اقتصاد ۲۴،در سال ۲۰۲۳، بیش از ۲۸۱.۶ میلیون نفر در ۵۹ کشور با سطوح بالای ناامنی غذایی شدید مواجه شدند که به کمک فوری نیاز داشتند. طبق گزارش جهانی جدید درباره بحران‌های غذایی (GRFC) ۲۰۲۴، این عدد حدود ۲۱.۵ درصد از جمعیت کشورهای مذکور را نمایندگی می‌کند. این نسبت تقریباً مشابه نسخه گزارش سال ۲۰۲۳ است، که نشان‌دهنده تداوم روند جهانی ناامنی غذایی است.
گزارش GRFC یکی از گزارش‌های شاخص شبکه جهانی مبارزه با بحران‌های غذایی (GNAFC) است. این شبکه جهانی از جمله اتحادیه‌هایی است که در تلاش برای حل بحران‌های غذایی است و اتحادیه اروپا یکی از اعضای بنیادین این اتحادیه است.
عوامل ناامنی غذایی شدید چیست؟
طبق تعریف کمیته امنیت غذایی جهانی سازمان ملل، امنیت غذایی به این معنا تعریف می‌شود که همه مردم در همه زمان‌ها دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی به غذای کافی، ایمن و مغذی داشته باشند که ترجیحات غذایی و نیازهای غذایی آنها را برای یک زندگی فعال و سالم برآورده کند.
عوامل ناامنی غذایی می‌تواند موارد گوناگونی باشد. بحران کم آبی، شوک‌های اقتصادی، اقلیمی و منازعات مسلحانه، در کنار عوامل آسیب‌پذیر ساختاری نظیر فقر مداوم، ضعف در کارآمدی دولت‌ها یا وابستگی بالا به واردات غذایی، میلیون‌ها نفر را به وضعیت ناامنی غذایی و کمبود تغذیه شدید می‌کشاند. با این حال مطابق گزارش شبکه جهانی مبارزه با بحران‌های غذایی، جنگ اصلی‌ترین عامل در ناامنی غذایی شدید است و ویرایش امسال آن، به ناامنی غذایی شدید در دو منطقه سودان و نوار غزه اشاره می‌کند.
در سودان، پس از منازعه آوریل ۲۰۲۳، وضعیت امنیت غذایی به شدت تغییر کرد و ۸.۶ میلیون نفر به جمعیت دارای ناامنی غذایی شدید اضافه شدند که مجموع آن به ۲۰.۳ میلیون نفر می‌رسد.
در نوار غزه، جنگ به بدترین بحران غذایی ثبت شده منجر شد، با تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی امنیت غذایی که بیش از ۱۰ سال است که در حال اجرا است، اکنون تمام جمعیت نوار غزه به لحاظ تامین غذا در فاز بحران یا بدتر دسته‌بندی می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که در صورت ادامه روند ۵۰ درصد آنها فاز فاجعه غذایی را تجربه کنند.
همچنین در سوریه، افغانستان و پاکستان، شرایط آب و هوایی شدید یا شوک‌های اقتصادی عاملان اصلی بحران‌های بزرگ غذایی بودند.شرایط آب و هوایی شدید، عامل اصلی بحران غذایی در آفریقای جنوبی برای سال ۲۰۲۴ است. خشکسالی به شدت بر محصولات کشاورزی و دام‌ها در چندین کشور این منطقه تأثیر می‌گذارد و بخش‌های وسیعی از مناطق از دست دادن برداشت‌ها و مرگ و میر دام‌ها را گزارش کرده‌اند. مالاوی، زامبیا و زیمبابوه اخیراً وضعیت فاجعه اعلام کرده‌اند.
بزرگترین بحران‌های غذایی در کشورها
بر اساس گزارش شبکه جهانی مبارزه با بحران‌های غذایی ۱۰ کشوری که در سال ۲۰۲۳ بزرگترین بحران غذایی جهان را داشتند شامل کنگو، نیجریه، سودان، افغانستان، اتیوپی، یمن، سوریه، بنگلادش، پاکستان و میانمار بودند. این کشورها در سال ۲۰۲۲ نیز جزو کشورهای دارای ناامنی غذایی شدید بودند، با این تفاوت که بنگلادش جایگزین اوکراین شده است.این ۱۰ کشور دارای بحران غذایی با هم بیش از ۶۰ درصد از کل جمعیت متأثر از سطوح بالای ناامنی غذایی در بین ۵۹ کشور را تشکیل می‌دهند.
ضمناً براساس این گزارش بیش از ۱۹ کشور، بیش از یک میلیون نفر یا بیش از ۲۰ درصد از کل جمعیت‌شان با سطوح بالای ناامنی غذایی مواجه است. این کشورها به عنوان کشورهایی که دچار بحران غذایی بزرگ طولانی مدت هستند طبقه‌بندی می‌شوند.همچنین تعداد کودکان زیر پنج سال که از سوءتغذیه حاد رنج می‌برند، در سال ۲۰۲۳، در ۳۲ کشور دچار بحران غذایی حدود ۳۶.۴ میلیون کودک زیر ۵ سال بود که از این تعداد ۹.۸ میلیون کودک دچار سوءتغذیه حاد بودند و به درمان فوری نیاز داشتند.
ناامنی غذایی در ایران
در ایران وضعیت ناامنی غذایی نیز در سال‌های اخیر نشان از وضعیت هشدار به ویژه در برخی از استان‌ها دارد. به گفته ناصری کلانتری عضو انجمن تغذیه کودکان؛ «هفت استان کم‌برخوردار ایران ناامنی غذایی دارند؛ به این معنا که در تمام طول سال به غذای سالم و کافی دسترسی ندارند.»
همچنین به‌تازگی محمد اسماعیل مطلق، رئیس دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور، از تهدیدهای ناامنی غذایی در ۸ استان سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان و خراسان جنوبی خبر داده است.
داده‌های رسمی نیز نشان می‌دهد که در استان خراسان جنوبی ۵۳ درصد از آنها تغذیه ناایمن دارند. در استان سیستان و بلوچستان هم ۷۰ درصد جمعیت گروه تغذیه ناایمن قرار می‌گیرند. در استان خوزستان آمار ناامنی غذایی ۵۸ درصد جمعیت استان است و در استان کرمان، ۷۴ درصد فاقد امنیت غذایی‌اند.
ایران طی سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های طولانی‌مدت بین‌المللی دچار رکود اقتصادی شده است. افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش یارانه ها به طور مستقیم بر وضعیت امنیت غذایی در میان جمعیت فقیر و آسیب پذیر تأثیر گذاشته است. مشکلات کم‌آبی و خشکسالی در ایران نیز از دلایل مهم ناامنی غذایی در استان‌های مذکور بوده است. تولید نوسانات کشاورزی، افزایش قیمت مواد غذایی، بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و خشکسالی و بی ثباتی سیاسی کشورهای همسایه تأثیر منفی بر امنیت غذایی مردم خواهد داشت.
