از سال ۱۹۹۰ که بحث صیانت از منابع نفتی آمریکا مطرح شد، سهم تولید آمریکا از تولید جهانی منفی بود اما با اکتشاف نفت شل در کشورهای آمریکای شمالی، آمریکا به تولید نفت خود افزود و با رای آوردن ترامپ این تولید سرعت بیشتری گرفت. در این دوره در سبد جهانی تولید نفت سهم تولید نفت فوق سبک افزایش چشمگیری داشت که بیشتر سهم تولید نفت فوق سبک متعلق به کشور آمریکا می‌باشد.
ماجرا به اتفاقاتی که در بورس کالا رخ می‌دهد بازمی‌گردد. در بورس کالا، کالاها پیش فروش می‌شوند؛ بنابراین نفت نیز به مانند سایر کالاها برای سه ماه آینده از هم اکنون پیش فروش می‌شود. تا زمانی که موعد تحویل نفت خریداری شده در سه ماه آینده فرا برسد، خریدار می‌تواند نفت خود را در این مدت به فروش برساند. اگر به هر دلیلی در این مدت خریدار نفت خود را به فروش نرساند، مجبور است در موعد سررسید، نفتی که خریداری کرده را فیزیکی تحویل بگیرد.
تا چند روز دیگر ماه می فرا خواهد رسید و خریدارانی که سه ماه پیش نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا (WTI)را خریداری کرده اند، باید آن را ۲۱ آپریل ۲۰۲۰ یا ۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ تحویل می‌گرفتند. اما در این میان خریداران تمایلی به دریافت نفت خریداری شده در سه ماه قبل ندارند و می‌خواهند نفت خود را حتی شده به قیمت صفر یا با پولی که از جیب خود می‌دهند به یک خریدار جدید تحویل بدهند! در این حالت اصطلاحاً گفته می‌شود که نفت با قیمت منفی معامله می‌شود؛ یعنی فروشندگان یک پولی هم از جیب خود می‌دهند تا خریدار نفت آنها را بخرد.
دکتر “زین‌العابدین صادقی” دانشیار اقتصاد انرژی دانشگاه شهید باهنر کرمان در گفت‌وگو با به تشریح تحولات بازار جهانی نفت پرداخت و گفت: یکی از مشکلات اقتصاد بین‌الملل این است که جریان فیزیکال با جریان پولی آن با یکدیگر یکسان نیست که یکی از دلایل این موضوع، وجود بازارهای کاغذی است.
وی بازار مشتقات را نوعی از بازارهای اعتباری دانست و افزود: بازارهای کاغذی مثل بانک‌ها هستند که بیشتر از حجم پول ما سپرده ایجاد می‌کنند و کافی است که در این زنجیره یک مشکل ایجاد شود و به مرور باعث ورشکستگی کل زنجیره خواهد شد.
این دانشیار اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به مشکلات بازار نفت آمریکا، عنوان کرد: یکی از مشکلات بازار نفت آمریکا همان بحث بازارهای کاغذی است. بازاری که به جای معامله فیزیکال کالا، حواله‌های آتی، اختیار و سلف آن کالا که ارزششان از ارزش دارایی پایه ناشی شده‌است، در اختیار فروشنده قرار می دهد.
این دانشیار اقتصاد انرژی دانشگاه شهید باهنر کرمان به موضوع کرونا و تاثیر آن بر بازار جهانی اشاره کرد و ادامه داد: متاسفانه چین بیماری کرونا را آنگونه که بود به جهان معرفی نکرد و شیوع گسترده آن و قرنطینه‌های ناخواسته در سراسر جهان سبب شد که انتظار کاهش رشد اقتصادی جهان بوجود آید و این عامل موجب کاهش تقاضا جهانی نفت شد.
وی ادامه داد: باید مدنظر داشت که هنوز هیچ جایگزینی برای سوخت سفرهای هوایی وجود ندارد و وقتی تقاضا برای سفرهای خارجی پایین آمد این عامل خودش را در بازارهای نفت فوق سبک که سوخت سفرهای هوایی را تامین می‌کنند نشان می‌دهد.
سردبیر مجله Strategic Studies on Energy Economics(SSEE) به تبیین دلایل دیگر مشکلات در بازار نفت پرداخت و عنوان کرد: کشورهای روسیه و عربستان و سایر کشورهای اوپک پلاس به توافق برای کاهش تولید نرسیدند و این عدم توافق در کاهش تولید سبب کاهش قیمت نفت شد.
وی با بیان این مطلب که نفت آمریکا، نفت فوق سبک است، تصریح کرد: نفت سبک برای سوخت‌های هوایی استفاده می‌شود و قابلیت ذخیره‌سازی آن پرهزینه است زیرا ذخیره‌سازی این نفت خطرناک است و از طرف دیگر ظرفیت‌های آمریکا در این تاریخ پر بود، حواله‌های آتی نفتی آمریکا به دلیل نزدیک شدن به سررسید تحویل، قابلیت معامله را نداشتند و عرضه زیاد این حواله‌ها در کنار چشم انداز نامطلوب رشد اقتصادی جهانی و در نتیجه کاهش تقاضای نفت باعث شده که دلالان بازار کاغذی نفت به جای تحمل هزینه ذخیره‌سازی بالا حاضر شدند که حتی حواله‌ها را با قیمت منفی به فروش برسانند و جلوی زیان بیش از اندازه خود را بگیرند و این عرضه بیش از اندازه اوراق آتی باعث کاهش بسیار زیاد قیمت آنها در آمریکا شده است.
این دکترای اقتصاد بیان کرد: در بازارهای آتی، آخرین فردی که برگ حواله نفت در دستش است و توانایی معامله اوراق آتی نفت را ندارد، اصطلاحی که در بازارهای مشتقه کالا و انرژی برای آن به‌کار می‌برند ساعت پنجی است و این بدان معناست که کالا متعلق به این فرد است بنابراین این ساعت پنجی‌ها حاضرند هر شرایطی را بپذیرند تا کالا را تحویل نگیرند. در بازار آتی نفت آمریکا این حواله‌های نفتی یک هزار بشکه‌ای هستند بنابراین همه کسانی که حواله نفتی داشتند شروع به عرضه این حواله‌ها کردند و همین امر سبب شد قیمت این قرارداد آتی پایین آمده این درحالی است که قیمت نفت هنوز ۲۰ دلار باقی مانده بود.
وی به علت منفی شدن قیمت نفت آمریکا اشاره کرد و افزود: صاحب حواله هزینه‌ای که برای تحویل نفت باید پرداخت می‌کرد از فروش آن بیشتر بود و هزینه نگهداری نفت خیلی بیشتر از ۴۰ دلار بود و انتظار می‌رود حدود ۱۰ هزار نفر در صنعت نفت آمریکا بیکار می‌شوند.
صادقی چشم‌انداز تا ۲ ماه آینده بازار انرژی را روشن ندانست و افزود: تا جایی می‌توان از اعتبار کسب ثروت کرد و ما باید قبول کنیم که به دلیل انقلاب در کاهش هزینه تولید انرژی برق از منابع تجدیدپذیر، دنیا از نفت عبور کرده است و ما باید فکری جدی برای آینده کشورمان در این بحث بکنیم.
وی ترامپ را یک فرد هوچی دانست و بیان کرد: آمریکا اصلا نیازی به ورود به بازار انرژی نداشت و آمریکا برای آنکه انحصار روسیه را در بازار گاز و نفت اروپا از بین ببرد وارد این بازار شد و اکنون یکی از رقبای اصلی روسیه در بازار گاز طبیعی و نفت اروپا، قطر و آمریکاست.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان ادامه داد: این منفی شدن قیمت نفت آمریکا زیاد روی اقتصاد ایران تاثیر نمی‌گذارد زیرا صادرات نفت ایران تحریم است ضمن آنکه اقتصاد ما ۱۰۰ درصد با بازارهای جهانی انطباق ندارد و تصور نمی‌کنم روی بازار بورس تاثیری چندانی داشته باشد. ولی باید به این نکته هم اشاره کرده بازده بالای بازار بورس ما در این دو ماه اخیر خیلی منطقی نیست، باید تا جای که امکان دارد از بوجود آمدن حباب قیمتی در بازر بورس جلوگیری کرد.
انتهای پیام
