لبنیات یکی از محصولات اساسی و مهم در سبد غذایی مردم است. با گران‌تر شدن گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ و حذف تدریجی این مواد پروتئینی از سفره مردم حالا نوبت به لبنیات رسید. کره، پنیر، ماست، شیر و دوغ و خامه این روزها کالاهایی نایاب و کمیاب در سفره مردم شده و کمتر از گذشته جایی در سبد هزینه‌ای خانوار پیدا می‌کند.
از زمانیکه افزایش قیمت شیرخام به ۶۴۰۰ تومان کلید خورد، صنایع لبنی به دنبال افزایش ۷۰ درصدی قیمت محصولات خود بودند؛ دلیل آنها هم این بود که شیر ۶۴۰۰ تومانی با هزینه‌های اضافه و با قیمت ۶۶۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان به دست آنها می‌رسد و این هزینه تولید محصولات را افزایش می‌دهد.
بررسی قیمت محصولات لبنی در گزارش مرکز آمار ایران از قیمت اقلام خوراکی در مردادماه حاکی از آن است که افزایش قیمت آنها زیر ۵۰ درصد نبوده است. در رابطه با قیمت شیر پاستوریزه هر یک لیتر آن در مرداد سال قبل به طور متوسط ۷۲۰۰ تومان قیمت داشته که در تیرماه امسال به حدود ۱۱ هزار و ۵۳۰ رسیده است. هر یک لیتر شیر در مرداد حداقل ۱۰ هزار و حداکثر ۱۵ هزار تومان فروش رفته و متوسط قیمت آن ۱۲ هزار و ۱۵۰ تومان بوده است، بر این اساس قیمت شیر نسبت به پارسال ۶۸.۴ و در مقایسه با تیر ۵.۴ درصد گران شده است.
اما قیمت کره که اخیرا با افزایش همراه بود در آمار هم روند افزایشی آن مشهود و بیشترین رشد را دارد. یک قالب کره صد گرمی نسبت به مرداد سال گذشته ۱۲۱.۵ درصد افزایش داشته؛ به طوری که این کالا در مرداد پارسال به طور متوسط ۴۸۶۶ تومان فروش رفته، اما در تیر امسال به ۱۰ هزار و ۵۶۰ تومان قیمت خورد. کره در مرداد تا ۱۲ هزار ۳۰۰ تومان و در شهریور تا ۱۵ هزار تومان هم فروش رفت. دیگر محصول لبنی خامه پاستوریزه است که نسبت به سال گذشته ۸۶.۳ گران شد و هر یک بسته ۲۰۰ گرمی خامه از مرداد پارسال به طور متوسط ۷۳۶۶ تومان قیمت داشته که در تیر امسال به حدود ۱۳ هزار و ۵۴۰ و مرداد به ۱۳ هزار ۷۰۰ تومان رسیده است، این محصول حتی تا ۱۴ هزار و ۴۰۰ تومان در ماه گذشته فروش رفت. افزایش قیمت ماست پاستوریزه نیز به نحوی بوده که این کالا در مرداد جاری تا هر یک کیلو ۱۹ هزار و ۲۳۰ تومان فروش رفته و متوسط قیمت آن ۱۴ هزار ۶۳۰ تومان بوده است. ماست نسبت به مرداد سال قبل ۵۳.۷ درصد گران شده؛ به طوری که در این دوره هر یک کیلو ماست ۹۵۰۰ بوده است.
دیگر محصول لبنی که این روزها افزایش قیمت آن مورد توجه فعالان بازار بوده پنیر است. برای مرداد سال جاری هر بسته نیم کیلویی به طور متوسط ۲۰ هزار و ۵۰۰ و حداکثر تا ۲۷ هزار تومان فروش رفته است. متوسط قیمت هر نیم کیلو پنیر در تیر ماه، ۱۳ هزار و ۴۰۰ ثبت شده که نسبت به پارسال ۵۳.۱ گران شده است. در رابطه با افزایش قیمت محصولات لبنی دلایل مختلفی از جمله افزایش قیمت نهاده‌های تولید و خوراک دام، رشد قیمت شیر خام یا حتی نحوه نظارت مطرح می‌شود.
کاهش ۱۰ درصدی قیمت تا شنبه!
یکی از اقداماتی که دولت‌ها برای کنترل بازار در دست دارند تعیین قیمت‌های دستوری برای مدیریت مقطعی است. مدیریتی که بارها از سوی کارشناسان اقتصادی مورد نقد قرار گرفته و حتی بسیاری از مصائبی که امروز گریبان‌گیر اقتصاد شده را هم از نتایج این تصمیمی می‌دانند.
دولت‌ها تا امروز به جای حل ریشه‌ای مشکلات از روش‌های مقطعی و مسکن‌وار استفاده کرده و این اتفاق در نهایت با بدتر شدن وضعیت به پایان رسیده است. حالا هم وزیر جهاد کشاورزی در اظهارنظری جدید نسبت به رشد بی‌حساب و کتاب قیمت لبنیات و حذف آن از سفره مردم قول داده تا روز شنبه (۱۷ مهرماه) قیمت لبنیات ۱۰ درصد کاهش یابد!
سیدمحمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی هم در این باره گفته است: «سه محصول لبنی شیر، ماست و پنیر از شنبه با کاهش ۱۰ درصدی قیمت همراه خواهند شد. این سه محصول نیز شامل ماست ساده ۲.۵ کیلوگرمی، پنیریواف ۴۰۰ گرمی و شیر پاستوریزه ساده کیسه‌ای ۹۰۰ گرمی است. کارخانه‌ها از فردا قیمت محصولات لبنی را تغییر می‌دهند و اعمال سراسری این قیمت‌ها در بازار حدود یک هفته طول خواهد کشید. صنایع لبنی از سود مشروع و قانونی خودشان ۵ درصد به مصرف کننده تخفیف داده اند. همچنین شبکه توزیع و فروشگاهی نیز با کاهش ۵درصدی سودشان موافقت کردند که در نهایت به ۱۰ درصد کاهش قیمت رسیدیم.»
او اضافه کرده است که شرط تداوم کاهش قیمت این است که قیمت شیرخام و سایر مولفه‌های تولید مانند قیمت پتروشیمی(بسته بندی)، هزینه‌های سربار، حقوق و دستمزد افزایش نیابد. یعنی اگر قرار باشد قیمت شیر خام مجددا افزایش یابد و از قیمت مصوب ۶۴۰۰ تومان که در حال حاضر هم به کارخانه‌ها با قیمت ۶۶۰۰ تومان می‌رسد، بیشتر شود یا سایر مولفه‌های تولید تغییر قیمتی داشته باشند طبیعتا اعمال تخفیف برای کارخانه‌ها و شبکه توزیع مقدور نخواهد بود.»
اما سوال اساسی این است که ۱۰ درصد کاهش قیمت در مقابل ۷۰ تا ۱۰۰ درصد و بیشتر افزایش قیمت محصولات لبنی چه کمکی به خانواده‌ها خواهد کرد؟ به طور خلاصه می‌توان گفت که کاهش قیمت حتی با صرف نظر سود کارخانه و عرضه، در صورتی اتفاق خواهد افتاد که هزینه سایر بخش‌ها کاهش یابد و آنها هم از سود خود صرفه‌نظر کنند، اما با وجود تورم رو به رشد و افسارگسیخه آیا می‌توان به این راه حل ابتدایی و ساده‌لوحانه اعتماد کرد؟ قطعا مردم در معادلات سودگیری صنایع لبنی در آخرین رده قرار دارند که اگر اینطور نبود امروز با وضعیت دیگری روبرو بودیم.
وقت هدفمندی واقعی یارانه‌ها است
تورم و گرانی ناشی از آن باعث شده تا مردم بخشی از کالاهای اساسی را از سبد خانوار حذف کنند، محصولاتی که پایه و اساس حفظ سلامتی هستند. لبنیات از مهمترین این محصولات است و بدون اغراق با حذف این کالای مهم در آینده مشکلات بسیار عدیده‌ای در حوزه سلامتی گریبان‌گیر مردم خواهد شد که هزینه‌های درمانی و بهداشتی را برای آنها و دولت افزایش خواهد داد.
اکنون شاید بهترین زمان برای هدفمندی جدی و واقعی یارانه‌هایی است که به صورت رانت به افراد دارای نفوذ پرداخت می‌شود؛ بارها از حذف ارز دولتی و یارانه‌های پنهان صحبت شده که میلیاردها تومان سرمایه کشور را در اختیار افرادی خاص قرار می‌دهد که نتیجه‌ای هم برای مردم ندارد. دولت باید با استفاده از این فرصت و حذف یارانه‌هایی که به واسطه‌ها پرداخت می‌کند با هدفمند کردن واقعی آن؛ به مردم در تهیه کالاهای اساسی کمک کند.دسترسی مردم به تغدیه سالم با پرداخت یارانه به انتهای زنجیره مصرف نه ابتدا یا میانه راه؛ می‌تواند جامعه را از خطر کاهش سطح سلامتی نجات دهد تا در آینده هزینه‌های سرسام‌آوری به سیستم درمانی و بهداشتی تحمیل نشود.
