قلم از همدان- روستاها کانون تولید هستند که متناسب با نیازها و توانمندی اقتصادی می‌توان به ایجاد سایر صنایع و خدمات مرتبط با اقتصاد روستا برای استفاده حداکثری از ظرفیت تولیدی و اشتغال‌زایی روستایی در آنها پرداخت؛ روستا موتور محرکه سایر صنایع و جریان اقتصادی است که می‌تواند علاوه‌بر توانمند کردن بخش خصوصی به تحول‌آفرینی در حوزه تولید و اشتغال‌زایی با استفاده از ظرفیت‌های موجود منجر شود.
روستاهای استان همدان همواره از ظرفیت‌های بسیاری در بخش کشاورزی برخوردار هستند، چه در زمینه تولیدات محصولات زراعی و باغی و چه در زمینه تولیدات محصولات شیلاتی، عسل و غیره؛ بدین‌سان زمان آن رسیده تا زنجیره تولید را تکمیل و آن را به بازار فروش مناسب وصل کرد.
ازجمله توانمندی‌ها و مزیت‌های استان همدان در این راستا می‌توان به موارد بسیاری اشاره کرد؛ این استان با ۱.۲ درصد وسعت و ۲.۴ درصد جمعیت کشور، ۴.۴ درصد تولیدات بخش کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.
از مجموع ۱.۹۵ میلیون هکتار وسعت استان، ۹۰۷ هزار هکتار وسعت منابع طبیعی، ۷۰۸.۵ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی و ۲۶۹ هزار هکتار سطح اراضی آیش است. از مجموع ۷۰۸.۵ هزار هکتار سطح زیرکشت استان، ۶۳۵ هزار هکتار سطح زیرکشت اراضی زراعی و ۷۳.۶ هزار هکتار سطح زیرکشت باغی است.
بخش کشاورزی استان با ۱۱۵ هزار بهره‌بردار با توان تولید پنج میلیون تُن انواع محصولات کشاورزی، ۲۶ درصد از اشتغال مستقیم و ۲۴.۳ درصد از ارزش‌افزوده استان و ۳.۷ درصد از ارزش‌افزوده بخش کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.
از مجموع ۴.۵ میلیون تُن تولیدات بخش کشاورزی استان در سال ۹۴، سه میلیون و ۴۰۰ هزار تُن تولیدات زراعی، ۵۴۰ هزار تُن تولیدات باغی و ۵۴۴ هزار تُن تولیدات دامی است. بخش کشاورزی استان دارای رتبه نخست در بیش از ۲۰ فعالیت تولیدی، زیربنایی و صنایع تبدیلی در استان‌های هم‌جوار و منطقه غرب کشور بوده و ۲۷.۳ درصد از کل تولیدات بخش کشاورزی منطقه را به خود اختصاص داده است.
دارا بودن رتبه‌های برتر کشوری در تولید محصولاتی چون سیب‌زمینی با تولید ۹۸۰ هزار تُن (رتبه نخست)، سیر با تولید ۵۴ هزار تُن (رتبه نخست)، گردو با تولید ۵۰ هزار تُن (رتبه نخست)، جو با تولید ۲۰۰ هزار تُن (رتبه چهارم)، انگور با تولید ۳۲۰ هزار تُن (رتبه دوم)، یونجه با تولید ۴۰۰ هزار تُن (رتبه سوم)، گیاهان دارویی با تولید ۱۴ هزار تُن (رتبه سوم) و گندم با تولید ۵۳۲ هزار تُن (رتبه ششم) نشان از این دارد که استان همدان در بسیاری از محصولات قطب محسوب می‌شود و این داشته‌های کشاورزی می‌تواند برای استان ارمغان اشتغال مولد و درآمد را داشته باشد.
از سویی دیگر تولید سرانه استان همدان برابر دو هزار و ۵۷۲ کیلوگرم محصول کشاورزی در سال بوده، درحالی که متوسط سرانه کشور برابر یک‌هزار و ۴۳۰ کیلوگرم است.
بخش کشاورزی استان همدان با توجه به جایگاه و سهمی که در تولیدات کشاورزی و اقتصاد استان دارد، به‌عنوان یکی از ۶ استان برتر در تأمین امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود.
از دیگر داشته‌های بخش کشاورزی همدان می‌توان به وجود مراکز علمی مرتبط و بستر مناسب جهت توسعه تحقیقات و آموزش کاربردی بخش کشاورزی اشاره کرد؛ اما با این توانمندی‌ها چرا همچنان شاهد نارضایتی کشاورزان همدانی از خالی ماندن جیبشان و تنها زحمت در مسیر تولید هستیم و از سویی همان محصولاتی که از کشاورزان با قیمت پایین خریداری می‌شود، با قیمت بالا به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد؟
«روستابازارها» قدمی هستند برای حل این مشکل، به‌نوعی که براساس سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی، ایجاد روستابازارهای شبکه‌های تعاونی به‌منظور عرضه مستقیم محصولات تولیدی اعضای شبکه (تمام زیربخش‌های کشاورزی) برای مصرف‌کنندگان و با قیمت مناسب ایجاد شده است. در این بازارروستاها صندوق‌های خُرد زنان روستایی، شبکه‌های تعاونی و اتحادیه‌ها، محصولات تولیدی، فرآوری، تبدیلی و تکمیلی خود را به دست مصرف‌کنندگان می‌رسانند و نیز از طریق شبکه‌های تعاون روستایی سایر استان‌ها محصولات کشاورزی تبادل می‌شود.
در این بازارهای محلی یا غرفه‌های فروش محصولات کشاورزی، دامی، طیور و عسل عرضه می‌شود و واسطه‌گری به‌صورت کامل حذف شده که قیمت تولید و عرضه تفاوت چندانی باهم ندارد.
ابتدای بهمن‌ماه سال جاری بود که معاون توسعه تعاونی‌ها و تشکل‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با بیان اینکه حذف واسطه باعث افزایش سود کشاورز و روستایی و کاهش قیمت برای مردم شهر می‌شود، افزود: تعداد ۵۱۸ روستابازار در کل شهر‌های کشور ایجاد می‌شود که تولیدات روستایی را به دست مردم شهرنشین رسانده و به فروش برسانند.
محمدرضا شاه‌پسند ادامه داد: در مرحله دوم انتقال مفاهیم منبعث از اساسنامه و قانون را با مباحث آموزشی به مدیران عامل درنظر داریم که مدیرعامل با اطلاعات بالا با ارائه برنامه روشن به هیئت‌مدیره، موجب سودآوری شرکت و ارائه خدمات بهینه کشاورزان بشود.
وی در این خصوص گفت: در برنامه کلی در تشکل‌ها درنظر داریم با هماهنگی با امور اقتصادی، نهاد ریاست‌جمهوری و گرفتن وام‌هایی با درصد کم برای حمایت از تشکل‌ها، زمینه ارائه خدمت به کشاورزان را فراهم بیاوریم.
هم‌اکنون چند استان در اجرای این طرح وارد شده‌اند و حتی استانی چون اصفهان، طبق گفته رئیس سازمان تعاون روستایی این استان در ۱۲۸ فروشگاه زنجیره‌ای استان عرضه محصولات کشاورزی فعال کرده است و برای اجرای طرح روستابازار ۳۴ پایگاه فعال و در چهار روستای استان اصفهان نیز بازارهای محلی تا پایان امسال راه‌اندازی و اجرایی می‌شود.
حال باید دید همدان در این مسیر چه قدم‌هایی برداشته است؟ در این خصوص پیگیر اجرایی شدن این طرح در استان همدان شدیم؛ بدین‌سان گفت‌وگویی با مجید مسلمی‌راد، مدیر سازمان تعاون روستایی استان همدان ترتیب داده شد که در ادامه آن را می‌خوانید:
بهره‌برداری از روستابازار همدان در اسفندماه
مدیر سازمان تعاون روستایی استان همدان در گفت‌وگو با قلم با بیان اینکه طرح روستابازارها واسطه‌ها را حذف خواهد کرد، عنوان کرد: این طرح با شعار «از مزرعه تا سفره» عنوان شده است و براساس اجرای آن شاهد عرضه مستقیم محصولات کشاورزی خواهیم بود.
مجید مسلمی‌راد ادامه داد: هم‌اکنون برای اجرای این طرح در شهرستان همدان اقداماتی داشته‌ایم، به‌نوعی که برای جانمایی و پیشروی فندانسیون طرح نیاز به مجوزی از صحن شورای اسلامی شهر همدان داشتیم که هم‌اکنون این موضوع تأیید شده است.
وی با بیان اینکه پس از تأیید صحن شورای اسلامی شهر و همکاری شهرداری همدان طی تفاهم‌نامه‌ای پنج‌ساله زمینی حدود ۶۰۰ متر مربع که متعلق به شهرداری همدان بود را تملک کردیم، خاطرنشان کرد: این زمین در شهرک مدنی همدان قرار دارد و برای راه‌اندازی روستابازار درنظر گرفته شده است.
این مقام مسئول با تصریح بر آنکه هم‌اکنون فندانسیون و جانمایی این طرح انجام شده است، اظهار کرد: در اسفندماه سال جاری شاهد بهره‌برداری از طرح روستابازار در شهرستان همدان خواهیم بود.
مدیر سازمان تعاون روستایی استان همدان یادآور شد: زمانی که مشخص شود در این زمین ۶۰۰ متری می‌توان چند غرفه را راه‌اندازی کرد، فراخوانی خواهیم داد تا کشاورزانی که تمایل به عرضه محصولات کشاورزی و باغی‌شان در این غرفه‌ها دارند، اعلام آمادگی کنند.
مسلمی‌راد خاطرنشان کرد: کشاورزان و باغ‌داران همدانی می‌توانند محصولات باغی و زراعی خود را به ما بفروشند تا ما آن را به مردم عرضه کنیم و یا خودشان می‌توانند بدون واسطه غرفه بگیرند و اقدام به فروش محصولات خود کنند.
وی با اشاره به اینکه پیشروی طرح روستابازارها به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است، تصریح کرد: پس از اجرایی شدن طرح روستابازار در شهرستان همدان، از ظرفیت‌های مناطقی چون سوله‌ها و مکان‌هایی که در اختیار شهرداری‌ها است، در سایر شهرستان‌های استان نیز استفاده خواهیم کرد.
مدیر سازمان تعاون روستایی استان همدان در بخش پایانی صحبت‌های خود با تأکید بر این موضوع، عنوان کرد: بدین‌سان پس از اجرای طرح روستابازار، اجرای این طرح در سایر شهرستان‌های همدان نیز در اولویت بعدی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
با این تفاسیر امید است که شاهد اجرای مناسب این طرح در استان همدان باشیم، چراکه تقویت اقتصاد روستایی، کاهش هزینه‌های خرید و حذف واسطه‌ها ازجمله مزایای «روستابازار» است که درصورت تحقق می‌توان در کنار تأمین امنیت غذایی به نگرانی‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خاتمه داد؛ چراکه روستابازار رافع مشکلات تولید و مصرف‌کنندگان بوده و با اجرای مناسب این طرح در تمامی شهرستان‌های همدان می‌توان به‌راستی نوید آن را داد که پای واسطه‌ها از بازار همدان در زمینه محصولاتی چون گوشت، تخم مرغ، میوه‌جات و غیره کوتاه می‌شود.
با توجه به اینکه جانمایی اجرای طرح روستابازار در شهرستان همدان به نتیجه رسیده، امید است هرچه زودتر و پیش از ورود به عرصه بازار میوه و گوشت شب عید شاهد راه‌اندازی غرفه‌های این بازار باشیم و اجرای طرح روستابازار در دیگر شهرستان‌های همدان نیز آغاز شود، چراکه تسریع در این روند نه‌تنها به نفع تولیدکنندگان است، بلکه در این دوران که همواره با شوک قیمت یا نایاب شدن برخی محصولات روبه‌رو هستیم، راه‌اندازی روستابازارها می‌توانند التیامی بر دغدغه‌های مصرف‌کنندگان باشند.
