پایگاه خبری/ تحلیلی قلم؛ استان ها- شکیبا کولیوند: زعفران به‌عنوان یکی از گیاهان گران‌قیمت و البته گران‌ترین ادویه جهان معرفی می‌شود، محصولی که در حوزه گیاهان کم‌آب‌بر قرار گرفته و این موضوع نیز یکی دیگر از حُسن‌های تولید آن است.
استان همدان که بارها بحث‌های کم‌آبی در آن را شنیده‌ایم، این‌روزها به سمت و سویی سوق یافته که در دل خود نیاز به استفاده از آبیاری‌های نوین، کشت محصولات کم‌آب‌بر و نجات سفره‌های زیرزمینی را دارا بوده؛ بدین‌سان نیاز است تا نسخه نجات‌بخش کشت طلای سرخ را در این استان رونق داد و از آن حمایت کرد تا در این مسیر نه‌تنها مشکلات کم‌آبی را حل کرد، بلکه موضوع اشتغال‌زایی و صادرات را نیز رونق داد.
خاستگاه اصلی کشت زعفران در حاشیه‌های زاگرس و برخی استان‌های زاگرس‌نشین است، استان همدان نیز در این مسیر در گذشته کشت محصول زعفران را در پیش گرفته بوده و این‌روزها نیز پس از چندین سال مجدد به سمت این محصول سوق پیدا کرده است.
به‌نوعی که در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان در اقدامات اولویت‌دار و محرک توسعه بخش کشاورزی بر توسعه کشت زعفران و گیاهان دارویی در شهرستان‌های بهار، همدان، ملایر، رزن، تویسرکان و کبودراهنگ تأکید شده است و عنوان شده که از تولید و توسعه کشت محصولات کم‌آب‌بر مانند زعفران حمایت و مطالعات و توسعه کشت آن دنبال شود.
طبق صحبت‌های مسئولین در سال جاری حدود ۲۵۰ هکتار از مزارع استان همدان زیر کشت زعفران قرار گرفته است که پیش‌بینی می‌شود حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم زعفران خالص از این مزارع برداشت شود.
اما به‌راستی این‌روزها وضعیت کشت زعفران در همدان چگونه است؟ مشکلات و موانع سر راه کشت این محصول به‌عنوان گران‌ترین ادویه دنیا و یک محصول صادراتی در استان همدان چیست؟
در این زمینه بر آن شدیم تا پای صحبت‌های محمدسعید قاسمی، مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن بنشینیم و فعالیت‌های وی را در زمینه کشت این طلای سرخ جویا شویم که در ادامه آن را می‌خوانید:
۱۰ هزار تومان می‌خرند و ۱۰ یورو می‌فروشند
مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن طی گفت‌وگو با خبرنگار ما بیان کرد: زمینه آشنایی من با کشت این محصول به مطالعه کتب تاریخی بازمی‌گردد، به‌نوعی که در آن کتاب‌ها نوشته شده بود در عبور از همدان، کوهی بلند با چشمه‌های فراوان و مزارع زعفران دیده شده است.
محمدسعید قاسمی ادامه داد: در این راستا سعی کردم با مطالعه تحقیقاتی در این مسیر درخصوص کشت زعفران در همدان آگاهی بهدست بیاورم و در این تحقیقات نیز دیدم که زادگاه این محصول در غرب کشور و دامنه کوه الوند بوده و پس از ۷۰۰ سال زعفران به سبب کم‌آب‌بر بودن، به خراسان منتقل شده است.
وی با تشریح این موضوع، گفت: زعفران با سرد شدن هوا گل می‌دهد و سبز است و این روند را تا اردیبهشت‌ماه طی می‌کند و گیاهی کم‌آب‌بر بوده که خاستگاه آن غرب کشور است، اما همه آن را با نام خراسان می‌شناسند.
قاسمی با تصریح بر اینکه حدود ۹۵ درصد زعفران کل دنیا در ایران تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: پدرم پس از بازنشستگی به سمت کشاورزی آمد و من نیز که بستر لازم برای ورود به موضوع کشت زعفران را داشتم و تحقیقاتی نیز در این زمینه کردم، پیاز زعفران را به قصد صادرات آن خریدم.
وی با بیان اینکه فروش زعفران در فضای داخلی کشورمان تا حدی اشباع شده است، گفت: سعی دارم تا در زمینه صادرات این محصول به‌صورت بسته‌بندی‌شده ورود پیدا کنم.
مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن با بیان اینکه پیاز زعفران پس از یک سال به بار می‌نشیند، مطرح کرد: آبان‌ماه سال آینده زمان برداشت محصول زعفران ما در زمین دو هکتاری است و پیش‌بینی می‌شود که حدود ۱۰ کیلوگرم زعفران از این مزرعه برداشت شود.
قاسمی با اشاره به اینکه محصول خود را ثبت و مجوز آن را گرفته است، گفت: هم‌اکنون در مسیر ثبت برندمان هستیم و در مسیر فروش اینترنتی محصول و بازاریابی کشورهای اروپایی وارد کار شده‌ایم.
وی با بیان اینکه کشت محصول زعفران را با سرمایه شخصی آغاز کرده‌ام، ادامه داد: در ابتدا مطرح شد که باید برای دریافت تسهیلات، مجوز داشته باشید؛ اما با گرفتن مجوز هم تسهیلات حمایتی ۶ میلیون تومانی به ما تعلق می‌گرفت که بسیار مبلغ ناچیزی بود، بدین‌سان این تسهیلات را نیز دریافت نکردیم.
مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن با بیان اینکه بر آنیم تا در این مزرعه دو هکتاری از زنان سرپرست خانوار و کودکانی که نان‌آور خانواده‌هایشان هستند کمک بگیریم، اظهار کرد: در این زمینه اقداماتی چون چیدن محصول و پاک کردن آنها را با کمک این افراد پیش خواهیم برد.
وی با بیان اینکه می‌توانیم محصولمان را وارد حوزه آرایشی و بهداشتی نیز بکنیم، اضافه کرد: متأسفانه برای صادرات و تعرفه‌های گمرکی چالش‌های زیادی وجود دارد، از سویی درحالی که ۹۵ درصد زعفران دنیا در کشور ایران تولید می‌شود، اما بازارهای جهانی این محصول در دست ما نیست.
قاسمی یادآور شد: ۱۴ کشور دیگر جای ما را در این خصوص گرفته‌اند، به‌نوعی که درحال حاضر شاهدیم کشورهای افغانستان، هند، چین و اسپانیا به این موضوع ورود پیدا کرده و در کشت و تولید زعفران وارد کار شده‌اند و به‌نوعی رقیب ما در تولید زعفران هستند.
مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن ادامه داد: در کشور ما نه‌تنها به موضوع صنایع تبدیلی این محصول توجه نشده است، بلکه واحدهای بسته‌بندی مناسبی هم در این خصوص وجود ندارد.
قاسمی با بیان این موضوع، یکی دیگر از چالش‌های پیش پای تولید زعفران را چنین عنوان کرد: دلالان در محصول زعفران ورود پیدا کرده‌اند و این طلای سرخ را به‌صورت فله‌ای و سر زمین و البته با قیمت پایین خریداری می‌کنند و به دیگر کشورها با قیمت بسیار مناسبی می‌فروشند.
مدیر مزرعه زعفران در شهرستان رزن در بخش پایانی صحبت‌های خود مطرح کرد: یک گرم زعفران در کشورهای اروپایی قیمتی در حدود ۱۰ یورو دارد، این درحالی است که در ایران دلالان آن را با قیمتی کمتر از ۱۰ هزار تومان و حتی در حد پنج هزار تومان می‌خرند و بعد با قیمت ۱۰ یورویی به فروش می‌رسانند.
این‌روزها شاهدیم که کشت زعفران بار دیگر در استان همدان که در محدوده خاستگاه زعفران قرار دارد، رونق گرفته است؛ اما بازهم همان داستان همیشگی ورود دلالان به موضوع و خالی ماندن جیب زعفرانکاران و نبود واحدهای مناسب بسته‌بندی و صنایع تبدیلی در این مسیر رخ‌نمایی می‌کند.
اما به‌راستی باید در این مسیر چه برنامه‌هایی اندیشیده شود؟ در سال جهش تولید قرار داریم و ورود به عرصه تولید محصولات کم‌آب‌بر، اشتغال‌زا و البته ایجادکننده ارزش‌افزوده نیاز این روزهای ما است؛ بدین‌ترتیب امید می‌رود تا شاهد توجه به این موضوع در استان همدان باشیم که جای خالی واحدهای بسته‌بندی در استان موجب می‌شود دلالان محصول کشاورزان را سر زمین به قیمت بسیار پایین و به‌صورت فله‌ای خریداری کنند و آن را با قیمت‌های بالا به دیگر کشورها بفروشند.
در این مسیر نه‌تنها جیب زعفرانکاران خالی می‌ماند، بلکه زعفران ایران بدون نام و نشان به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود و در آنجا با برند و نام و نشان کشوری دیگر بسته‌بندی و یا وارد حوزه صنایع تبدیلی و مواد آرایشی- بهداشتی و غیره می‌شود. موضوعی که نیاز است تا در سال جهش تولید به آن توجه بیشتری داشته باشیم و زنجیره تولید را برای این محصول تکمیل کنیم.
