چند روز پیش بود که معاون گردشگری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان در گفتگو با ما از ثبت‌نام تنها ۶۶ واحد از ۱۸۰ واحد و تأسیسات گردشگری همدان در قالب تسهیلات کرونا خبر داد.
علی خاکسار با بیان اینکه اگر افرادی غیربیمه‌ای بودند، از تسهیلات ۶ تا ۱۲ میلیون تومانی بهره‌مند می‌شدند، مطرح کرد: تعداد افراد غیر بیمه‌ای ثبت‌نامی در حوزه گردشگری استان برای دریافت تسهیلات کرونا، بالغ‌بر ۲۵ نفر است. این موضوع برای راهنمایان گردشگری همدان نیز صدق کرد به‌نوعی که این افراد به سبب نداشتن بیمه تأمین اجتماعی از دریافت تسهیلات کرونایی بازماندند.
راهنمایان گردشگری به‌عنوان سفیران فرهنگی یک کشور محسوب می‌شوند که نقش آن‌ها در رونق و توسعه توریسم و گردشگری قابل‌چشم‌پوشی نیست اما این روزها شاهدیم که کسب‌وکار آن‌ها و فعالیت‌های حرفه‌ای‌شان زیر سایه کرونا رفته درحالی‌که زخم‌خورده اتفاقات دیگری نیز طی دو سال اخیر بودند از ماجرای سیل و گرانی بنزین گرفته تا سایر مسائل و حال نیز که به طور کامل، درآمد آن‌ها قطع شده است؛ بدین‌سان برآن شدیم که گفت‌وگویی با سه تن از راهنمایان گردشگری استان همدان ترتیب دهیم و حال‌وروز این روزهای آن‌ها و البته خواسته‌هایشان را جویا شویم که در ادامه این گفتگوها را می‌خوانید:
تورهای گردشگری در همدان، همچنان خاموش
مینا رستگار با بیان اینکه ۱۰ سال است که در حرفه راهنمای گردشگری فعالیت دارد و دانشجوی دکترای باستان‌شناسی است، با بیان اینکه در سال گذشته، تا پیش از کرونا تورهای گردشگری مختلفی چه از مبدأ همدان، چه در مقاصد بین‌المللی داشتیم، اظهار کرد: تا پیش از کرونا، تورهای مختلفی را برگزار می‌کردیم مانند تورهای آموزشی برای افرادی که تازه راهنما شده بودند و علاقه‌مندان به این حوزه‌ها، تورهای طبیعت‌گردی، تور ۵۰ نفره به پاریس، یک هفته تورهای اینکامینگ باستان‌شناسی را داشتم، تور گردشگران چینی در ایران را برگزار کردیم اما با شیوع ویروس کرونا این موارد را دیگر شاهد نیستیم.
این راهنمای گردشگری ادامه داد: با این حجم از فعالیت‌هایی که راهنمایان گردشگری در حوزه‌های بین‌المللی پیش از کرونا تجربه کرده بودند؛ یکباره با شیوع این ویروس شاهد قفل شدن همه آن روندهای سابق بودیم و از سویی، فعالان حوزه گردشگری دچار حس ناامیدی مفرطی شدند و از سوی دیگر، بحث مالی مطرح است چرا که درآمد مستقیم راهنمایان گردشگری از این تورها تأمین می‌شد و حال با تعطیلی این تورها، درآمدهای ما نیز به کل، قطع شده است.
وی با بیان اینکه فعالان این حوزه برای بحث گردشگری آموزش‌دیده‌اند، اما حال با بیکاری آن‌ها روبرو هستیم، مطرح کرد: از روزی که مرزها بسته شد و شاهد شیوع کرونا در کشورمان هستیم، ما راهنمایان گردشگری نه توری داشتیم و نه هیچ درآمدی.
رستگار ادامه داد: خیلی از فعالان این عرصه که در سطح استان و شهرستان همدان فعالیت دارند، کارت‌های بین‌المللی ندارند، خیلی از آن‌ها در تپه هگمتانه، آرامگاه بوعلی‌سینا و اماکن دیگری به‌صورت شیفتی مستقر بودند که این امر به لحاظ ارتباطی و معیشتی برایشان مناسب بود که این شرایط هم در حال حاضر به‌صورت کامل از بین رفت.
وی با تصریح به اینکه مؤسساتی که خدمات گردشگری ارائه می‌کردند مثل برگزاری دوره‌های تور لیدری، تعطیل شده‌اند، گفت: بنده در مؤسسات مختلفی تدریس داشتم اما الان متقاضی برای این مؤسسات نیست بدین‌سان من هم نمی‌توانم تدریسم را ادامه دهم.
این راهنمای گردشگری با اشاره به اینکه توانسته است از تسهیلات حمایتی کرونا بهره‌مند شود، گفت: این تسهیلات می‌توانست بیشتر و با سود کمتری برای فعالان حوزه گردشگری در نظر گرفته شود چرا که این تسهیلات دردی از کسی دوا نمی‌کند..
وی با بیان اینکه راهنمایان گردشگری، شغل تجارتی ندارند به همین خاطر منبع درآمد دیگری ندارند، اضافه کرد: ما باید الان جوابگوی قسط‌های این وام هم باشیم شاید آسیب‌پذیرترین قشری که در صنعت گردشگری فعال است، راهنمایان گردشگری باشند چرا که درآمدشان به‌صورت مستقیم به تورهای گردشگری وابسته و درآمدهای جانبی هم ندارند.
رستگار خاطرنشان کرد: از ابتدای شیوع ویروس کرونا تا به امروز شاهدیم که بسته به استان‌ها، برنامه‌های گردشگری خاصی در پیش گرفته شده است به‌نوعی که راهنمایان گردشگری در شمال کشور به سبب موقعیت طبیعی شهرهایشان هر هفته تورهای طبیعت‌گردی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌کنند.
وی ادامه داد: در شهرهایی چون اصفهان، کاشان و یزد نیز باتوجه‌به پتانسیل‌های موجود، راهنمایان گردشگری برخی از تورهای خاص مثل بازدید سُفرا یا تورهای ویژه کویری را برگزار می‌کنند اما استان ما این موقعیت‌ها را نداشته و همچنان خاموش مانده است، تورهای طبیعت‌گردی نیز بسیار محدود برگزار می‌شود و خیلی پررنگ نیست.
این راهنمای گردشگری در بخش پایانی گفتگو با بیان اینکه برخی از آژانس‌های گردشگری در استان همدان فعالیت‌های محدودی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی را در پیش گرفته‌اند، گفت: این روند شاید تنها دو یا سه نفر از کل راهنمایان گردشگری استان همدان را مشغول به کار کند و باقی راهنمایان گردشگری عملاً بیکار شده‌اند چرا که درصد محدودی از راهنمایان گردشگری، راهنمای طبیعت‌گردی هستند و اغلب، راهنمایان گردشگری فرهنگی بوده و تورهای خارجی و داخلی فرهنگی را برگزار می‌کردند که در حال حاضر نیز تعطیل‌اند.
تسهیلات دردی از ما دوا نکرد/ وارد شغل دیگری شده‌ام
سجاد عزتی در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه ۱۲ سال است که به‌عنوان راهنمای گردشگری فعالیت دارد، عنوان کرد: نتوانستم به سبب بیمه نبودن از تسهیلات مناسبی در زمینه شیوع کرونا بهره‌مند شوم، راهنمایان گردشگری بیمه تأمین اجتماعی ندارند و این امر موجب شد که به‌جای ۱۶ میلیون تومان برای آن‌ها تسهیلات ۶ میلیون تومانی آن ۱۲ درصد مدنظر قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این ۶ میلیون تومان درآمد ۱۰ روز عادی یک راهنمای گردشگری است، خاطرنشان کرد: راهنمایان گردشگری در اوضاع عادی روزانه ۵۰۰ هزار تومان درآمد داشتند و حال این تسهیلات دردی از راهنمایان گردشگری که درآمدی بالا داشتند و تک شغلی بودند، دوا نکرده است.
این راهنمای گردشگری با اشاره به اینکه از دو سال پیش که تورهای گردشگری کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر می‌شد، به فکر این بودم که شغل دیگری را نیز در پیش بگیرم، عنوان کرد: شیوع ویروس کرونا و ضربه آن به بدنه گردشگری نیز باعث شد تا وارد شغل دیگری بشوم.
وی ادامه داد: متأسفانه در بحث دریافت تسهیلات حمایتی کرونا شاهد بودیم که تنها ملاک بیمه بودن و داشتن کارت راهنمایی گردشگری است درحالی‌که بسیاری از راهنمایان گردشگری فاقد این دو موضوع هستند و از سویی، افرادی که تنها کارت راهنمای گردشگری را داشتند اما در این حوزه فعال نبودند، توانستند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.
عزتی ضمن ابراز ناراحتی در این زمینه افزود: راهنمایان گردشگری که واقعاً راهنمای فعالی بودند و منبع درآمد دیگری نداشتند حتی از تسهیلات هم جا ماندند و به آن‌ها تعلق نگرفت و این روزها را با بیکاری سر می‌کنند.
این راهنمای گردشگری در بخش پایانی سخنان خود، تأثیر این روند را خروج نیروهای متخصص گردشگری از این صنعت برشمرد و گفت: باید برنامه‌ای در پیش گرفته می‌شد تا افراد، به حق از این تسهیلات استفاده می‌کردند و این روزها شاهد حمایت‌های بیشتری از صنف‌های مختلف گردشگری و البته راهنمایان گردشگری بودیم اما متأسفانه تاکنون این مهم محقق نشده است.
جشنواره‌های داخلی پا بگیرند
در ادامه، آزاده لاچینی یک بانوی فعال در حوزه گردشگری و راهنمای گردشگری به گفتگو با خبرنگار ما نشست:
آزاده لاچینی با بیان اینکه ۷ سال است که به‌عنوان راهنمای گردشگری فعالیت دارد، مطرح کرد: به‌خاطر شیوع ویروس کرونا، راهنمایان گردشگری درآمد و شغلشان تعطیل شده است، آن‌ها یا تغییر شغل داده‌اند و یا بیکار مانده‌اند.
وی با تصریح به اینکه اوضاع گردشگری از دو سال پیش دچار مشکل شده بود، عنوان کرد: طی این سال‌ها، تورهای خارجی برگزار نمی‌شد و تنها شاهد این بودیم که توریست‌های مسن به کشور ما سفر می‌کردند، از سویی مشکلات ویزا سر راه گردشگران بود که این روند در زمان شیوع ویروس کرونا، اوج گرفت و از بهمن و اسفندماه سال ۱۳۹۸، کلاً شاهد رکود کامل در حوزه گردشگری بودیم.
لاچینی ادامه داد: اگر بیمه‌ای بود شاید بخشی از حمایت‌ها شامل ما می‌شد، چرا که به سبب نداشتن بیمه، اکثر راهنمایان گردشگری نه از تسهیلات مناسب حمایتی بهره‌مند شدند و نه توانستند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.
این راهنمای گردشگری با تصریح به اینکه ۶ میلیون تومان، نصف حقوق یک راهنمای حرفه‌ای گردشگری هم نیست، گفت: بیشتر فعالان این عرصه از تسهیلات ۶ میلیون تومانی استقبال نکردند و در مسیر تغییر شغل دادن وارد شدند اما من به سبب عشق و علاقه‌ام به این حوزه، بیکار هستم.
وی با بیان اینکه دوست ندارم که این روزها، صنعت گردشگری را خاموش ببینیم، عنوان کرد: بنده دوره‌های بسیاری را در زمینه‌های مختلف گردشگری خوراک، گردشگری کودک و غیره گذرانده‌ام و دوست دارم که این روزها فستیوال‌های گردشگری مختلفی را در کشورمان و استان همدان برگزار کنیم.
لاچینی در این راستا تشریح کرد: می‌توان مانند بسیاری از استان‌های دیگر باتکیه‌بر گردشگری داخلی، فعال بود و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی صنعت گردشگری را سر پا نگه داشت.
وی به وضعیت گردشگری در استان همدان اشاره کرد و گفت: متأسفانه استان همدان دارای مشکلات حمل‌ونقلی نیز بوده و این موضوع یکی از دغدغه‌های راهنمایان گردشگری است چرا که فرودگاه همدان تنها به دو شهر داخلی پرواز دارد و این امر موجب می‌شود که استان همدان اصلاً در مسیر گردشگری یک توریست قرار نگیرد و این استان را جزء مقاصد گردشگری ندانند.
این راهنمای گردشگری در پایان گفتگو خاطرنشان کرد: بیمه بودن راهنمایان گردشگری می‌توانست برایشان در این وضعیت یک تضمین بوده و بخشی از مشکلاتشان را حل کند، اما این حمایت را نیز ندارند.
در حالی درگیری با شیوع ویروس کرونا هشت‌ماهه شد که تن نحیف صنعت گردشگری در همدان به سبب شیوع ویروس کرونا به کما رفته است که بخشی اعظمی از فعالین این عرصه را نیز با خود به رکود و مشکلات کسب‌وکاری کشانده است. در استان همدان ۱۴۰ راهنمای گردشگری فعالیت داشتند که در حال حاضر، به‌جای اینکه بتوانند دوره‌های آموزشی و حرفه‌ای خود را بگذرانند، برای ادامه زندگی و امرارمعاش به‌ناچار مجبور به ورود به شغل دیگری شده‌اند و بسیاری از آن‌ها، بیکاری آن هم بدون بیمه بیکاری را تجربه می‌کنند و دل‌خوش به روزهایی هستند که کرونایی وجود نداشته باشد و چرخ گردشگری همدان بیش از آن که زنگ بزند، حرکتی کند!
استان همدان پیش از وقوع کرونا نیز با مشکلات عدیده‌ای در زمینه گردشگری مواجه بود، ماندگاری سفر در همدان را شاهد نبودیم، عموم مسافران تنها برای دیدن آرامگاه بوعلی، گنج‌نامه و سپس غار علیصدر به همدان می‌آمدند و دیگر نقاط گردشگری برای آن‌ها تعریف نشده بود
استان همدان پیش از وقوع کرونا نیز با مشکلات عدیده‌ای در زمینه گردشگری مواجه بود، ماندگاری سفر در همدان را شاهد نبودیم، عموم مسافران تنها برای دیدن آرامگاه بوعلی، گنج‌نامه و سپس غار علیصدر به همدان می‌آمدند و دیگر نقاط گردشگری برای آن‌ها تعریف نشده بود.
جای خالی گردشگری پاییزه و زمستانه در همدان موجب خاموش شدن چراغ کم‌سوی گردشگری همدان در این دو ماه بود و ایام نوروز و فصل بهار و تابستان نیز سیل عظیمی از گردشگران ارزان به همدان می‌آمدند به‌نوعی که نه‌تنها در هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌ها و مراکز اقامتی و بوم‌گردی همدان ساکن نبودند بلکه شاید ماه‌ها در چادر آن هم با آذوقه‌های خشکی که به همراه داشتند، سر می‌کردند و همین افراد، حتی از مناطق تاریخی و فرهنگی همدان دیدن نمی‌کردند که حال نیازی هم به راهنمایان گردشگری داشته باشند اما به‌راستی این وضعیت، با شیوع کرونا بدتر و بدتر شد به‌نوعی که فعالین گردشگری استان همدان که مسئولانه و با علاقه ادامه فعالیت می‌دادند این روزها، ضربه‌های بسیاری خورده‌اند.
تأسیسات گردشگری مجوز دار زمین‌گیر شده‌اند، موزه‌ها تعطیل و مراکز فرهنگی و تاریخی نیز چراغشان خاموش است، فعالhن حوزه گردشگری بیکاری را تجربه می‌کنند و از سویی، مشخص نیست که شیوع این ویروس چه زمانی قرار است به پایان برسد.
به‌راستی، در استان همدان که مداوم خود را داعیه‌دار و سردمدار گردشگری غرب کشور می‌داند، چه خبر است؟ چند هفته پیش بود که درجهت ارائه گلایه‌ها و مشکلات فعالین حوزه گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان به استاندار همدان در جمع سایر اصحاب رسانه مطرح کردم: ما در استان همدان برای کرونا، برنامه‌ریزی منعطفی نداریم. تنها شاهد اعمال محدودیت‌های کرونایی و اعلام خسارت‌های کرونا بر بدنه اقتصاد استان از بخش گردشگری و صنایع‌دستی گرفته تا سایر حوزه هستیم.
به‌راستی مشکل همین‌جا است، چرا این روزها، برنامه‌ریزی‌های منعطفی نداریم؟ جای گردشگری کشاورزی این روزها کجا است؟ چرا نتوانستیم جشنواره‌هایمان را که سال‌ها برگزار کرده بودیم به‌سان جشنواره مانیزان، ادامه دهیم و با تعداد محدود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و یا به‌صورت مجازی آن‌ها را برگزار نکردیم؟ چرا خبری از گردشگری روستایی در همدان نیست، حال آن که بسیاری از متخصصین این حوزه، نسخه مناسب برای این روزهای همدان را رونق گردشگری روستایی می‌دانند.
چرا این روزها، خبری از حمایت‌های مناسب از فعالین این عرصه نیست؟ آیا قرار است مداوم خسارت‌های وارده بر بدنه گردشگری به‌ویژه راهنمایان گردشگری که فاقد بیمه بوده‌اند را بشمریم و دست روی دست بگذاریم تا در صنعت گردشگری به نقطه صفر برسیم (نیروهای متخصصمان را از دست بدهیم، بسیاری از این صنعت کناره‌گیری کنند، نام همدان از فهرست شهرهای گردشگرپذیر حذف شود، خسارت‌ها بر بدنه گردشگری همدان غیرقابل‌جبران شود) و سپس بنشینیم و افسوس بخوریم؟
