روزنامه جام جم نوشت: «انتشار تصویری از عقدنامه یک زوج جوان در فضای مجازی که در آن از بیت‌کوین به عنوان بخشی از مهریه نام برده شده واکنش‌های بسیاری را برانگیخته‌است. اغلب واکنش‌ها با یک سوال اساسی روبه‌روست: این که کار آیا قانونی است یا خیر؟ به دنبال این واکنش‌ها هم یک وکیل دادگستری با این استدلال که در قانون مدنی گفته شده هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان مهریه قرار داد، استناد کرده است که این کار منافاتی با قانون ندارد. اما تماس ما با اغلب دفاتر ازدواج و طلاق حکایت از این داشت که آنها زیر بار چنین کاری نمی‌روند. برخی از آنها از چند و چون استفاده از رمزارزهای دیجیتال اطلاعاتی نداشتند و به همین دلیل آن را غیر قانونی می‌دانستند و برخی دیگر یا عینک بدبینی رواج چنین مهریه‌هایی را ترفندی از سوی برخی وکلا می‌دانستند. عده‌ای هم بر این باورند رمزارزها جزو دسته مهریه‌های غیر معمول قرار دارند و سیاست قوه قضا همچون گذشته مقابله با قید این چنین مهریه‌هاست. استدلال قوه قضا هم بر این است که اغلب این مهریه‌ها در شرایط جدایی احتمالی زوجین، محل چالش واقع می‌شود و در خوشبینانه‌ترین شکل منجر به حبس خواهد شد؛ اتفاقی که تعارض آشکاری با سیاست چند سال اخیر قوه قضاییه دارد. البته همه این موارد دلیل نشده است تا زوجین نتوانند دست به چنین کاری بزنند و آنها این بار در شروط ضمن عقد چنین مواردی را قید می‌کنند. ورود رمزارزها به این حوزه البته که هشدار جدی‌تری برای رایج شدن این ارز در کشور هم دارد؛ اگر چه فاصله بیت‌کوین با ارزهای رایج در کشور هنوز بسیار است اما ورود بیت‌کوین به عقدنامه یعنی در آینده شاهد فراگیری این رمزارزهای دیجیتال به زندگی معمولی‌مان خواهیم بود؛ آینده‌ای که اصلا دور نیست.
بیت‌کوین برای مهریه قانونی است؟
نه انتشار تصویر برگه عقدنامه در فضای مجازی که اظهار نظر یک وکیل دادگستری باعث شده بحث بر سر قانونی بودن یا نبودن این اتفاق بالا بگیرد. مهدی عزیززاده، وکیل پایه‌یک دادگستری در پاسخ به باشگاه خبرنگاران درباره این که آیا می‌توان بیت‌کوین را به عنوان مهریه قرار داد یا خیر گفته است بر اساس قانون هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به عنوان مهریه تعیین شود. به اعتقاد این وکیل دادگستری چون «در قانون مدنی گفته شده هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان مهر قرار داد به همین دلیل تعیین بیت‌کوین به عنوان مهریه مشکلی ندارد.» فارغ از ماجرای قانونی‌بودن یا نبودن این کار بحث شرعی این ماجرا هم پیش می‌آید. این وکیل دادگستری اما معتقد است از آنجا که «شرع انتخاب بیت‌کوین را ممنوع نکرده است بنابراین می‌تواند به عنوان مهریه انتخاب شود.» تازه‌بودن این موضوع البته که باعث تفاوت نظر بسیار هم شده است.
علی‌اکبر مهرگان، مسئول یک موسسه حقوقی است و پاسخ متفاوتی به سوال جام جم می‌دهد. او معتقد است به ظاهر این کار قانونی است اما در عمل غیر قانونی! او می‌گوید: «از آنجا که در قانون بحث هر چیز که مالیت داشته باشد می‌تواند جزو مهریه باشد، این کار قانونی به نظر می‌رسد اما از آنجا که هنوز قانون مصوبی در رابطه با خرید و فروش بیت‌کوین وجود ندارد و به نوعی این کار غیر قانونی است، نمی‌تواند در عقدنامه به عنوان مهریه قید شود.»
البته که مدت‌هاست هم استخراج این رمزارز با اخذ مجوز قانونی است و هم خرید و فروش آن در ایران اتفاق رایج و معمولی است. آن طور که برخی کارکنان دفاتر ازدواج به جام جم می‌گویند، زوجین برای دچارنشدن با چالش‌های قانونی این موارد را در شروط ضمن عقد قید می‌کنند تا به نوعی دچار قرائت‌های متفاوتی از قانون نشوند و پس از ازدواج مشکلی در این حوزه نداشته باشند.
درد سرهای مهریه عصر دیجیتال
برآیند گفته‌های مختلف و البته تماس با دفترخانه‌های مختلف ازدواج در تهران نشان می‌دهد باید بپذیریم که قید رمزارزهای دیجیتال به عنوان مهریه در عقدنامه رویه‌ای قانونی محسوب می‌شود؛ هر چند برخی از این دفاتر ازدواج گفته‌اند، حتی در صورت قانونی‌بودن، از انجام این کار معذورند! بحث بر سر عرفی و شرعی بودن این کار هم به نظر آشکار است و محل چالش نیست؛ چراکه هم استخراج بیت‌کوین و هم خرید و فروش آن با اخذ مجوزهای لازم روندی قانونی دارد و بنابراین از نظر شرعی هم نباید مشکلی داشته باشد. اما این مهریه عصر دیجیتال هنوز نیامده مشکلاتی را به همراه خود خواهد داشت. اولین معضل قیمت بالای آن است که طی یک سال از پنج دلار به حدود ۵۴ هزار دلار رسیده است و با توجه به استقبال عموم از آن انتظار افزایش قیمت هم در آینده می‌رود. اما افزایش قیمت بیت‌کوین چگونه اسباب درد سر است؛ در حالی که جهش قیمت‌ها تنها محدود به این رمزارز دیجیتال نیست و در مورد طلا و سکه هم صدق می‌کند؟
از کارن روحانی، حقوقدان، می‌پرسیم با رایج‌شدن این امر آیا باید نگران گرفتاری‌های حقوقی تازه‌ای در این حوزه باشیم؟ او می‌گوید: «از آنجا که حالا بیت‌کوین به عنوان یک رمزارز رایج مطرح است و هر روز حتی تلویزیون هم در کنار قیمت طلا و ارزهای دیگر، قیمت روز آن را اعلام می‌کند، مانع قانونی در قید آن در عقدنامه وجود ندارد اما احتمالا به دلیل ناآگاهی عمومی نسبت به آن باید منتظر گرفتاری‌های حقوقی بیشتری در این حوزه باشیم؛ چراکه تبدیل آن به پول رایج شاید هنوز برای بسیاری پیچیدگی‌هایی داشته باشد.»
البته که ایراد اساسی این حقوقدان به این موضوع قیمت بالای این رمزارز دیجیتال است. او می‌گوید: «اگرچه قید بیت‌کوین در عقدنامه مشکلی قانونی ندارد اما بدون شک قیمت بالای آن همان مشکلات همیشگی در این حوزه را پیش خواهد آورد. البته که از این موضوع هم با توجه به شرایط‌کنونی جامعه گریزی نیست.»
اصغر کیهان‌نیا، مشاور خانواده، هم معتقد است استفاده از بیت‌کوین به نوعی ارجحیت مادی خانواده‌ها را در این روزگار نشان می‌دهد. او می‌گوید: «این که ارزش بیت‌کوین طی چند سال گذشته رشدی بی‌سابقه داشته و البته ظواهر امر هم نشان می‌دهد این افزایش قیمت ادامه خواهد داشت نشان از این دارد که همچنان برای خانواده‌ها در ازدواج، مادیات اولویت بالایی دارد. اتفاقی که حداقل مراجعان بسیار هر روزه به مراکز مشاوره نیز آن را تایید می‌کند.»
لاکچری‌بازی تازه یا وهن عقدنامه
البته واکنش کاربران فعال فضای مجازی به این موضوع نیز همان واکنش همیشگی است؛ یعنی شوخی با موضوع اصلی اما همان دسته از افرادی هم که از این مرحله عبور کرده‌اند، به این موضوع تاخته‌اند. اغلب آنها این کار را پیروی از مد روز و روش تازه‌ای برای لاکچری جلوه‌دادن و متفاوت‌بودن در جامعه دانسته‌اند و معتقدند تب تند بیت‌کوین هم زود به عرق می‌نشیند و وقتی این امر تکراری شد، مد جدیدی برای تفاخر سربرمی‌آورد. عده‌ای نیز همچنان بحث گذشته نوستالژیک و شیرین و پایبندی به سنت قدیم و ارجحیت آن را به عصر کنونی گوشزد کرده‌اند. این که در قدیم سهم از آب قنات مهریه بوده و زندگی‌ها دوام داشته و حالا به ازدواج مثل یک قرارداد خرید و فروش نگاه می‌شود و پول و مادیات حرف اول را می‌زند. مخالفان این دسته هم معتقدند هر تغییری در سبک زندگی همواره با مقاومت‌های بسیار روبه‌رو بوده است و اگر بخواهیم همچنان با همان رویه پیش برویم، زندگی در این روزگار امکان‌پذیر نخواهد بود. اما در این میان عده‌ای هم قید بیت‌کوین در عقدنامه را به نوعی وهن و تمسخر این سند ارزشمند تلقی کرده‌اند.
از اصغر کیهان‌نیا، مشاور خانواده، می‌پرسیم چقدر قید چنین موارد غیر معمولی در عقدنامه به نوعی تمسخر آن محسوب می‌شود. او معتقد است قید بیت‌کوین در عقدنامه هیچ تعارضی با قانون ندارد و البته که نباید آن را همرده با مهریه‌های غیر معمول دانست. او می‌گوید: «حتی اگر این مورد را مد تازه زوجین بدانیم، باید قبول کنیم هر اتفاق تازه‌ای لزوما بد نیست. همان طور که برخی زوجین به جای طلا و سکه تعدادی شاخه گل رز به عنوان مهریه معلوم می‌کنند، افرادی هم دوست دارند به جای اینها از بیت‌کوین استفاده کنند.»
این مشاور خانواده می‌گوید: «باید قبول کنیم رسوم در عصر کنونی تفاوت‌های فاحشی با گذشته دارد. درج بیت‌کوین در عقدنامه صورت ظاهری و به‌نوعی شاید نشانه‌ای از این تغییرات باشد اما در بطن ازدواج هم ما روز به روز شاهد فاصله‌گرفتن از رسوم گذشته هستیم. از حذف رایج مراسم خواستگاری بگیرید تا از رونق‌افتادن مباحثی همچون شیربها یا مراسمی همچون حنابندان و غیره.»
به اعتقاد او تفاوت در انجام مراسم ازدواج لزوما به معنای کاهش ارزش‌ها نیست و آن طور که او می‌گوید بسیاری از زنان حالا به جای قید مهریه، استفاده از حق طلاق را مطالبه می‌کنند.»
انتهای پیام
