عموم گردشگری بر پایه بخش خصوصی می‌چرخد، بخش خصوصی‌ای که با سرمایه‌های شخصی به‌صورت تیم، پای کار آمده است و اکنون از سویی به‌لحاظ نبودن زیرساخت‌های مناسب و از سوی دیگر به‌سبب بی‌برنامگی در این وضعیت، کنار گذاشته و البته فراموش شده‌اند.
در ماه‌های نخستین درگیری با این ویروس، اگرچه بر «در خانه ماندن» تأکید شد، اما گردشگری موضوعی است که خانواده‌ها خود برای ورود به آن تصمیم می‌گیرند و هرچه این روزها، فشارها را بیشتر کنیم، باز هم نمی‌توان مانع گردشگری و مسافرت شد.
کما آنکه شاهدیم که در اوج فاصله‌گذاری‌های اجتماعی بین شهرها، باز هم چادرهای مسافرتی در شهرهای شمالی بیداد می‌کرد و در همین همدان هم ماشین‌های پلاک قم، اهواز و دیگر شهرها، به‌وفور قابل‌مشاهده بود!
اما به‌راستی، حال باید چه کرد؟
چرا ضرورت برنامه‌ریزی برای گردشگری را فراموش کرده‌ایم
مگر گردشگری فرایندی لوکس بوده که فکر کنیم این روزها، از سوی مردم فراموش شده است و نباید برای آن گامی برداشت؟ جای سیاست‌گذاری‌ها در این بین کجا است؟
آیا باید همچنان دست روی دست بگذاریم
به‌خوبی به یاد دارم که استاد دانشگاه، نویسنده و مترجم کتاب‌هایی چون «خلاقیت در مدیریت سازمان و واحدهای کسب‌وکار»، «مدیریت مراکز و سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی»، «توریسم و توسعه اقتصادی» و «مدیریت گردشگری پایدار» در آغاز شیوع این ویروس مطرح کرد: در هر صنعت و بیزینسی، شکار فرصت‌ها لازم است. حال با توجه به ظرفیت خاموشی ایجادشده بر اثر ویروس کرونا که روی همه عملیات اجرایی و مباحث گردشگری ما اثر گذاشته، نیاز است تا به ظرفیت‌های خاموشی توجه کنیم.
مرتضی خاکسار با تأکید بر اینکه کشورمان دارای سابقه تاریخی و تمدن درخشانی است، تصریح کرد: در حال حاضر نیازمند برنامه‌ریزی هستیم، چراکه از سقوط هواپیما گرفته تا حوادث اخیر در کشور و این‌روزها روبه‌رو شدن با ویروس کرونا، همه‌وهمه بر صنعت گردشگری ما اثرگذار بوده‌اند. حال باید دید برای برون‌رفت از وضع موجود باید چه برنامه‌ریزی‌هایی داشته باشیم؟ اکنون که وضعیت چراغ‌خاموش است، آیا نباید در مسیر تبلیغات گام برداریم؟
وی با تأکیدبر لزوم توجه به توسعه پایدار گردشگری، خواستار پخش آموزش‌های گردشگری از طریق صداوسیما شد و گفت: باید نقاط هدف، به مردم معرفی شود و هتل‌ها در کنار ستاره‌هایی که دارند، گرید بهداشتی نیز دریافت کنند. بدین‌سان گریدهای جدید بهداشتی طراحی‌شده، می‌تواند به گردشگران این اطمینان را بدهد که کدام هتل رعایت اصول و نکات بهداشتی را به‌نحو مناسب‌تری در پیش گرفته است.
اما به‌راستی حال که گردشگری، چندین ماه است که منگنه شده، چه قدم‌هایی می‌توان در این مسیر برداشت که بتوان یک سفر را به‌جای آغشته شدن با ویروس کرونا و به شکل بمب ساعتی متحرک، به سوی یک گردشگری ایمن همراه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی سوق داد؟
با این تفاسیر برآن شدیم تا گفت‌وگویی با سیدحسن مطیعی‌لنگرودی؛ استاد دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران و نویسنده کتاب‌هایی همچون «جغرافیای اقتصادی ایران (کشاورزی)»، «جغرافیای اقتصادی ایران (صنعت)»، «برنامه‌ریزی روستایی با تأکید بر ایران» و «توسعه و صنعتی‌سازی روستا (نظریه‌ها، روش‌ها و راهبردهای توسعه صنعتی)» ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
گردشگری مجازی نمی‌تواند جایگزین سفرهای رسمی شود
سیدحسن مطیعی‌لنگرودی در گفت‌وگو با خبرنگار قلم با بیان اینکه سفر کردن به خواست مردم به انجام می‌رسد و نمی‌توان آن را خاموش کرد، گفت: در این وضعیت که شاهد شیوع ویروس کرونا هستیم، نیازمند برنامه‌ریزی در بخش گردشگری بیش از گذشته احساس می‌شود.
مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران ادامه داد: از این لحاظ که گردشگری و منابع حاصل از آن با خود تأمین درآمد مردم را در سطح جهان و کشوران به‌همراه دارد و به‌نوعی درآمدهای عایدی از آن چرخ‌های اقتصادی را نیز به حرکت در می‌آورد، نباید دست روی دست بگذاریم!
وی با بیان اینکه سفرهای مجازی نمی‌تواند جایگزین سفرهای رسمی شود، خاطرنشان کرد: سفرهای مجازی، جایگزین خوبی برای گردشگری حقیقی نیست و حتی میزان استقبال از آن هم بالا نیست.
استاد دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران با اشاره به اینکه در تمام دنیا، برای رشد گردشگری به‌عنوان یک صنعت درآمدزا زیرساخت‌های گردشگری مهیّا شده است، گفت: حال نیاز به برنامه‌ریزی‌هایی است تا بتوان از این زیرساخت‌ها در دوران درگیری با شیوع ویروس کرونا هم استفاده کرد.
وی با تأکید بر اینکه نباید بگذاریم که این ویروس، درآمدهای اقتصادی و تمامی آن برنامه‌ریزی‌های زیرساختی گذشته را به خاموشی بکشاند، خاطرنشان کرد: در این بین گردشگری مجازی عملی نیست، چراکه برای گردشگران هم چندان پسندیده نیست. بدین‌سان حال باید چه قدمی برداریم تا هم مخاطبان را جذب کنیم و هم اینکه تمامی آن زیرساخت‌ها، امکانات و سرمایه‌گذاری‌های این بخش، بتواند برایمان بهره‌وری اقتصادی آن هم در سال جهش تولید و درگیری با ویروس کرونا را به ارمغان آورد؟
نویسنده کتاب جغرافیای اقتصادی ایران در پاسخ به این پرسش مطرح کرد: مسلماً حال زمان آن نرسیده تا زمینه‌هایی را ایجاد کنیم تا شرایط گردشگری را برایمان امن‌تر سازد.
مطیعی‌لنگرودی در این راستا تشریح کرد: باید با برنامه‌ریزی‌ها بتوانیم فواصلی را ایجاد کنیم که تراکم گردشگران کاهش یابد و از گردشگری انبوه جلوگیری کنیم.
استاد دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران در ادامه این موضوع گفت: باید بتوانیم با توجه به پروتکل‌های بهداشتی، گردشگری ایمنی را رقم بزنیم، چراکه در حال حاضر و در دوران اوج شیوع ویروس کرونا هم گردشگری وجود داشت، اما به سمت‌وسوی مراکز اقامتی مجوزدار و قانونی که هزینه‌هایی برای اقامت و خدمات‌دهی به مسافران داشتند، سوق پیدا نکرد و حتی ارمغان آن آلودگی‌های بیشتر به این بیماری هم بود!
مطیعی‌لنگرودی با تصریح بر اینکه اگر برنامه‌ریزی‌های مناسبی در جهت گردشگری را این روزها شاهد نیستیم، به سبب آن است که شرایط بحرانی است، افزود: گمان می‌شد که شیوع ویروس کرونا در فصول گرم سال فروکش کند بدین سان برنامه ریزی ای برای گردشگری نشد و فکر می‌شد که تابستان همه چیز به حال قبل باز می‌گردد و حتی شاهد بودیم که عده زیادی از مسافران به سمت شهرهای جنوبی و خوزستان روانه شدند با این گمان که در آن مناطق هوا گرم و خبری از این ویروس نیست؛ اما در نهایت، شاهد وضعیت قرمز کرونا در این شهرها شدیم!
مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران در بخش پایانی صحبت‌های خود ادامه داد: حال که دیدیم این ویروس با فصل گرم سال هم از بین نمی رود و فروکش نمی کند، باید فکری برای گردشگری استاندارد و امن داشته باشیم که بتوانیم گردشگری را قانومند کنیم تا نه تنها درآمدهای حاصل از آن را از دست ندهیم بلکه، گردشگری‌های دیگر را که عموماً بحرانی هستند و عاملی بر شیوع ویروس کرونا، زیر سایه یک گردشگری امن سلامت محور ببریم.
اما به راستی، گردشگری را نباید کرونا زده رها کنیم؛ تن گردشگری ما آن قدر قوی نیست که بتواند با خاموشی چندین ماهه دوام بیاورد.
گردشگری به‌ویژه در غرب کشور، چشم‌انتظار برنامه‌ریزی‌هایی برای برون‌رفت از وضعیت فعلی است؛ نمی‌خواهیم با گردشگری سلامت مردم را به خطر بیاندازیم، اما…
با شیوع این ویروس، گردشگری تمام نشده است
مردم به سفر نیاز دارند و این فرایند حتی در دوران فاصله‌گذاری‌های به اصطلاح سفت‌وسخت اجتماعی و هوشمند هم ادامه داشت! اما به‌صورت غیرقانونی و بدون رعایت هرگونه استاندارد مختص به شرایط ویژه درگیری با کرونا، بدین‌سان حال که این فرایند ادامه دارد، بایستی فکری برای آن شود.
در حالت عادی که ویروس کرونا ارمغانش درگیری‌های وحشتناک مردم با مرگ نبود، خانه‌مسافرها، فعالیت‌های اقامتگاه‌ها و مهمان‌پذیرهای غیرقانونی و فاقد مجوز جای تأمل داشت و هر آن باید جلوی آنها گرفته می‌شد؛ چه برسد به حال که باید به نکات بهداشتی و ایمنی بیش از گذشته توجه شود.
تعطیلی هتل‌ها، اقامتگاه‌ها، خانه‌های بوم‌گردی و خانه‌مسافرهای مجاز، موجب رشد قارچ‌گونه مراکز اقامتی و اماکن غیرمجاز در شهرهای کشور شد. یعنی دقیقاً آنچه که ارمغانی جز بیشتر شدن بیماران تخت‌های بیمارستان و شیوع ویروس کرونا را به همراه ندارد.
بدین‌سان به‌راستی باید گفت که هفت‌ماه خاموشی و فرو بردن گردشگری غرب کشور در کما کافی است! بیایید با برنامه‌ریزی‌های مدون، فکری برای رونق گردشگری استاندارد و امن به لحاظ بهداشتی بکنیم و قدمی در مسیر نجات تن نحیف گردشگری غرب کشور که هم‌اکنون در اغما است، کنیم! البته تا دیر نشده و این وضعیت، منجر به مرگ گردشگری و برگشت به سر نقطه شروع آن نشده است!
