دکتر ناصر قاسمزاد در گفت‌وگو با به بررسی چرایی گرایش نوجوانان به جرم و لزوم زمینه سازی برای کشف استعداد نوجوانان مجرم پرداخت و اظهار کرد: بافت خانواده محل رشد سالم و ویژگی‌های سالم شخصیتی فرزندان است.
وی گفت: خانواده‌هایی که رفتار ناهنجار دارند و خانواده‌هایی که توجه به نیازهای عاطفی و هویتی فرزندان نمی‌کنند به طور معمول شاهد مشکلات و ناهنجاری رفتار فرزندان خواهند بود، البته این امری قطعی نیست اما به طور معمول شاهد آن خواهیم بود.
این روانشناس اظهار کرد: نوجوانی دوره‌ای است که شاهد رشد افراد در همه جوانب هستیم؛ به طوری که از این دوره با نام دوره بحران یاد می‌شود. اگر نوجوان در خانواده‌ای با شرایط عادی جامعه رشد کند در دوران نوجوانی استرس و بحران‌هایی را متحمل خواهد شد. این استرس‌ها در خانواده‌هایی که ناسازگار و از هم پاشیده هستند و به نیازهای کودکان توجه نمی‌شود و سیستم یکپارچه تربیتی در آن وجود ندارد چندین برابر خواهد بود و افراد را مستعد انجام جرائم خواهد کرد.
مدیرعامل جمعیت حمایت سلامت، بهداشت و روان جامعه با بیان اینکه قرار گرفتن نوجوانان در گروه‌های هم سن خود امری طبیعی است، گفت: اما اینکه این گروه‌های دوستی را چه افرادی تشکیل می‌دهند و علایق و سلیقه نوجوان به سمت کدام گروه میل پیدا می‌کند، می‌تواند نوجوان را به سمت جرائم سوق دهد.
وی در خصوص اینکه جرائم نوجوانان به چند دسته تقسیم می‌شود، گفت: آسیب‌های اجتماعی بسیار وسیع است؛ اما در سال‌های اخیر کیف قاپی، رو آوردن به مصرف مواد صنعتی و رو آوردن به گروه‌هایی که رفتارهای خطرناکی را تجربه می‌کنند بیشتر شاهد بودیم که علت بخشی از آن می تواند نیازهای مالی، رفتن به سوی هیجانات و پاسخ دادن به هیجانات کاذب درونی باشد. بخشی از آن هم می‌تواند بر اثر تاثیر گرفتن از یک گروه باشد.
قاسمزاد درباره اینکه سکونت در مناطق مختلف شهری چه تاثیری بر گرایش نوجوانان ساکن در آن منطقه به انجام جرائم دارد گفت: طبیعتا هر جا که فقر وجود داشته باشد امکان ابتلای افراد به جرم بیشتر می‌شود. البته باید بر این موضوع تاکید کرد که فقر لازمه انجام جرم نیست و فقر مالی در کنار فقر فرهنگی است که می‌تواند موجب گرایش ساکنان برخی مناطق به جرم شود.
وی با اشاره به اینکه مدارس قسمتی از فرهنگ نوجوانان را شکل و پرورش می‌دهد، تصریح کرد: متاسفانه ما در بخش آموزش و پرورش شاهد مشکلات ساختاری هستیم، به عنوان مثال اکثر افرادی که در مدارس حاشیه نشین شاغل هستند، ساکن مناطق مرکزی تهران هستند که این امر باعث ایجاد یک نارضایتی شغلی می‌شود. رفت و آمدهای طولانی مدت، نداشتن آگاهی نسبت به فرهنگ بومی برخی از مناطق حاشیه نشین به مرور می‌تواند کاستی‌هایی را از جمله در اجرای وظایف فرد ایجاد کند.
این روانشناس ادامه داد: در ساختار آموزش و پرورش مشاوران تعریف شده هستند که متاسفانه تعداد مشاوران در مدارس تعادلی با تعداد دانش‌آموزان ندارد و خود این امر می‌تواند به خصوص در دوره نوجوانی که دوره اول متوسطه یاد می‌شود بسیار تاثیر گذار باشد و از رو آوردن نوجوانان به گروه‌های ناسالم یا ارتکاب جرم و… بسیار پیشگیری می‌کند.
قاسمزاد با بیان اینکه احساس می‌شود که حتی روانشناسان نیز باید به فرهنگ مناطق حاشیه نشین آشنا باشند و به عبارتی باید در ساختار تشکیلاتی آموزش و پرورش هم در انتخاب کادر اداری و آموزشی این مناطق و هم در تخصیص به اندازه مشاور و روانشناسان در سطح تهران از جمله مناطق حاشیه نشین، بازنگری شود.
مدیر عامل جمعیت حمایت سلامت، بهداشت و روان جامعه درباره کاهش سن ارتکاب جرم توسط نوجوانان گفت: در سال‌های اخیر این سن کاهش یافته است، شاید در گذشته سن انجام جرم حدود ۱۷، ۱۸ سال بود اما حالا از حدود ۱۳ سال به بعد اتفاق می‌افتد. البته فیزیک نوجوانان نیز در این امر موثر است و معمولا بلوغ که اتفاق می‌افتد مقداری در این موضوع تاثیر گذار می‌شود که در دهه های اخیر شاهد بلوغ های زودرس بوده‌ایم.
این روانشناس در خصوص بایدها و نبایدهای رفتاری در خصوص رفتار با نوجوانان مجرم گفت: از آن جایی که سن زیر ۱۸ سال را کودکی و نوجوانی تعریف می‌کنیم، طبیعتا باید سلسله و قوانین و مراتب در خصوص برخورد با نوجوانان مجرم، با ویژگی‌های این گروه سنی متناسب باشد. در این خصوص بخشی از قوانین ما درست است، به عنوان مثال نوجوانان مجرم در کانون‌های تربیتی متناسب و با هم سن و سالان خود نگهداری می‌شوند.
وی با بیان اینکه در سنوات گذشته شاهد بودیم که افسران روانشناس در نیروی انتظامی جذب می‌شدند، گفت: اختصاص دادن نیروهای پلیس روانشناسی که بتوانند با این نوجوانان مجرم برخورد صحیح داشته باشند باید تشدید شود، چرا که در میان این نوجوانان گاهی برخوردهای بازدارنده اثر عکس دارد. یعنی گاهی نگرانی، ترس و شکستن قبح جرم نتیجه عکس می‌دهد و بستر را برای رو آوردن نوجوان به جرائم دیگر فراهم می‌کند. اهمیت دارد که بخشی از پلیس ما را روانشناسان کودک و نوجوان تشکیل دهند که متناسب با جایگاه فردی، اجتماعی و خانوادگی نوجوان با او برخورد کنند. طبیعتا بخش قابل توجهی از این جرائم قابل گذشت است؛ اما اثر مثبت و تربیتی برخورد پلیس است که باید از انجام دوباره این جرائم جلوگیری کند.
این روانشناس گفت: زمانی که پرونده‌های قضایی برای یک نوجوان تشکیل می‌شود ابعاد پرونده و اینکه فرد در چه بستری رشد کرده مشخص می‌شود. در ادامه این موضوع طبیعتا تغییر بافت خانواده است که می‌تواند این فرد را از بستر جرم نجات دهد چرا که باید از ریشه خشک شود. بخشی از ساختار این اقدامات، حقوقی و بخش دیگری روانشناختی و انجام اقدامات مددکاری اجتماعی است. قوه قضاییه و نیروی انتظامی باید تشکیلاتی را در نظر بگیرند که پیگیر فرد پس از وقوع جرائم باشند که باید در خصوص نوجوان و خانواده آنها دنبال شود که فرد بتواند متناسب با جرائم از خدمات آن ها بهرمند شود.
وی در خصوص استعدادهای نهفته نوجوانان مجرم گفت: یقینا بخشی از مشاوره‌های مددکاری که برای نوجوانان مجرم انجام می‌شود باید به یافتن استعدادهای نهفته و کشف نشده آنها اختصاص پیدا کند. باید بتوانیم نوجوانان را به فطرت و استعداد درونی آن ها آشنا کنیم.
این روانشناس در پاسخ به اینکه آیا در حال حاضر بستری برای کشف استعداد نوجوانان مجرم فراهم است یا خیر؟ گفت: خیر. در حال حاضر در جامعه بستری برای یافتن استعداد افرادی که درگیر جرائم نیستند نیز فراهم نیست. برای پاسخ دقیق تر به این سوال می‌توان به این موضوع فکر کرد که نوجوانان مجرم به چه میزان توانمندی استفاده از امکانات موجود در سطح شهر تهران را دارند؟
قاسمزاد با بیان اینکه درصد مشخصی از اینکه چه میزان از جرائم انجام شده توسط نوجوانان صورت گرفته است در دست نیست گفت: این آمار و ارقام را باید قوه قضاییه و نیروی انتظامی بررسی کند اما آن چیزی که به عنوان روانشناس می‌توان گفت این است که شاهد افزایش این درصد بوده‌ایم که بخشی از آن طبیعی و به علت جوان بودن جامعه است؛ اما بخش دیگری از آن غیر طبیعی است چرا که نباید از رفتارهای بازدارنده که دستگاه‌های تربیتی و اجتماعی دارند غافل شویم، یکی از آنها بهره مند بودن خانواده‌ها از استانداردهای رایج زندگی در سطح جامعه، مثل برخورداری از اماکن فرهنگی، ورزشی و تفریحی برای افرادی که توانمندی مالی ندارند، است.
مدیر عامل جمعیت حمایت سلامت، بهداشت و روان جامعه گفت: این درحالی است که بنابر اعلام دولت ۶۰درصد افراد جامعه نیازمند دریافت کمک‌های معیشتی هستند، نوجوانان این ۶۰ درصد چگونه می‌توانند از امکان مورد نیاز خود استفاده کنند؟ پس باید امکانات در حد رایگان را در اختیارشان بگذاریم و درصدی از اماکن دولتی را معین کنیم که این شش دهک به رشد سالم تفریحی، روحی و روانی خود برسند.
این روانشناس در پایان یکی دیگر از جرائمی را که این روزها دامن‌گیر نوجوانان شده، جرائم فضای مجازی دانست و در این باره گفت: زمانی که یک نوجوان از هوش بالایی برخوردار است، به دنبال این است که حتی برای انجام جرم نیز هزینه کمتری از نظر وقت، توان، فیزیک و … صرف کند؛ بنابراین در قالب هکرها اقدام به ارتکاب جرائمی می‌کنند که در محیط های سایبری اتفاق می‌افتد. این نوجوانان از هوش خود در فضای منفی استفاده می‌کنند. شاهد هستیم که بخشی از جرائم در مباحث هک کردن، شبکه‌های هرمی، بورس و تماس های تلفنی برای کلاهبرداری توسط نوجوانان انجام می‌شود اما اینکه نوجوان را شناسایی و از هوش او در زمینه پیشرفت جامعه استفاده کنیم اهمیت دارد.
انتهای پیام
