نام کارون این روزها به بی‌آبی و آلودگی گره خورده است. از دام‌هایی که اطراف آن تلف شده تا گیاهانی که حیاتشان به آن بسته است، دل مردم خوزستان را خون کرده است. یک روز با بحران ریزگرد دست و پنجه نرم می‌کنند و روز دیگر با آلودگی و نبود آب.
ورود پساب و زباله به کارون نه حرف امروز است و نه دیروز اما گویی دیگر گوش کسی به آن بدهکار نیست. نه صدای بغض آلود مردی که از مرگ گاومیش‌هایش در حمیدیه می‌گوید و نه لاشه دام‌ها در مسجد سلیمان توجه متولیان را جلب می‌کند. مردم این مناطق می‌گویند آلودگی آب و کمبود آب در این مناطق باعث شده دام‌هایشان از بین برود.
آنطور که محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس حوزه سلامت و محیط زیست می‌گوید: «محیط زیست و منابع آبی کشور این روزها به معجونی از مشکلات و ناهنجاری‌ها تبدیل شده است. دولت هم مشغول انجام روزمرگی‌های خود است و محیط زیست را به حال خود رها کرده است.»
کارون خشک شده است
این عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران ادامه می‌دهد: «ما شاهد کمبود و ورشکستگی آب در کشور هستیم. رودخانه کارون که روزی پرآب‌ترین رودخانه کشور بود حالا تبدیل به نهر کوچکی شده است. در حال حاضر انتقال آب از سرشاخه‌ها و سدهای بالادست از مهمترین عوامل کاهش حجم آب رودخانه کارون در سال‌های اخیر بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «رودخانه کارون در حال حاضر در اصل خشک شده و آب داشتن این رودخانه ناشی از فاضلابی است که وارد این رودخانه می‌شود. بخشی از فاضلاب‌های ورودی به کارون، فاضلاب اهواز و چند شهرستان دیگر استان خوزستان هستند. از سوی دیگر رودخانه کارون با ورود پساب‌های صنعتی از جمله پساب کارخانه نیشکر نیز مواجه است. ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی همزمان با کاهش حجم آب ورودی از سرچشمه‌ها به رودخانه کارون است. رودخانه کارون وضعیت از نظر بهداشتی در وضعیت نامناسبی به سر می‌برد و اکوسیستم آن نیز به خطر افتاده است.»
ده‌ها دام در روزهای اخیر در مسجد سلیمان از بین رفتند که گفته می‌شد به دلیل آلودگی و پساب پتروشیمی بود. حالا محبوب‌فر می‌گوید نه تنها دام‌ها که گیاهان هم در خطر هستند.
با بیان اینکه علاوه بر تلف شدن حیوانات، شاهد از بین رفتن گونه‌های مهم گیاهی در مجاورت منابع آبی خوزستان هستیم، می‌گوید: «وقتی حجم آب ورودی به رودخانه‌ها کم باشد و فاضلاب هم وارد آن شود. آب رودخانه با افزایش غلظت آلایندگی و آلودگی مواجه می‌شود. در چنین شرایطی رودخانه توان خودپالایی را از دست می‌دهد بنابراین این آلاینده‌ها در رودخانه‌ها می‌مانند و وارد بدن انسان، گیاهان و جانوران می‌شوند.
شادگان هم آلوده است
اما آلودگی و کمبود آب به مناطق دیگر هم رسیده است. تا جایی که موجب اعتراضاتی از سوی کشاورزان این مناطق نیز شد. محبوب‌فر در این مورد می‌گوید: «علاوه بر رودخانه کارون، شاهد چنین پدیده‌ای در تالاب شادگان هستیم. غلظت آب در کارون و شادگان به وضعیتی افتاده که کشاورزان نسبت به شوری آب اعتراض دارند. وضعیتی که باعث افت کیفیت محصولات کشاورزی و حاضلخیزی زمین‌های کشاورزی در این مناطق شده است.»
عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران ادامه می‌دهد: «کمبود آب در استان خوزستان چنان خود را نشان داده تکه بسیاری از افراد در این منطقه در حال اعتراض هستند و تنش آبی تا عمق استان خوزستان کشیده شد. پیش از این اعلام کردیم تنش بر سر آب در استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری اوج گرفته است اما این روزها به خوزستان نیز رسیده است. حالا کشاورزان با ممنوعیت و محدودیت کشت محصولات مواجه شدند و به این وضعیت اعتراض دارند.»
جایگزینی برای درآمد کشاورزان نیست
اخیرا اعتراضاتی توسط برخی از کشاورزان در خوزستان برای ممنوعیت کشت و نیز حق‌آبه صورت گرفت. محبوب‌فر با بیان اینکه تنها راه کسب درآمد بسیاری از کشاورزان همین کشت محصول است، می‌گوید: «زمانی که کشور در شرایط بحران آب به سر می‌برد ممنوع کردن کشت‌های آب بر مانند برنج و سایر محصولات توجیه‌پذیر و منطقی است اما در صورتی که دولت و سازمان‌ها به دنبال جایگزین برای کسب درآمد مردم باشند.»
این کارشناس محیط زیست ادامه می‌دهد: «زمانی که کشاورزان منبع درآمد دیگری نداشته باشند و اتفاقا تعدادشان هم کم نیست چطور می‌توانند از کشاورزی دست بکشند؟ در استان‌های خوزستان و اصفهان پمپ‌های آب کشاورزان را جمع کردند که از برداشتن آب توسط آنها ممانعت شده در حالی که هیچ حمایت مالی از آنها نشده است.»
او درباره عملکرد سازمان محیط زیست بر این باور است: «سازمان حفاظت محیط زیست در تهران و اداره کل در خوزستان تنها نظاره‌گر هستند. اگرچه بارها مدیرکل محیط زیست خوزستان بارها اعلام کرده که قرار است فاضلاب ورودی به کارون تصفیه شود اما هنوز از این طرح هیچ اطلاعاتی در دست نیست. بنا بوده که کلکتور تصفیه‌خانه شرق اهواز تکمیل و راه‌اندازی شود. با راه اندازی این تصفیه‌خانه می‌توان مانع ورود پساب به رودخانه کارون شد اما هیچ اطلاعاتی از تکمیل این تصفیه‌خانه در دست نیست.»
محبوب‌فر در پایان می‌گوید: «متاسفانه کارنامه دولت‌ها در حوزه محیط زیست و مدیریت منابع آبی شکست خورده است. وضعیت منابع آبی و محیط زیست کشور روی خوش نمی‌بیند تا زمانی که تصمیمات در سازمان‌ها با سیاست‌زدگی و قومی گرفته می‌شود.»
