مستندنگاری و پاکسازی ایوان قدمگاه

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با تاکید بر اینکه ایوان قدمگاه در انتهای جنوب شرقی کوهستان مهر از جمله آثار شاخص هخامنشی است، بیان کرد: این اثر منحصر به فرد که به جهت حجم سنگ تراشی و تراش کوه کم نظیر است و با عنوان چاشتخوار نیز خوانده می‌شود در شهرستان ارسنجان قرار گرفته است.
وی گفت: دلایل ناتمام ماندن این اثر که بسیاری آن را ساختاری شبیه به آرامگاه‌های هخامنشی می‌پندارند هنوز در پرده‌ای از ابهام قرار دارد و ضرورت دارد مطالعات بیشتری در این باره انجام شود.
فدایی با اشاره به اینکه انجام پژوهش و مطالعات علمی و هدفمند در رابطه با ایوان قدمگاه می‌تواند نتایج خوبی را به همراه داشته باشد، مطرح کرد: این پژوهش‌ها می‌تواند در روشن ساختن ابهامات در پیوند با کارکرد و تاریخ قطعی برپایی بنا بسیار سودمند باشد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید بیان کرد: متاسفانه این یادمان بسیار ارزشمند مورد گزند و آسیب‌های طبیعی و انسانی بسیاری قرار گرفته است و نیاز است به صورت بنیادی و همیشگی مورد نگاهبانی و حفاظت و مرمت اصولی قرار گیرد.
وی از مستند نگاری و پاکسازی این اثر و محوطه پیرامونی توسط این پایگاه میراث جهانی خبر داد و گفت: در حال حاضر با توجه به حضور کارشناسان با تجربه مستندنگار و حفاظت گر در پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در نظر است از این ظرفیت در ساماندهی هر چه بیشتر این محوطه استفاده کرد و به عنوان نخستین گام موضوع مستندنگاری محوطه از جمله اقداماتی است که برنامه ریزی شده و انجام خواهد شد؛ همچنین مشکل دیوار نوشته‌ها و رنگ‌هایی که در چند دهه اخیر تاکنون چهره‌ای زشت به این محوطه بخشیده است، در برنامه پاکسازی قرار دارد.
حمیدرضا کرمی، کارشناس باستان شناس پایگاه میراث جهانی پاسارگاد با بیان اینکه پژوهشگران متعددی در خصوص این اثر نظراتی را مطرح کرده اند، گفت: این یادمان ساختاری همانند با آرامگاه نیمه تمام داریوش سوم در تخت جمشید دارد و به صورت دو اشکوبه‌ای در دل کوه تراشیده شده که دو ردیف پله در کناره‌ها دسترسی به اشکوبه بالا را امکان پذیر کرده است.
در ایوان بالایی گودی‌هایی منظم و خوش تراش بر دیواره سنگی کوه همانند تاقچه‌هایی تراش خورده است. عناصر معماری و هنری ایوان چاشتخوار به همین گودی‌های تاقچه مانند محدود می‌شود و هیچ سنگ نگار‌های بر دیواره یادمان دیده نمی‌شود. گوشه‌ها در دو سوی ایوان عمود و هموار است و نشان از دقت سنگ تراشان و معماران در برپا ساختن این یادمان دارد.
وی با اشاره به پژوهش‌ها و پیشنهاد‌های صورت گرفته نسبت به این اثر شاخص، اضافه کرد: با نگاهی به سبک تراش و همچنین نشانه‌های ابزار سنگ تراشی و همچنین مقایسه این اثر با آرامگاه‌های هخامنشی که در دل کوه ساخته شده است، بنای ایوان قدمگاه را یادمانی از دوران هخامنشی یادآور میشود.
کوهستان مهر یا رحمت با ارزش‌های تاریخی و آیینی خود در برگیرنده یادمان‌های متعددی از دوره‌های مختلف تاریخی است؛ به ویژه در دوره هخامنشی علاوه بر ایجاد تخت جمشید، شاهکار‌های متعدد حجاری و معماری و ایجاد معادن سنگ در دامنه‌های این کوه آئینی از ارزش‌های آن به شمار می‌رود.
کثرت آثار تاریخی بر فراز و بر دامنه‌های کوهستان مهر باعث شده به عنوان بخش مهمی از چشم انداز تاریخی و فرهنگی پارسه، دارای ضوابط اختصاصی شود؛ به گونه‌ای که در سرتاسر این کوهستان هر گونه دخل و تصرف که موجب تغییر توپوگرافی و چشم انداز عمومی کوه شود ممنوع شده است.