هماهنگی بین تیمهای اضطراری هوایی و زمینی در منطقه زلزلهزده وجود نداشت. بخشی از این هماهنگی مثلا از پرواز بالگردهای سازمانهای پزشکی، نظامی و هلال احمر گزارش شد، به نحوی که هرکدام از سازمانهای خود فرمان میگرفتند. فقدان یک برنامه نظاممند برای دسترسی به نیروی متخصص از مشکلات همچنان مهم است. پرسنل آموزشدیده اغلب جابهجا میشوند و امکان انباشت تخصص و تجربه در یک پست را کمتر مییابند. در چند سال قبل از سال ۱۳۹۶ چنین بحرانی در این منطقه رخ نداده بود، تمرین مهمی نیز قبل از زمینلرزه ۱۳۹۶ به صورت منظم برگزار نشده بود.به همین سبب بعضی از پرسنل نمیدانستند که چگونه و با چه شرایطی ایفای نقش کنند. تریاژهای پیشبیمارستانی و بحرانی بهخوبی انجام نگرفت و اولویتبندی مجروحان برای انتقال با اختلال مواجه شد. در موارد اضطراری، اولویت حملونقل برای بیماران بحرانی است که باید در اسرع وقت برای مراقبتهای پیشرفته به مراکز درمانی منتقل شوند.تخلیه مجروحان با مشارکت سازمانهای مختلف انجام میشود. اما این سازمانها قوانین و دستورالعملهای خاص خود را دارند. بنابراین، اجرای رویههای خاص این سازمانها در پاسخ به سوانح (بعد از رخداد) منجر به عدم هماهنگیهایی شد. در شرایط اضطراری، با استفاده از سیستم آنلاین و ماهوارهها، منطقه حادثهدیده توسط مدیران سازمانهای مختلف کنترل میشود. این روند هماهنگی باعث افزایش دانش و آگاهی مدیران در مورد وضعیت منطقه میشود. اجرای یک سیستم فرماندهی واحد و یکپارچه در محل حادثه میتواند هماهنگی سازمانی را افزایش دهد.
سامانه فرماندهی حادثه (ICS) یک ابزار مدیریتی یکسان برای هماهنگی و کنترل تیمهای پاسخدهنده و دخیل در عملیات در حوادث بزرگ است. گزارش بررسیهای انجامشده بعد از زلزله آبان ۱۳۹۶ نشان میدهد که بخشی از اختلال در عملیات مدیریت بحران به اختلال در عملکرد «سامانه فرماندهی حادثه» یا کمکیفیتبودن آن برای هدایت کل عملیات (در مورد مرکز عملیات اضطراری) وابسته بوده است.بر اساس آنچه در زلزله ۲۱ آبان ۱۳۹۶ ازگله سرپل ذهاب مشاهده شد، لازم است این درسها را برای زمینلرزههای شدید بعدی بیاموزیم و به کار ببریم:
الف- فرمانده عملیات مدیریت بحران در سطح منطقه و کشور به صورت بالقوه و بالفعل مشخص شود و آماده انجام وظیفه باشد، ب- تیم مدیریت بحران در سطح هر استان به صورت حرفهای و با کیفیت بالا از افراد متخصص و نه صرفا بر پایه چارت اداری و وظایف سازمانی، تشکیل شود. ج- مرکز فرماندهی حادثه برای مدیریت کلان و واحد و مرکز هماهنگکننده اضطراری بین نیروهای وزارت بهداشت و سازمانهای هلال احمر و اورژانس و… در هر استان تشکیل شود. د- تمرین -مانور- برای تمامی تیمهای دخیل در پاسخ به سوانح همراه با دورههای آموزش روزآمد بر مبنای ارزیابی نیازهای آموزشی شرکتکنندگان مرتبط در دستورکار باشد. ه- تجهیزات تیمهای عملیاتی باید مدرنسازی و بهروزرسانی شود. یادمان باشد که همه این کارها باید «قبل از سانحه» انجام شود.