اینجا در زمستان خبری از بخاری و کرسی نیست . شاید چند روزی مردم هرمزگان در زمستان دستی بر شعله های بخاری برقی بزنند اما دیری نمی پاید که شعله های سوزان و قرمز رنگ آنها رو به خاموشی می گراید و مسندخود را به نسیم خنک کولر گازی وا می گذارند.
آنچه مسلم است مردم هرمزگان همیشه پای ثابت مناسبت های ملی بوده و هستند ،برگزاری مراسم شب یلدا یکی از نمونه های همگرایی ملی مردم خونگرم هرمزگان است .آنها همانند سایر مردم ایران این شب زایش نور و روشنایی را با انواع مراسم بومی و خوردنی های خاص جنوب جشن می گیرند.
عباس رفیعی ، محقق و نویسنده هرمزگانی در این خصوص می گوید؛ هرمزگان به دلیل وضعیت آب و هوایی که دارد تنها از ۱۵ آبان ماه تا نیمه های اسفندماه هوا ی خنکی را تجربه می کند و از انقلاب زمستانه به گونه ای که در استانهای سردسیر رخ می دهد ،در هرمزگان خبری نیست بر همین اساس از وسایل گرمایشی و لباس های گرم هم در فواصل زمانی بسیار کوتاهی استفاده می شود . بنابراین چون از سرما و برف خبری نیست از مراسم یلدا نیزکه مختص خود استان هرمزگان باشد و به معنای یلدایی که در سایر استانها برگزار می شود نیز خبری نیست.
وی ادامه می دهد؛ به دلیل مهاجر پذیر بودن هرمزگان ،آنچه به عنوان مراسم شب یلدا هم اکنون در هرمزگان برگزار می شود به واسطه همبستگی ملی و برگرفته از مراسم اقوام مختلف در جای جای ایران و با رنگ و بوی خاص جنوبی است.
رفیعی می افزاید؛جدای از شب یلدا ، مردم هرمزگان پای ثابت شب چره ها هستند . شب چره هایی که با بیان داستان و افسانه های کهن(چیچکا)، فرهنگ بومی را سینه به سینه به صورت شفاهی حفظ کرده و گسترش می دهد.
این محقق هرمزگانی می گوید ؛در سالهایی که بارندگی زیاد است و به اصطلاح تر سالی است مردم در شب چره ها از سبزی های محلی به نام “زازغ”،”شلکی”نوعی خوراکی به نام “مچک “درست می کنند به این شکل که این سبزی های طبیعی ابتدا پخته شده و پس از آبگیری چنگ زده می شود و به صورت “مچک”در می آید که بسته به ذائقه افراد همراه با نارنج و یا خرما مصرف می شود .همچنین مچک “سلمه” و برگ تازه رسته “انجیر “نیز در بین مردم هرمزگان طرفداران زیادی دارد و پای ثابت مراسم شب چره است.
رفیعی بیان می کند؛مصرف نان چپاتی که نوعی نان هندی است واز آرد ، شکر و یا نمک بسته به ذائقه افراد تهیه می شود و در روغن سرخ می شود، همچنین نان چم چمو ، نان رگاگ ، سیلک، تومشی با سس مهیاوه و سوراغ وتخمه کدو به دلیل کشت این محصول در هرمزگان نیز در شبهای زمستانی هرمزگان رواج دارد.
وی ادامه می دهد ؛علاوه بر شاهنامه خوانی ، خواندن داستانهای عاشقانه مانند “خرم و زیبا”،”حیدر بیک و صممبر””فلک ناز و خورشید آفرین” و دوبیتی های مهیا ، باقر ، نجما و… نیز توسط نوسوادان مکتبی در گذشته رواج داشت که امروزه حافظ خوانی و خوانش گلستان نیز رواج پیدا کرده است.همچنین توسط افراد کهنسال خانواده که در گویش محلی” بپ گپو” و “مم گپو” نامیده می شوند نیز باخواندن شعر های محلی و بیان متل های قدیمی فرهنگ کهن این سرزمین به جوانترها و کودکان منتقل می شود.
این محقق و نویسنده هرمزگانی بیان می کند ؛خواندن اشعار محلی که به اصطلاح به آن “شروه خوانی ” می گویند که نوعی آواز خوانی در مایه دشتی و بر پایه دو بیتی است نیز در شب چره ها و شب یلدا در هرمزگان رواج دارد.
عباس رفیعی می گوید ؛مردم هرمزگان علاوه بر خوردن تنقلات و آجیل معمول شب یلدا از تنقلات محلی ویژه ای به نام “دنگو یا کسو دنگ” استفاده می کنند که ترکیبی از دانه های بنه،کسور ،گندم برشته و کنجد برشته است که در برخی مناطق ، نخود و کشمش نیز به محتویات آن افزوده می شود.
وی می افزاید ؛ محصولات خرما یکی از مهمترین خوردنی های شب یلدا و شب چره های هرمزگان است محصولاتی مانند کنگ جوش داده شده (خارک) که ازمحصول دو درخت خرما به نام‌های “هلو” و “زرک “که در میناب کشت می شود ،رنگینگ، خرمای روغنی و خرما ارده نیز زینت بخش سفره های یلدا و شب چره های مردم هرمزگان است.
رفیعی ادامه دهد؛ هندوانه پای ثابت سفره یلدای ایرانیان است که افتخار تامین آن را برای سایر استانها ،شهرستان میناب و جاسک از اوایل آذر ماه تا اوایل دی ماه بر عهده دارد که علاوه بر تامین نیاز داخل به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نیز صادر می‌شود.
این محقق هرمزگانی خوردن قلیه ماهی ، ماهی برشته ،ماهی روی تابه ای ،هواری ماهی سوری یا ماهی هوور را از محبوب ترین غذاهای مصرفی در شب یلدا در هرمزگان عنوان می کند و می گوید ؛در برخی از مناطق هرمزگان زدن سازهای محلی و دهل نیز رواج دارد و در پایان شب طولانی یلدا دعای خیر بزرگان فامیل بدرقه راه کوچکتر های خانواده می شود .
انتهای پیام/
