آغاز کاوش سد تاریخی بستان‌خانی در خرم بید

افشین ابراهیمی مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد، گفت: کاوش سد تاریخی بستان خانی متعلق به دوره هخامنشیان در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌بید آغاز شد
وی افزود: این کاوش با هدف ساماندهی این اثر، در قالب برنامه‌ای چندمرحله‌ای انجام می‌شود.
ابراهیمی، افزود: این کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی به مدت ۴۵ روز به سرپرستی حمیدرضا کرمی از باستان‌شناسان پایگاه میراث جهانی پاسارگاد ادامه دارد.
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد، ادامه داد: در این پژوهش میدانی تلاش می‌شود نقشه معماری سازه سد تهیه و ترسیم شود که این کاوش، فهم و دانش ما را در ارتباط با روش‌ها و شگرد‌های ساخت سازه موجود به عنوان یکی از بی‌نظیرترین سازه‌های آبی هخامنشی افزایش می‌دهد و جای آن را در هنر معماری و مهندسی سازه‌های هخامنشی باز می‌کند.
وی با بیان اینکه بررسی و مطالعه دقیق جزییات سازه معماری و همچنین هسته خاکی و پوسته لاشه‌سنگی سد می‌تواند ما را به یافتن تاریخ ساخت سد رهنمون کند، افزود: بلوک‌های سنگی مربوط به سازه خروجی آب سد، پیرامون اثر پراکنده شده‌اند و در صورتی‌که بتوان در این کاوش، نقشه ساختار معماری سد را مرمت کرد، در مرحله ساماندهی و مرمت آن می‌توان بلوک‌های پراکنده را در جای اصلی خود قرار داد و ساختار تخریب شده را بازسازی کرد.
ابراهیمی، اضافه کرد: در روز نخست کاوش، تعداد کمی تکه‌های سفال در لایه‌های سطحی به دست‌آمده و این امیدواری وجود دارد که با دسترسی به سفال‌های بیشتر، شناخت بهتر و عمیق‌تری از این دوران به دست آید.
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد، اظهار کرد: این سد به همراه دیگر سازه‌های آبی تاریخی شناسایی‌شده در ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید از شاهکار‌های مهندسی دوران هخامنشی در زمینه مدیریت منابع آب به شمار می‌آید و آن چنان سنجیده و بادوام ساخته شده که پس از گذشت ۲۵ سده هنوز سد‌های خاکی با الگوی مهندسی هخامنشی ساخته می‌شوند.
وی، سد بستان خانی را از با ارزش‌ترین آثار شناسایی‌شده از دوران هخامنشی برشمرد و گفت: این سد در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌‍ بید و در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پاسارگاد قرار دارد که همراه با چندین سد دیگر، آبراه‌ها و شبکه‌های توزیع آب، مجموعه‌ای را شکل داده که با کارکرد مدیریت منابع آب دوران هخامنشی، از عوامل زیرساختی برجسته و تاثیرگذار در شکل‌گیری و توسعه پایتخت هخامنشی پاسارگاد به شمار می‌آید.
ابراهیمی، بیان کرد: سد بستان خانی از گونه سد‌های خاکی با هسته رسی و پوسته لاشه‌سنگی است و با نقشه (پلان) مستقیم اجرا شد که در پایین‌ترین بخش سد و هم‌سطح کف آب ریز، بخش‌هایی از یک ساختار معماری فاخر با به‌کارگیری بلوک‌های سنگی تراش‌خورده چهارگوش وجود دارد که مانند بنا‌های پاسارگاد با روش خشکه‌چین و به‌کارگیری بست‌های فلزی ایجاد شده است.