فرارو- پس از ماه‌ها جنجال سیاسى و به دنبال انصراف محمد توفیق علاوی از نخست‌وزیری عراق و در ادامه ناتوانی عدنان الزرفی از تشکیل کابینه جدید، “مصطفی الکاظمی” رئیس دستگاه اطلاعات عراق برای تصدی این پست از سوی احزاب سیاسی پارلمان معرفی شد و برهم صالح رییس جمهور عراق نیز به طور رسمی او را مأمور تشکیل کابینه کرد.
او سیاستمداری شیعه، اما کمتر شناخته شده در عرصه سیاسی عراق است. با نام اصلى “مصطفی عبداللطیف مشتت” زاده شهر بغداد در سال ١٩۶٧ است و لیسانس حقوق دارد. او نام “مصطفی الکاظمی” را هنگامى که در نشریات محلى به عنوان روزنامه‌نگار مشغول بکار بود، براى خود برگزید. وى مدتى سردبیرى نشریه الاسبوعیه به ریاست برهم صالح رئیس‌جمهور کنونی عراق را بر عهده داشت.
الکاظمى در زمان صدام (دیکتاتور عراق) سال‌ها در لندن به عنوان تبعید زندگی کرد، و رسانه‌های عراقی می‌گویند تنها تابعیتش عراقی است و عضو هیچ حزبی هم نیست. او در سال ۱۹۸۹ به طور غیابی به اعدام محکوم شد.
الکاظمی در سال ٢٠٠٣ به عراق بازگشت و مشغول فعالیت هاى مطبوعاتى و نویسندگى شد. او براى ثبت جنایت‌های رژیم بعث، مؤسسه «الذاکره» را تأسیس کرد. مؤسسه «الحوار الانسانی» نیز در بغداد و لندن به مدیریت او اداره می‌شود.
این سیاستمدار عراقی همچنین در سالهاى اخیر نقش واسطه فعالی در حل اختلافات میان گروه‌های سیاسی و قبائل داشت و در سال ٢٠١۶ حیدرالعبادى او را به ریاست سازمان امنیت ملى عراق منصوب کرد که حزب الدعوه حامى این اقدام بود و چند ماه قبل از آن نیز سمت مشاور سازمان امنیت ملى عراق را بر عهده داشت.
منابع عراقى در این خصوص نوشتند که او در طول سالهاى که رئیس سازمان امنیت ملى عراق بود، با اصلاح ساختار امنیتى و اطلاعاتى عراق تلاش کرد تا مسائل امنیتى را از امور سیاسى جدا کند و بسیاری از نیرو‌ها را تعدیل و بخش‌های مختلف را برچیند.
وب سایت خبرى نسیم الجنوب عراق در خصوص او نوشت که الکاظمی همزمان روابط خوبی با ایران، آمریکا و کرد‌های عراق دارد. او در اکتبر ۲۰۱۶ یعنی پیش از عهده‌دار شدن منصب ریاست سازمان امنیت عراق گفته بود که “ایران و رهبرش نقش بزرگی در ایجاد صلح جهانی دارند.”
با این حال برخی منابع هم اتهاماتی علیه الکاظمی مطرح می‌کنند. عده‌ای مدعی‌اند او در ترور سرلشکر شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس توسط آمریکا کم‌کاری داشته است؛ که البته این ادعا رد شده است با این حال تردید‌هایی درباره روابط او با ایران ایجاد شده است.
با وجود این تردید‌ها ایران کاملا از معرفی او به عنوان نخست وزیر استقبال کرده و امیدوار است که دولت جدید عراق به زودی تشکیل شود.
بیشتر بخوانید:
آیا الکاظمی گزینه مطلوب ایران است؟ او با چه چالش‌هایی روبه رو است؟
صباح زنگنه تحلیلگر مسائل عراق دراین باره به فرارو گفت: «اینکه چه گزینه‌ای می‌تواند مطلوب ایران باشد بحث پرچالشی است. از یک نظر عراق خودش را به عنوان کشوری مستقل می‌داند، یکی از نشانه‌های استقلال این است که مردم، احزاب و گروه‌های سیاسی آن بتوانند دولت مطلوب خود را انتخاب کنند. این دولت باید مبتنی بر حفظ منافع عراق و مردم این کشور باشد. وقتی که می‌گویم این گزینه مطلوب ایران و یا آمریکاست، وارد یک چالش بزرگ می‌شویم، آنهم برای جامعه‌ای که حساسیت بسیار بالایی نسبت به این مسائل دارد.»
او افزود: «عراق تا پیش از سال ۱۹۲۱ تحت سلطه عثمانی بود. بعد از استقلال باز هم تحت قیمومیت بریتانیا بود، تا مدت‌ها در عراق اتفاقاتی که افتاد و کودتا‌هایی که رخ داد با نفوذ قدرت‌های خارجی بوده است، هیچ کس درباره این صحبت نمی‌کند. اما بعد از سقوط صدام حسین بسیار روی این مسئله کار شده است که عراق نباید به ایران نزدیک باشد و یا حتی با ایران هماهنگ باشد. در همین راستا همیشه گروه‌هایی وجود دارد که می‌توانند مردم را علیه ایران و همکاری عراق با ایران بسیج کنند.»
این تحلیلگر مسائل عراق اظهار کرد: “واقع قضیه این است که مفهوم استقلال حالا دیگر تغییر کرده است، به این معنا که هیچ کشور در دنیای جدید نمی‌تواند ۱۰۰ درصد مستقل باشد و بدون همکاری و تنظیم روابط با کشورهای پیرامونی و کشور‌هایی که منافع مشترک دارد، کار کند.”
زنگنه درباره الکاظمی نخست وزیر جدید عراق گفت: “او در دوران حاکمیت صدام از عراق خارج شد و مدت کوتاهی در ایران بود و سپس به کشورهای غربی رفت و به نوعی پناهنده شد. او سال‌ها با سازمان‌های امنیتی کشورهای غربی همکاری داشته است و بعد از بازگشت به عراق هم با سیاستمداران عراقی نزدیک به غرب همکاری بیشتری داشته است. حالا باید دید که آیا ایشان قدرت تشخیص این که با چه کشور‌هایی همکاری کند و در دستورکار چه کشور‌هایی وارد نشود دارد یا خیر؟ برای تشخیص این موضوع نیازمند زمان هستیم.”
این تحلیلگر مسائلی عراق معتقد است عملکرد الکاظمی در چند چالش جدی می‌تواند نشان دهد که او مطلوب ایران است یا نه، این چالش‌ها عبارتند از: “آیا در تحریم‌های آمریکا علیه ایران شرکت می‌کند؟ آیا نیرو‌های حشد الشعبی را محدود و یا منحل می‌کند؟ آیا حاضر است در راستای همکاری منطقه‌ای حلقه وصلی میان ایران، عراق، سوریه و مدیترانه باشد؟ ” صباح زنگنه می‌گوید پاسخ الکاظمی به این پرسش‌ها حتی می‌تواند نشان دهد او نخست وزیر مطلوبی برای عراق هست یا نه.
صباح زنگنه درباره استقبال ایران از معرفی الکاظمی به عنوان نخست وزیر گفت: “این موضوع یک شاخص از تصمیم گیری ایران برای همکاری و کمک به دولت و مردم عراق است. این در واقع حسن نیت ایران را نشان می‌دهد، اما معنایش این نیست که الکاظمی گزینه‌ای مورد قبول و تائید ایران است. در چهارچوب سیاست خارجی ایران برای شکل گیری دولت عراق که بتواند منفعت عراق را تامین کند طبیعی است که ایران هم باید آمادگی خود را برای کمک به دولت جدید عراق اعلام کند.”
این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا الکاظمی با ایران زاویه دارد گفت: «او تاکنون سعی کرده چنین چیزی را نشان ندهد. حداقل در رفتار و سخنانش اینگونه بوده است. در همکاری چهارجانبه امنیتی بین ایران، عراق، سوریه و روسیه در برابر داعش و گرو‌های تروریستی مواضع مثبت و سازنده‌ای داشته است. حالا باید دید در جایگاه فرمانده کل نیرو‌های مسلح عراق و نخست وزیر همین رویه را دنبال می‌کند یا نه، رویکردش تحت فشار مالی و پولی آمریکا قرار می‌گیرد یا نه و نهایتا اینکه با کاهش قیمت نفت و افزایش فشار‌های اقتصادی چه خواهد کرد. همه این موارد در زاویه گرفتنش با ایران اهمیت زیادی دارد.»
صباح زنگنه درباره اینکه آیا الکاظمی می‌تواند با چالش کمتری دولت تشکیل دهد گفت: “مسئله داخلی عراق تقسیم منافع بین احزاب و گروه هاست، اگر او بتواند منافع احزاب و گروه‌های مختلف را تامین کند و وزارتخانه‌های مورد نظرشان را به آن‌ها واگذار کند، می‌تواند حمایتشان را کسب نماید. در این شرایط چالش کمتر می‌شود، اما به نوعی منافع مردم عراق زیر سایه منافع احزاب و گروه‌های می‌رود. بنابراین الکاظمی در تعارض میان منافع گروه‌ها و منافع مردم عراق گرفتار شده است. او باید بتواند این بازی را با مهارت کنترل کند. تاکنون مقتدی صدر به عنوان رهبر جریان سائرون اظهار نظر روشنی نکرده و وزارتخانه‌های مورد نظرش را معرفی نکرده است. تردید او وضعیت را نامشخص کرده است.”
