واژه “کنکور”، به خودی خود استرس‌زا است. حتی اگر سال‌ها از زمان کنکور افراد گذشته باشد، باز هم این استرس را به خاطر می‌آورند. علاوه بر آن، در این دو سال که برگزاری کنکور سراسری با شیوع کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی همراه است، کلافگی ناشیاز قرنطیه و استرس‌های ناشی از عدم ابتلا به کووید-۱۹ در میان داوطلبان کنکور و خانواده‌های انها مضاعف شده است. به گفته روانشناسان، وجود استرس در میان کنکوری‌ها امری طبیعی بوده و میزان کنترل شده آن سبب انگیزه بیشتر داوطلبان می‌شود. اما اگر این استرس از یک حد بالاتر رود، زحمت‌های چندین ساله دانش‌آموزان را به باد می‌دهد.
بنابراین اگر داوطلب کنکور سراسری ۱۴۰۰ هستید، باید راه‌های مقابله با استرس را بشناسید و برای رفع این مشکل تلاش کنید. اگر چه همیشه نمی‌توان استرس را از میان برداشت، بلکه در مواردی می‌توان آن را کاهش داد و در موارد دیگری باید آن را تحمل کرد.
بر این اساس، یک عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، اظهار کرد: اینکه داوطلبان در آستانه کنکور برای این آزمون اضطراب داشته باشند، یک امر طبیعی است و این اضطراب در هر امتحانی وجود دارد. ولی موضوع این است که این اضطراب نباید سبب ضعف عملکرد شود. اگر داوطلبی استرس دارد، وجود این استرس را “مشکل” قلمداد نکند و فرض را بر این بگذارد که این آزمون که یکی از بزرگترین آزمون‌های زندگی است را باید با یک کیفیت حداکثری پت سر بگذارد.اگر این استرس سبب ایجاد انگیزه در داوطلب می‌شود، آن را به عنوان مشکل در نظر نگیرد. ولی اگر این استرس از یک حدی بیشتر شده و مثلا سبب شده داوطلب نخوابد و ذهنش درگیر شود، باید این استرس را کاهش دهد.
دکتر علی اصغر اصغرنژاد فرید راجع به راه‌های ایجاد آرامش و کاهش اضطراب گفت: یکی از راه‌های موثر در کاهش اضطراب، شل کردن عضلات به هنگام نشستن است. راه دیگر تنفس آرام و عمیق، ذکر گفتن، فکر کردن به طبیعت و تمرینات ریلکسیشن است.کنکور، آزمونی است که جواب سوالات در خود سوالات است و داوطلب فقط باید تشخیص دهد که کدامیک از این گزینه‌ها صحیح است. وقتی داوطلب مضطرب است و ذهنش درگیر است، تمرکز و توجه کافی ندارد. چنین شرایطی سبب می‌شود وقتی داوطلب سوالات را می‌خواند، به پاسخ توجه نکند و یا در پاسخگویی دچار وسواس شود. یعنی پس از پاسخ دادن به سوال، جواب را به نحوی غلط جابه‌جا کند.
وی تاکید کرد: اگر داوطلب سوال را دقیق بخواند، نصف پاسخ در فهم دقیق سوال است و نباید پس از پاسخگویی به یک سوال مجددا به آن سوال بازگردد.دکتر اصغر نژاد با بیان اینکه داوطلبان فعلا فقط به کنکور فکر کنند افزود: داوطلبان از هم اکنون نباید به مراحل بعد آزمون از جمله انتخاب رشته فکر کنند. مهم این است که فعلا این مرحله را به خوبی بگذرانند و به فکر قبولی نباشند. اگر این مرحله را به خوبی بگذرانند، برای انتخاب رشته نیز دست بازتری خواهند داشت.فکر به آینده کار خوبی نیست چراکه انسان مضطرب در آینده زندگی می‌کند و آینده را بد مجسم می‌کند و متناسب با آن واکنش نشان می‌دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران توصیه کرد: در حال حاضر، تمرکز اصلی دانش‌آموزان کنکوری باید این باشد که سلامتی آنها به خطر نیفتد و بعد تلاش کنند تا کنکور را به خوبی سپری کنند.وی راجع به شرایط کرونایی حاکم در جلسه برگزاری کنکور تصرح کرد: مسئولیت برگزاری کنکور و رعایت پروتکل‌های بهداشی به عهده سازمان سنجش است و داوطبان نباید بی‌دلیل نگران چیزی که در آن اختیار ندارند، باشند. ماسک مهم‌ترین عامل است و لزومی ندارد همه داوطلبان از دستکش استفاده کنند. چراکه این دستکش تاثیر چندانی در جلوگیری ابتلا به کووید-۱۹ ندارد.
وی در نهایت گفت: دانش‌آموزان تصور کنند به جای رفتن به جلسه کنکور، به پینیک می‌روند و این تصور را نداشته باشند که به نبرد با یک روئین‌تن می‌روند. پس با تسلط و آرامش سوالات را پاسخ دهند تا نتیجه مثبتی نیز دریافت کنند.
همچنین، دکتر پیمان دوستی، دکتر روانشناس و مدرس دانشگاه اظهار کرد: با توجه به نزدیک شدن زمان کنکور، دغدغه‌هایی برای داوطلبین کنکور مطرح می‌شود که یکی از آنها استرس مربوط به این آزمون است. این استرس ممکن است در برخی افراد با هیجان‌های مختلفی چون اضطراب، ترس و یا حتی خشم همراه باشد. امروزه تحقیقات نشان می‌دهند، زمانی که افراد تمرکز زیادی بر حذف یا کنترل چنین هیجان‌هایی می‌گذارند، به این دلیل که آن هیجان کانون توجه شان می‌شود، با شدت بیشتری تجربه می‌شود و ضمن اینکه عمدتا تلاش‌های فرد برای حذف چنین هیجان‌هایی ناموفق هستند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، تلاش برای کنترل اضطراب بر شدت هیجان ما می‌افزاید. در واقع، توجه به این موضوع ضروری است که تجربه چنین هیجان‌هایی در موقعیت‌های چالشی مانند شرایط کنکور امری کاملا طبیعی است و ممکن است هر انسانی در موقعیت مشابه، چنین هیجان‌هایی را تجربه کند. لذا توصیه می‌شود داوطلبین کنکور چه در شرایط قبل از امتحان و چه هنگام امتحان، متوجه حضور چنین هیجان‌هایی باشند و آنها را به عنوان امری طبیعی تلقی کنند و تمرکز خود را به جای حذف این هیجان‌ها، بر روی عملکرد خود معطوف کنند.
دکتر دوستی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد، زمانی که ما دست از تلاش برای حذف یا کنترل هیجان‌هایمان بر می‌داریم و در عوض بر عملکرد خود تمرکز می‌کنیم، شدت آزار دهندگی هیجان‌ها کمتر می‌شود. به زبانی ساده تر، اگر ما خودمان را به عنوان راننده اتوبوسی به نام زندگی من در نظر بگیریم، در شرایط چالشی مانند موقعیت کنکور انواعی از فکرها و هیجان‌ها که مسافرهای بدون کارت دعوت این اتوبوس هستند، حضور پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی، اگر راننده تمام تلاش خود را برای بیرون راندن این مسافران کند، مجبور است عملکرد خود را متوقف کند و به جای حرکت به سمت مقصد، درگیر مبارزه با مسافران شود و این امر عملا غیر ممکن است چراکه در ایستگاه بعدی (یعنی چند دقیقه آینده)، مسافران جدیدتری سوار خواهند شد و تنها دستاورد این مبارزه با هیجان‌های ناخوشایند، توقف (عملکرد ضعیف) به جای حرکت (تمرکز بر روی عملکرد جاری) همراه می‌شود.
در عین حال، راهکار دیگری نیز وجود دارد و آن این است که فرد به هیجان‌ها و افکار مانند مسافرانی نگاه کند که برخی از آنها خوشایند نیستند، اما در عین حالی که در اتوبوسی به نام زندگی من قرار دارند، تمرکز فرد بر روی عملکرد خود (برای مثال بر روی خود کنکور) باشد نه بر روی مبارزه یا تلاش برای حذف یا کنترل این هیجان‌ها، چرا که حضور آنها در شرایط چالشی (مانند موقعیت کنکور) کاملا طبیعی است.
وی در رابطه با راهکارهای کاهش اضطراب در کنکور خاطرنشان کرد: راهکار دیگر که به عنوان یک چاره اندیشی فوری طی روزهای باقی مانده به کنکور در نظر گرفته می‌شود، تنفس شکمی و تمرکز بر روی دم و بازدم است. تنفس شکمی موجب می‌شود حالت آرامش برای ما ایجاد شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود در روزهای باقی مانده به کنکور، داوطلبان زمان‌هایی از روز را برای این کار در نظر بگیرند.
دکتر حمید یعقوبی رییس مرکز مشاوره دانشگاه صنعتی شریف نیز در رابطه با راهکارهای بهبود شرایط داوطلبان گفت: در این روزهای باقی مانده به کنکور، در پیش گرفتن سبک زندگی خوب و خواب وخوراک مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه در این ماه‌های گذشته، آنچه که دانشجویان باید می‌آموختند را آموخته‌اند. پس دانش‌آموزان باید در این روزهای باقی مانده خواب خود را تنظیم کنند و ساعت خواب خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که ۶ یا ۷ صبح از خواب بیدار شوند. زیرا خواب منظم به ایجاد تمرکز کمک می‌کند و بدخوابی باعث بی‌نظمی می‌شوند. اگر دانش‌آموزان می‌خواهند سر جلسه کنکور آرامش داشته باشند، الگوی غذای مناسب و خواب منظم خود را رعایت کنند.
دکتر یعقوبی به بیان اینکه در این روزهای باقی مانده داوطلبان توکل و اتکاء به نفس داشته باشند، افزود: داوطلبان باید این باور را داشته باشند که آنچه که توانسته‌اند، انجام داده‌اند. علاوه بر آن، عملکرد و میزان مطالعه خود را با دوستانشان مقایسه نکنند و اگر در این مدت آزمون‌های آزمایشی داده‌اند، اگر نمره خوبی کسب کرده‌اند، آن را به عنوان نکته مثبت تلقی کنند و اگر نسبت به دوستانشان عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند، اعتماد به نفس خود را از دست ندهند. چون این آزمون‌های آزمایشی به صورت مجازی برگزار شده و ممکن است برخی دانشجویان فقط از حافظه خود استفاده نکرده باشند. وی با بیان اینکه داوطلبان بدانند دانشگاه آخر دنیا نیست و لزومی وجود ندارد که همه وارد دانشگاه شوند. اگرچه امروزه همه وارد دانشگاه می‌شوند و رقابت بر سر دانشگاه و رشته بهتر است. علاوه بر آن ، ممکن است برخی از داوطلبان به هر دلیلی در روز کنکور عملکرد خوبی نداشته باشند، پس نگران نباشند و به این فکر کنند که سال آینده نیز می‌توانند مجددا کنکور دهند. این امر برای دختران آسان است و برای پسران نیز شرایط جدیدی در نظام وظیفه آنها به وجود آمده که امتحان شرکت مجدد در کنکور را فراهم می‌کند. بنابراین یک سال عقب افتادن در کنکور، تاثیر بسزایی در ۵۰ تا ۷۰ سال آینده آنها ندارد.
دکتر یعقوبی خطاب به خانواده داوطلبان کنکور گفت: بعد از کنکور، بعضا شاهد افزایش آمار خودکشی بین دانش‌آموزان هستیم. پس خانواده‌ها باید مراقب باشند تا چند روز پس از کنکور فرزندان خود را تنها نگذارند تا زمینه لازم برای خودکشی برای آنها مهیا نشود.رییس مرکز مشاوره دانشگاه شریف با اشاره به احتمال شیوع موج پنجم کرونا تصریح کرد: من به عنوان والد یکی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۰ توصیه می‌کنم، با توجه به افزایش روند شیوع کرونا، خانواده‌ها در زمان برگزاری کنکور مقابل حوزه‌ها تجمع نکنند و اگر قرار است مناجات کنند و برای موفقیت فرزندانشان دعا بخوانند، به منزل بازگردند. چراکه ممکن است والدین و حتی داوطلبان ناقل باشند. پس بهتر است با رعایت این موارد به عدم شیوع بیشتر کرونا کمک کنیم.
با توجه به نظر این روانشناسان که عضو هیات علمی دانشگاه نیز هستند و به نوعی مستقیما با دانشجویان و مشکلات آنها مواجه و همراهند، کنترل اضطراب می‌تواند در کسب نتیجه خوب به داوطلبان کمک کند و این طور می‌توان نتیجه گرفت که داوطلبان در این روزهای باقی مانده باید افکار منفی را کنار بگذارند و با توکل به خدا و اعتماد به نفس در جلسه آزمون شرکت کنند.
