پایگاه خبری و تحلیلی قلم – گروه استان‌ها – شکیبا کولیوند: استان همدان رتبه نهم تولید عسل در سطح کشور را دارا است و در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله این استان وجود زنبورداران عمده، تنوع پوشش گیاهی در مراتع و توسعه و پرورش زنبور عسل به‌عنوان توانمندی و مزیت‌های عمده شهرستان‌هایی چون همدان، تویسرکان، بهار و کبودراهنگ مطرح شده است.
اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که از سوی سرپرست مدیریت طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم سازمان جهاد کشاورزی استان همدان مطرح شد: براساس نتایج به‌دست‌آمده از آمارگیری زنبورستان‌های استان که به‌طور هم‌زمان در سراسر کشور انجام می‌گیرد، استان همدان با توجه به سرشماری سال ۱۳۹۸ دارای دو هزار و ۴۸۱ واحد زنبورستان است که دو هزار و ۵۳۸ نفر در این حرفه شاغل هستند.
علیرضا قراگوزلو در این راستا با بیان آنکه تعداد ۳۴۶ هزار و ۶۳۳ کلنی زنبور عسل در همدان تولیدی حدود سه هزار و ۵۰۰ تُن عسل، ۳۴.۱۶ کیلوگرم ژله رویال، ۹ هزار و ۶۰ کیلوگرم گرده گل، ۴۸ هزار و ۸۴۷ کیلوگرم موم، دو هزار و ۲۴۹ کیلوگرم بره‌موم و ۰.۰۱۵ کیلوگرم زهر دارند، مطرح کرد: تعداد ۷۸۷ زنبوردار و ۷۲ واحد زنبورداری در استان همدان زیر پوشش بیمه هستند.
حال با این تفاسیر باید دید که وضعیت اجرای طرح انتقال کندوهای عسل به باغات و مزارع همدان به چه شکلی پیش رفته و در این دوران که شیوع ویروس کرونا بر بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و کشاورزی اثرگذار بوده، تأثیر این موضوع در همدان چگونه بوده است.
بدین‌ترتیب در این راستا بر آن شدیم تا گفت‌وگویی با عبدالحمید قدرتی، مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان و علیرضا الیاسی، زنبورداری در شهرستان رزن ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
فعالیت دو هزار و ۵۰۰ زنبوردار در استان همدان
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه در سطح کشوری یک اتحادیه کشوری برای زنبورداران با نام ایران‌زمین وجود دارد، گفت: یک صندوق زنبورداری نیز خدمات مالی و امور مربوط به توسعه و صادرات را پیش می‌برند.
عبدالحمید قدرتی با اشاره به اینکه در استان همدان یک اتحادیه و تعداد هفت تعاونی در این زمینه فعالیت دارند، خاطرنشان کرد: در استان دو هزار و ۵۰۰ نفر با تعداد ۳۴۶ هزار کلنی زنبور عسل در این حرفه فعالیت دارند.
وی با بیان اینکه استان همدان در سطح کشور در زمینه تولید عسل رتبه نهم را به خود اختصاص داده است، افزود: مناطق کوهستانی برای پرورش زنبور عسل مناسب بوده، بدین‌سان استان همدان نیز موقعیت مناسبی به‌لحاظ جغرافیایی و آب‌وهوایی در این زمینه دارا است.
در زمینه تأمین شکر مشکلی نداریم
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان در پاسخ به وضعیت تأمین شکر و موم نیز مطرح کرد: خوشبختانه، امسال قیمت موم افزایشی نداشت و مانند سال گذشته برای هر کیلو بین ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان است.
قدرتی ادامه داد: در زمینه توزیع شکر با نرخ دولتی نیز همکاری‌های مناسبی را از سوی سازمان جهاد کشاورزی و سازمان صمت استان همدان شاهد بودیم و به اندازه کافی شکر برای زنبورداران گرفته می‌شود.
وی با تصریح بر اینکه ماهیانه ۲۰۰ تا ۵۰۰ تُن شکر دریافت می‌کنیم، گفت: به‌طور میانگین در طول سال به هر کندو حدود ۱۰ کیلوگرم شکر تخصیص داده می‌شود، خوشبختانه قیمت بازار آزاد شکر نیز با نرخ دولتی چندان تفاوت فاحشی ندارد و همین امر موجب شده که تأمین شکر مشکلی برای زنبورداران همدانی ایجاد نکند.
کرونا بر زنبورداری تأثیر گذاشته است
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان با بیان اینکه کرونا بر کشاورزی و زنبورداری تأثیر گذاشته است، خاطرنشان کرد: درحال حاضر همه تولیدات زنبورداران روی دست آنها مانده؛ از یک‌سو به سبب کاهش میزان قدرت خرید مصرف‌کنندگان و از سویی به سبب اینکه صادرات چندانی نداریم.
قدرتی افزود: بازارهای هدف عسل در زمینه صادرات نیز تغییر کرده و از سویی شاهدیم که کیفیت عسل کشورمان به سبب پیشروی به سمت شرایط خشک‌سالی، تاحدی کاهش یافته است؛ این موضوع موجب شده که میزان فروش و صادرات عسل با مشکلاتی مواجه شود.
وی با بیان اینکه کشور هدف عسل همدان عراق است، عنوان کرد: هم‌اکنون به‌صورت قانونی و غیر قانونی عسل به عراق می‌رود و کاهشی در زمینه صادرات عسلمان به عراق نداشته‌ایم.
جای خالی یارانه گرده‌افشانی برای زنبورداران
اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که مطرح شد: براساس هماهنگی‌های به‌عمل‌آمده با مدیریت باغبانی، مدیریت زراعت و حفظ نباتات استان و همکاری ناظرین کشاورزی کندوهای زنبور عسل به‌منظور انجام عمل تلقیح در باغات میوه و مزارع دانه‌های روغنی به‌کار گرفته خواهند شد؛ بدین‌سان براساس هماهنگی‌های صورت‌گرفته با اداره کل منابع طبیعی استان برای کلیه زنبورداران پروانه بهره‌برداری جهت گرده‌افشانی گیاهان مرتعی و اجازه استقرار در مرتع صادر خواهد شد.
قدرتی در خصوص نحوه اجرای این طرح در همدان مطرح کرد: بحث تلقیح و گرده‌افشانی با کمک باد و حشرات به انجام می‌رسد که در حال حاضر، مهم‌ترین این حشرات زنبور عسل است بدین‌سان زنبور عسل گرده‌افشانی بسیار خوبی برای کشاورزان و باغداران می‌کند اما زنبورداران هیچ کمکی در این زمینه از دولت دریافت نمی‌کنند.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان در بخش پایانی این گفت‌وگو اضافه کرد: در بسیاری از کشورها یارانه گرده‌افشانی به زنبورداران پرداخت می‌شود، اما این کمک‌های یارانه‌ای برای ما وجود ندارد.
با توجه به شیوع کرونا میزان فروش ما به‌شدت پایین آمده است
زنبوردار رزنی نیز با بیان اینکه حدود ۲۰ سال است که در این حرفه فعالیت دارد، گفت: هم‌اکنون ۱۵۰ کلونی زنبورعسل دارم و در زمینه آموزش زنبورداری نیز فعال هستم.
علیرضا الیاسی با تأکید بر اینکه شیوع ویروس کرونا تأثیر منفی بر روی فروش عسل همدان گذاشت، مطرح کرد: میزان فروش عسل در گذشته نیز به سبب قدرت خرید مردم و ذائقه‌های آنها و البته رفتن آنها به سمت رفع نیازهای اولیه (چون استفاده از لبنیات) کاهش یافته بود و حال با توجه به شیوع کرونا میزان فروش ما به‌شدت پایین آمده است.
وی در این راستا تشریح کرد: فروش عسل به استان اصفهان را داشته‌ایم، اما درحال حاضر میزان فروش این محصول بسیار کاهش یافته است.
مشکلی از جنس افزایش قیمت شکر و وضعیت نامناسب آب‌وهوایی
الیاسی افزایش قیمت شکر روی تهیه نهاده‌های تولید را مؤثر دانست و گفت: شکر جزء ملزومات تقویت کلونی محسوب می‌شود و افزایش قیمت آن برایمان مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
این زنبوردار با تصریح بر اینکه چندسالی است تسهیلات در زنبورداری به انجام نرسیده است، افزود: وضعیت نامناسب آب‌وهوایی به‌شدت روی تولید عسل ما اثر گذاشته است، به‌نوعی که در سال‌های قبل میانگین تولید ما ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم بود، اما امسال میانگین برداشت ما یک کیلوگرم است و این مشکل در استان‌های دیگر نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه گرمی و سردی هوا روی میزان تولیدات عسل اثرگذار است، خاطرنشان کرد: بایستی طبق بخشنامه به هر کندو پنج کیلوگرم شکر تخصیص یابد، درحالی که در سری قبلی توزیع این میزان برابر دو کیلو و ۶۰۰ گرم بود.
الیاسی در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: برای هر کندو سالیانه حداقل ۱۰ کیلوگرم شکر نیاز است که درصورت عدم تأمین شکر دولتی، بایستی با نرخ آزاد شکر را تهیه کنیم.
** تصفیه موم زنبور عسل در استان همدان به‌درستی انجام نمی‌شود/ مصرف ۱۲ کیلو عسل برای تولید ۱ کیلو موم
وی درخصوص وضعیت موم با بیان اینکه تصفیه موم زنبور عسل در استان همدان به‌درستی انجام نمی‌شود، اضافه کرد: تصفیه موم زنبور عسل جزء ملزومات تولید عسل است که باید به‌صورت مناسبی به انجام برسد؛ برای تولید هر کیلو موم، ۱۲ کیلوگرم عسل مصرف می‌شود و حال برای آنکه در این زمینه صرفه‌جویی شود و میزان تولید عسلمان بالا رود، زنبورداران موم‌ها را برای تصفیه می‌برند و آنها را مجدد به شکل ورق درمی‌آورند و مورد استفاده قرار می‌دهند.
این زنبوردار در بخش پایانی این گفت‌وگو با بیان اینکه قیمت موم به نسبت سال گذشته تغییری نداشته است و برای هر کیلوگرم در حدود ۸۰ تا ۸۵ هزار تومان است، مطرح کرد: پیش‌بینی می‌شود که قیمت موم در سال آینده به‌شدت افزایش یابد.
باید پذیرفت که کرونا به تمامی بخش‌های کشاورزی خسارت‌هایی وارد کرد، از تولیدکنندگان گل و گیاه گرفته تا محصولات باغی صادراتی، دام و طیور و فرآورده‌های صنایع تبدیلی و دراین‌بین صنعت زنبورداری نیز تحت تأثیر قرار گرفته و شاهد لطمه‌هایی در بخش فروش و صادرات آن هستیم.
اما نکته‌ای که دراین‌بین شایان توجه بوده، نحوه حمایت از زنبورداران است؛ در دوران شیوع ویروس کرونا نیاز داریم تا حمایت‌ها از این بخش نیز مانند سایر بخش‌های کشاورزی به‌طور ویژه صورت پذیرد تا شاهد ناامیدی و خروج متخصصین این عرصه از چرخه تولید نباشیم. همچنین امید است حال که شاهد اجرای طرحی هستیم که در قالب آن کندوهای زنبور عسل به‌منظور انجام عمل تلقیح در باغات میوه و مزارع دانه‌های روغنی به‌کار گرفته می‌شوند، به وضعیت درآمدی و البته حمایتی زنبورداران همدانی نیز توجه ویژه‌ای شود.
از سویی در پایان گفتنی است که موم، بره‌موم، گَرده گل، ژل رویال و زهر زنبور از دیگر محصولات تولیدی زنبورداران است و بررسی‌ها نشان می‌دهد که فرآورده‌های زنبور عسل از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار بوده که در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی کاربرد زیادی دارند؛ بدین‌سان می‌توان حوزه زنبورداری در همدان را به‌صورت زنجیره‌ای وارد این عرصه کرد و آن را به حوزه تبدیل و تکمیل آن پیوند داد تا نه‌تنها شاهد کسادی بازار فروش عسل به‌صورت فله‌ای و بدون برند و نشان خاص نباشیم، بلکه درآمدزایی، ارزآوری و درنهایت اشتغال مولد و پایدار را در این عرصه شاهد باشیم.
