ناشی از بالاتر بردن سطح انتظارات از چارچوب تحلیل‌های واقعی و عینی است. زمانی که انتظارات با تحلیل تطابق پیدا نکند، سرخوردگی و ناامیدی به وجود می‌آید که در نهایت به برخورد و واکنش تند می‌رسد.
کسانی حکم تحلیلگر یا رهبری را دارند باید توضیح بدهند که انتظارات غیرواقعی به چه صورت ایجاد شده است. پزشکیان بار‌ها مسیر و برنامه‌اش را مطرح کرد، اما برخورد‌ها به شکلی شده که انگار همین اول کار رئیس‌جمهور توزرد از آب درآمده! آقای پزشکیان احتمالاً تا چهار سال آینده رئیس‌جمهور است. مجلس هم تازه تشکیل شده و تا چهار سال دیگر انتخاباتی نیست.
می‌خواهیم در این فاصله چه کنیم؟ بالاخره یک نقطه امیدی پیش آمده. کشور مشکل دارد و امید این است که سیستم هم ممکن است همراهی کند، مذاکرات جدی و رفع تحریم صورت بگیرد، در حوزه حجاب ملایمتی به خرج داده شود و از این فیلترینگ سخت و سنگین نیز رهایی پیدا کنیم. در نهایت باید تغییرات ملایمی در کشور صورت بگیرد. اگر این مسیر کور شود، از پسش انقلاب در نمی‌آید، هرج و مرج شدید متولد می‌شود.»
