مرحوم ترکان که دو برادرش در جنگ تحمیلی عراق به مقام شهادت رسیده‌اند، فارغ تحصیل رشته مهندس مکانیک دانشگاه شریف بود. او در سال ۱۳۳۱ در تهران چشم به جهان گشود. ترکان همچنین دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت از مرکز آموزشی مدیریت دولتی است اما تحصیل در مقطع دکتری این رشته را نیمه کاره رها کرد. او نیز مانند سایر نزدیکان به دولت اعتدال از اعضا موسس حزب اعتدال و توسعه بود. حزبی که مهمترین بنیانگذاران آن، محمدباقر نوبخت، محمدرضا نعمت‌زاده، اکبر ترکان، فاطمه هاشمی رفسنجانی، محمود واعظی، حسین موسویان، سید احمد زرهانی، مرتضی محمدخان، مجید قاسمی، صلاح‌الدین دلشاد، محمد حسن تولایی و زهرا پیشگاهی‌فرد بودند و همانطور که مشاهده می شود بسیاری از آنها این روزها در کابینه روحانی حضور دارند.
ترکان در این سال ها در سمت های مختلف از استانداری تا وزارتخانه حضور داشته است و در دولت نخست روحانی هم به عنوان معاون ارشد او مشغول بکار شد. ترکان در بازده زمانی سال ۶۰ تا ۷۶ سابقه استانداری دو استان ایلام و هرمزگان را به مدت سه سال در کارنامه خود دارد، معاونت صنایع بنیاد جانبازان و رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان صنایع دفاع از جمله سمت های اجرایی او قبل از رسیدن به مقام وزارت است. او در دولت سازندگی جزو اعضای کابینه بود و در دور اول ریاست جمهوری هاشمی مسئولیت وزارت دفاع را عهده دار شد و در دوم مسئولیت وزارت راه و ترابری را به عهده گرفت.ترکان تنها فرد غیر نظامی است که مقام وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رسیده‌است.
ترکان در انتخابات سال هفتاد و شش با موضع حمایت از علی اکبر ناطق نوری وارد عرصه انتخابات آن دوران شد.او که در کارنامه خود معاونت وزارت نفت دولت احمدی نژاد را برعهده داشت در آستانه انتخابات ریاست جمهوری هشتاد و هشت از کار برکنار شد. ترکان بعد از آن وارد ستاد میرحسین موسوی شد و از اعضای فعال آن ستاد بود، وی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ به عنوان قائم مقام و معاون ستاد انتخاباتی حسن روحانی شروع به فعالیت کرد. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران چندی پس از تحلیف طی حکمی هایی وی را به عنوان مشاور رییس جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویزه اقتصادی ، سرپرست موقت سازمان فضایی ایران، شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور، معاونت امور بین الملل ریاست جمهوری و دبیرخانه جنبش عدم تعهد منصوب کرد. همچنین در ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ ، حسن روحانی طی حکمی اکبر ترکان را به عنوان رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان منصوب کرد. سمت هایی که یاد اسفندیار رحیم مشایی و چند شغله بودن او را در دولت احمدی نژاد زنده می کرد و در واقع ترکان را مشایی دولت روحانی معرفی کرد اما او در پاسخ به این اتهامات گفت: برای هیچ کدام از این سمت ها حقوقی دریافت نمی کند.
یکی از اقدامات جنجالی ترکان اما انتقاد تند به نامه نگاری اقتصادی ۴ وزیر کابینه به روحانی بود. نامه چهار وزیر، کار، صنعت، دفاع و اقتصاد به ریس جمهور که چندی قبل رسانه ای شد با موضع گیری جالب اکبر ترکان همراه بود او ابتدا در مصاحبه ای با خبرگزاری تسنیم در مورد اهداف وزرایی که این نامه را نوشتند، گفت: آنها به‌دنبال رانت خوراک ارزان برای پتروشیمی بودند و هر کدامشان به یک دلیلی این نامه را امضا کردند و به نوعی با این صحبت هایش چهار وزیر مورد اشاره را متهم به رانت خواری کرد. وی در ادامه همین مصاحبه گفته بود: اما در این میان سؤال پیش می‌آید که انگیزه آقای دهقان، وزیر دفاع و آقای ربیعی، وزیر کار چه بود؟ ۹۰ درصد پتروشیمی‌ها برای این دو وزارتخانه و تحت مدیریت این دو وزیر است، پس دوست دارند خوراک ارزان بگیرند. مگر چه‌کسی از پول مفت بدش می‌آید؟ همه خوش‌شان می‌آید. بنابراین آنها با این انگیزه‌ها نامه را امضا کردند. او بعد از متهم کردن چهار وزیر کابینه روحانی به رانت‌خواری و مفت‌خواری در مصاحبه با یک روزنامه اصلاح طلب تصریح کرد: “من هیچ‌گاه نگفته بودم ۴ وزیری که نامه به روحانی را امضا کرده بودند، مفت‌خوار یا رانت‌خوار بودند. در دولت یازدهم و هیئت دولت هیچ اختلافی وجود ندارد”.
ترکان: پرده برداری از ضرر روزانه صد میلیون دلاری از تاخیر اجرای برجام
ترکان از جمله کسانی بود که از قیمت واقعی که تحریم به صورت روزانه به کشور وارد می کند پرده برداشت و با کنایه نسبت به نمایندگان مجلس که مخالف اجرای برجام بودند گفت: نمایندگان محترم مجلس باید متوجه باشند هر روز تأخیر در اجرای موافقت‌نامه وین صد میلیون دلار به ایران ضربه وارد می‌کند. شاید گفتن این رقم تعجب همگان را برانگیزد، اما واقعیت تحریم‌ها و اثرگذاری آن در سال‌های گذشته بر همگان آشکار شده است و امروز همه بی‌صبرانه منتظرند برجام اجرا شود. من تردیدی ندارم اجرای برجام تا حدود زیادی می‌تواند مشکلات اقتصادی کشور را حل کند.
ترکان و هشدارهایی در مورد بابک زنجانی
حدود بیست روز مانده بود به شروع دادگاه بابک زنجانی که ناگهان وکیل زنجانی از ملاقات او با اکبر ترکان در مسیر پرواز تهران قشم خبر داد ، که حواشی زیادی به همراه داشت. ترکان با تکذیب این شایعه به چند نکته جالب اشاره کرد .او گفت: “بابک زنجانی یک آدم نیست، یک جریان است. مگر به قول آقای زنگنه ممکن است میلیاردها دلار نفت خام را تحویل یک آدم یک‌لاقبا بدهند!؟ این زنجیره‌ای است که از داخل کشور ما شروع می‌شود و تا خارج امتداد می‌یابد. این زنجیره کشف نشده است؛ یعنی فردی به نام بابک زنجانی همه‌چیز نیست؛ شاید دستگاه‌های اطلاعاتی-امنیتی ما بیشترین کوشش خود را می‌کنند تا مبادا آن زنجیره‌ای که بابک زنجانی به آن وصل است، او را در زندان بزند! زیرا ما یک نقطه از این زنجیره را داریم و اگر آنها این یک نقطه را بزنند همه زنجیره گم‌و‌گور و باعث می‌شود دیگر به جایی دسترسی نداشته باشیم و پولمان گم‌و‌گور شود. حلقه‌های این زنجیره به هم متصل است؛ مگر می‌شود ٢,۶ میلیارد دلار به یک فرد یک‌لاقبا داده شود. “
ترکان: من هم به میرحسین رای دادم و در ستادش کار کردم، جرم است؟
ترکان که سابقه حضور در بسیاری از کابینه ها را از دولت هاشمی گرفته تا احمدی نژاد و روحانی را دارد، سال ۸۸ در ستاد میرحسین موسوی مشغول به فعالیت بود و نسبت به موضع گیری ها در خصوص انتخابات سال ۸۸ انتقاد داشت و در جایی گفت:در سال ۸۸ من به موسوی رأی دادم و در ستاد ایشان فعالیت کردم؛ این جرم نیست بلکه نکته در این است بعد از اینکه مقام معظم رهبری موضوع را خاتمه یافته قلمداد کردند کسی بوده که نپذیرد؟؛ در وزرا که کسی نبوده است یعنی این افراد کسانی بودند که اعتقاد داشتند و برای اعتقاد خود کار کردند، در ستاد مهندس موسوی فعالیت داشتند اما بعد از فرمان رهبری برای همه ما این موضوع تمام شد؛ نکته دقیقا همین است.
ترکان و طرفداری از هاشمی رفسنجانی
واکنش ترکان نسبت به منتقدان دولت روحانی نیز به نوبه خود قابل توجه است.ترکان نسبت به منتقدان دولت گفت: شما می گویید نفت بفروشیم و بندر بسازیم ای کاش نفت بفروشیم و بندر و جاده بسازیم. شما در ۸سال گذشته کجا نفت فروختید و زیر ساخت فیزیکی ایجاد کرده‌اید؟ کاش اینطور میشد! ما نفت فروختیم سیب و موز آورده‌ایم! وی افزود:ما باید همانطور که به ظرفیت های صنعتی توجه میکنیم به ظرفیت های دیگر هم توجه کنیم. ترکان گفت: کاش دولت سازندگی به کار خودش ادامه داده بود و کاش سیاست های موفق آقای رفسنجانی توسط اشخاص دیگر دست کم گرفته نمی شدند و راه ما الان همان است که راه آقای هاشمی بود.
ترکان: جز در آبگوشت و قرمه‌سبزی در هیچ صنعتی برتری نداریم
اظهارات جنجالی ترکان در زمینه پیشرفت های صنعتی کشور نیز در روزهایی که دولت یازدهمی ها مدعی بهبود وضعیت اقتصادی بودند هم نشان داد که ترکان دل خوشی از وزرای اقتصادی حسن روحانی ندارد.اکبر ترکان در نشست تخصصی صنعت خودرو با اشاره به اینکه در طول ۳۰ سال گذشته کشور در رشته‌های مختلفی از جمله سیمان، فولاد، پتروشیمی، برق و حتی صنعت خودرو رتبه‌های جهانی را کسب کرده است، اظهار داشت: در صنعت خودرو زحمات زیادی کشیده شد و توفیقات مناسبی را بدست آورده‌ایم به همین دلیل نباید با عصبانیت در مورد این صنعت صحبت کنیم. وی با بیان این که اگر قرار باشد به دنبال بازار بدون تعرفه در صنعت خودرو باشیم باید امکان رقابت را با محصولات سایر کشورها داشته باشیم افزود: بدون تعارف بگویم آیا در فناوری الکترونیک و یا برق و یا صنایع دیگر امکان رقابت را با محصولات کشورهای دیگر داریم.
ترکان خطاب به حاضرین این نشست تخصصی با کنایه گفت: بگذارید با خود روراست باشیم ما به جز پخت آبگوشت بزباش و قورمه سبزی در هیچ تکنولوژی صنعتی نسبت به جهان برتری نداریم. این جمله ی او با بازتاب در رسانه ها موجب به وجود آمدن حواشی مختلفی از سوی موافقان ومخالفان این مطلب شد که می توان از جمله مهمترین آن ها به نامه صادق زیبا کلام اشاره کرد.
کنایه غیر مستقیم ترکان به بذرپاش: کسی که لبنیاتی را اداره نکرده بود، مدیر خودروسازی شد
مشاور رییس‌جمهور در جمع خبرنگاران تصریح کرد: پیش از این کسی که لبنیاتی را اداره نکرده بود، مدیر یک خودروسازی بزرگ شد. درحالی که اگر رقیب چابکی به صحنه بیاید موجب ارتقای خودروسازان داخلی می‌شود. پس از قلعه‌بانی مهرداد بذرپاش در بهمن ماه ۱۳۸۶ مدیرعامل سایپا شد. بذرپاش ۲۸ ساله فروردین ماه همان سال با حکم احمد قلعه‌بانی – مدیرعامل وقت سایپا – به مدیرعاملی پارس خودرو منصوب شده بود، اما نکته جالب این بود که ۱۰ ماه بعد جای کسی را که برای او حکم زده بود (قلعه‌بانی) در سایپا گرفت که با توجه به گمانه زنی ها به نظر می رسد منظور ترکان مهرداد بذرپاش بوده که اکنون نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی است.
مناظره جنجالی ترکان و ایزدخواد در” تا ثریا”
مناظره جنجالی اکبر ترکان در برنامه تا ثریا نیز تا مدت ها سوژه رسانه ها بود.اکبر ترکان رئیس شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در برنامه ثریا که از شبکه یک سیما پخش شد درباره ویلاسازی مردم در مناطق آزاد صحبت کرد و گفت: باید مناطق آزاد به سمتی بروند که مردم در جایی مانند ارس و اروند ویلا بخرند نه آن که اقدام به خرید ویلا در آنتالیا کنند. کسانی که خانه دومی در جایی مانند مازندران می خرند به این علت نیست که منتظر گران شدن آن بمانند بلکه خرید این ویلاها برای پر کردن اوقات فراغتشان است و می خواهند مردم این ویلاها را در آبادان هم بخرند. وی افزود: یکی از کارکردهای مناطق آزاد گردشگری است. حاضر نیستم از این ظرفیتها چشم بپوشم باید به این ظرفیت ها بیشتر پرداخته شود. کاش دولت سازندگی کارش را ادامه داده بود و توسط اشخاص دیگر نادیده گرفته نمی شد. ترکان همچنین درباره این که انتقادات به دولت نهم و دهم به۹ علت جابجایی مدیران نیز وجود داشت و اکنون در منطقه ای مانند قشم با تغییر مداوم مدیریت ها روبرو هستیم، گفت: تغییر مدیرعامل منطقه آزاد قشم دخالتی در تغییر سیاستها ندارد. پیش از این یکی از اعضای هیات مدیره، مدیرعامل شده بود اکنون یکی دیگر از آنها این سمت را قبول کرده است. این یک موضوع کاملاً داخلی است و سیاستها تغییری نمی کند. ما سعی کردیم که در هر منطقه یکی از شخصیت های ملی در کنار مسئولان استانی حضور داشته باشند. به عنوان مثال در چابهار سه نفر از اعضای هیات مدیره اهل بلوچستان هستند.
ماجرایی شکایت و شکایت کشی میان ترکان و بقایی
درگیری ترکان با حمید بقایی نیز مدت ها تیر رسانه های کشو بود. ماجرا هم از این قرار بودکه در همان ابتدای کار دولت روحانی، مشاور ارشد رئیس‌جمهور از شکایت شورای هماهنگی امور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از حمید بقایی معاون اجرایی رئیس دولت دهم به دلیل برخی ساخت و سازها در مناطق آزاد و خودروهایی که گرفته‌اند و هنوز پس نداده‌اند، خبر داد. دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد از تشکیل پرونده قضایی برای اموال واگذارشده مناطق آزاد در دولت قبل به خانه ایرانیان، خبر داد. اکبر ترکان در آن روز به فارس گفت که در چند ماه مانده به پایان دولت دهم، جایی به اسم خانه ایرانیان، با مسئولیت آقای بقایی ایجاد شده است. بقایی بعد از مطرح شدن این حرف ها توسط ترکان در مصاحبه ای با بیان توضیحاتی مطرح کرد که از ترکان شکایت خواهد کرد. جنگ ترکان و بقایی از همان روزهای تغییر دولت بالا گرفت، ترکان به کنایه از فسادهای طبقه‌بندی‌شده در مناطق آزاد گفت و بقایی در نامه‌نگاری‌های متعدد به او پاسخ داده، از ترکان اصرار و از بقایی انکار. با این حال کار به جایی باریک کشید و همین هفته پیش بقایی این‌بار تهدید کرد که از اسحاق جهانگیری، معاون‌‌اول رئیس‌‌جمهوری، شکایت خواهد کرد، واکنش‌های اخیر بقایی درست چند روز مانده به بازداشت نشان از آن دارد که به احتمال زیاد برخی تصمیم‌های او در منطقه آزاد حالا منجر به بازداشت او شده است.
اکبر ترکان که به عنوان یک کارشناس معتدل در میان تیم نفتی زنگنه شهرت داشت و در گذشته به کرسنت انتقاد کرده بود، تغییر موضع داد و در دفاع از قرارداد کرسنت و در واقع در دفاع از وزیر پیشنهادی نفت در گفت‌وگو با هفته‌نامه تجارت فردا گفته است:« من نمی‌گویم کرسنت قرارداد خوبی بوده است. کرسنت در دورانی بسته شده است که قیمت گاز پایین بوده ولی در خود قرارداد مکانیسم افزایش قیمتش بوده است. منتها به دلیل اینکه دولت نهم و دهم در اجرای این قرارداد بد کار کردند و آن را به اجرا نرساندند، موجب ادعای ۶ میلیارد دلاری علیه کشورمان شدند.» ترکان همچنین گفت: آنها که کرسنت را اجرا نکردند باید محاکمه شوند. آخرین اظهارات مرحوم اکبر ترکان قبل از مرگ هم مربوط می شود به گفت وگوی او با سایت انتخاب که درباره انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم و برخورد شورای نگهبان با نامزدها گفته بود: این شورای نگهبان در مجلس یازدهم تجربه‌ای کرده که از نظر خودش نتایج مطلوب داشته. نتایج مطلوبش این است که الان یک مجلس است که مقبول شورای نگهبان است. این تجربه را اینها رها نمی‌‌کنند. ریاست جمهوری را هم روی همین مدل می‌روند.
