حکایت ۴۵ سال همسایگی با “شرکت آلمانی” است. اصطلاحی که بوشهری‌ها به نیروگاه اتمی نسبت می‌دهند و ریشه در حضور آلمانی ها در ابتدای ساخت آن دارد. این همسایگی قرار بود سراسر بُرد باشد، اما بهانه‌ای شد برای جلوگیری از توسعه‌ی دو روستا-محله که نیروگاه را در میان آنها ساخته‌اند.
“هلیله” و “بندرگاه” دو روستا یا در لفظ عام دو محله‌ی شهر بوشهر هستند که سال‌ها مجاورت با نیروگاه اتمی، برای آنها مشکلاتی را ایجاد کرده، یکی از بزرگترین مشکلات این روستاها، که اقتصادی دریا محور دارند، توسعه‌نیافتگی و بهسازی نشدن اسکله این روستاهاست. اسکله هایی که از قدیمی ترین نوع خود در بوشهر محسوب می‌شوند اما عدم رسیدگی به شرایط آنها باعث کوچ صیادان و لنجداران زیادی به سوی سایر اسکله‌ها شده است.
برای دانستن جزئیات و لمس بهتر این موضوع، در یک بعدازظهر شرجی به اسکله صیادی بندرگاه رفتیم و با محمّد بردال، مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه به صحبت پرداختیم. وی به خبرنگار ایسنا گفت: اسکله بندرگاه سال‌هاست که به دلیل همسایگی با تنها نیروگاه هسته ای کشور، دچار انباشت مشکلات شده است. سال آخر حضور دکتر سالاری، -استاندار سابق بوشهر- مصوبه‌ای شامل ۱۹ بند میان استانداری بوشهر، سازمان شیلات و سازمان انرژی اتمی کشور تبادل گردید. یکی از بندهای این مصوبه تاکید می‌کند که محدودیت‌های شیلاتی و اعتباری به گونه‌ای باشد که نارسایی¬های ۴۰ سال اخیر در یک بازه زمانی ۳ الی ۴ ساله رفع شود. البته اتفاقات خوبی در حوزه مسکن و شهرسازی افتاده و با تخصیص ردیف بودجه به هلیله و بندرگاه، مثل سایر نقاط استان ساخت و سازهای مسکونی تحت نظارت سازمان‌های مرتبط انجام می‌شود اما همچنان در حوزه شیلات اقدامی صورت نگرفته است.
وی افزود: امروز حدود ۵۰ لنج، ۱۰۰ قایق و ۸۰۰ نفر اشتغال مستقیم در اسکله بندرگاه وجود دارد اما متاسفانه هیچ‌گونه اعتبارات ملی یا استانی برای ساماندهی این اسکله اختصاص پیدا نمی‌کند. این در حالی است که برخی از دیگر اسکله‌های استان که عمر آنها هم بسیار کمتر اسکله بندرگاه است و شاغلین بر روی آن بسیار اندک تر از این اسکله هستند، بارها بودجه‌هایی بازسازی و بهسازی گرفته‌اند.
۳۵ سال غربت و کوچ
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه خاطرنشان کرد: در حال حاضر دلیل عدم رسیدگی به این اسکله از طرف مسئولین، مثل سایر پروژه های عمرانی، کمبود بودجه اعلام می شود اما این اسکله بیش از ۳۵ سال است که لایروبی نشده و لنج¬هایِ باری بندرگاه به سمت شهرستان تنگستان کوچ کرده‌اند.
رسیدگی نشدن به سازه‌های اسکله امری قابل چشم‌پوشی نیست و در هر لحظه امکان وقوع حوادث جبران‌ناپذیری وجود دارد. بردال در این باره اظهار می‌کند: یکی از حوادثی که در هفته گذشته روی این اسکله افتاده است، سقوط سکوی فلزی به همراه یکی از جاشوها به درون آب بوده است. بقایای این سکو نشان می‌دهد که فقط خدا به آن جاشو رحم کرده که این آهن‌های پوسیده در شکمش فرو نرفته، اما متاسفانه دچار شکستگی از سه ناحیه شده است.
وی اضافه کرد: حتی با وجود همین امکانات فرسوده و غیرقابل استفاده هم شیلات عوارض سالانه خود را می‌گیرد و هیچ‌گونه معافیت عوارض که نمونه آن در برخی از دیگر اسکله‌های استان وجود دارد، شامل بندرگاه نمی‌شود.
بردال گفت: علاوه بر عوارض، هر لنج برای هر بار خروج در فصل میگو باید بیش از یک میلیون تومان هزینه مجوز پرداخت کند. یعنی در فصل میگو ۵۰ میلیون تومان از لنج‌ها و ۵۰ میلیون تومان هم از قایق ها اخذ می‌شود در حالی که در چهل سال اخیر هیچ خدماتی به این اسکله داده نشده است.
پ۰مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه با اشاره به دیگر مشکلات موجود گفت: نداشتن آب لوله‌کشی هم یکی دیگر از مشکلات این اسکله است. به طوری که ما باید آب را از مخازن سطح شهر به بهای گزافی بخریم و برای فروش در اختیار لنج‌ها بگذاریم. علاوه بر آن سایه بان روی اسکله کاملا فرسوده شده و پایه های آن از جا در آمده است و هر لحظه امکان آوار شدن بر سر حاضرین در اسکله دارد.
وی اضافه کرد: این اتفاقات باعث شده بسیاری از لنجداران اقدام به رفتن از اسکله یا فروش‌های خود کنند. حتی لنج‌هایی که باقی مانده هم در حال خسارت دیدن هستند. خسارت جانی را هم که چند روز پیش، روی سکویی که وصف آن رفت دادیم که الحمدلله به خیر گذشت.
شاید امروز از اسکله زنده برنگردم
یک صیاد مشغول تهیه پودر یخ برای انتقال ماهی‌هایش از لنج به اسکله بود با شنیدن عبارت “خسارت جانی” وارد گفت‌وگو شد و عنوان کرد: من روزی ۱۵-۱۴ ساعت روی اسکله مشغول به کارم. باور کنید بعضی از روزها به همسرم می‌گویم شاید امروز آخرین باری است که سالم از اسکله برمی‌گردم، پایه های اسکله فرسوده شده و از الوارها چیزی باقی نمانده است!
او با اشاره به ستون های متلاشی شده سایه بان اسکله گفت: با این وضعیت، هر لحظه احتمال دارد این سقف روی سر ما آوار شود. فقط به همین جاشوهایی که الان روی اسکله هستند نگاه کنید و ببینید بیش از ده نفر در همین لحظه (هنگام افطار در ماه مبارک رمضان) مشغول کار زیر این سقف فرسوده اند.
بنگاه‌های اقتصادی کوچک
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه در بخش دیگری از صحبت های خود، به امر مهم ایجاد اشتغال در سال جهش تولید اشاره کرد و گفت: بسیاری از صاحبان لنج‌های این اسکله، عطای کار سخت را به لقایش بخشیده و لنج خود را فروخته اند. شما می دانید که برای ایجاد اشتغال برای یک نفر نیاز به هزینه‌ای ۳۰۰ میلیون تومانی است. امروز که قیمت‌ها بالا رفته، قیمت تقریبی این لنج ها حدود ۲ میلیارد تومان و اشتغال‌زایی هر لنج حدود ۱۲ نفر است. پس لنج‌ها، بنگاه‌های اقتصادی خوبی هستند که شغل دائم ایجاد کرده و به دولت نیز کمک می‌کنند.
محمّد بردال اظهار کرد: اگر به اسکله‌ها رسیدگی شود، اشتغال این بخش رونق می‌گیرد و حتی از استان‌های دیگر برای کار به اینجا مراجعه خواهند کرد. در سنوات پیش تا ۱۰۰ لنج روی این اسکله فعال بوده اند و امروز این تعداد به ۴۶ عدد رسیده که میانگین اشتغال روی هر لنج ۸ نفر است. همچنین حدود ۸۰ الی ۱۰۰ قایق در این اسکله مشغول به فعالیت هستند که صد درصد نفرات آن بومی همین محل هستند.
غرق در دریای مشکلات
وی مشاغل مرتبط با دریا را غرق در دریایی از مشکلات عنوان کرد و گفت: تامین سوخت از دیگر مشکلات صیادان است. سرعت پایین، تعطیلی سامانه در روزهای پنجشنبه و جمعه و قطعی مکرر در سایر روزهای هفته از این دست مشکلات است. در واقع چون چند سازمان مثل شیلات و شرکت نفت باید حواله را مهر کنند و روند اداری طی شود، علناً شنبه‌ها دریا رفتن سخت است. کار صیادی به طور مستقیم با وضعیت آب و هوا درگیر است و در صورت خوب بودن هوا می‌توانیم به دریا برویم، حالا تصور کنید این هوای خوب در پایان هفته یا تعطیلات اتفاق بیفتد.
بردال افزود: بعد از تامین سوخت، گرانی ادوات دیگر مشکل ما در مسیر صیادی است. کلیه ادوات صید به صورت وارداتی است و متاسفانه اجناس تولید داخل کشور توان رقابت کیفی با آن را ندارند. مثلا یک طاقه صد یاردی تور از یک میلیون تومان به ۳۰ میلیون تومان افزایش قیمت داشته، یا یک روغن ۲۰۰ لیتری از ۲ میلیون تومان به ۶ میلیون تومان رسیده است.
دیگر تخلف هم صرفه ندارد!
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه اظهار کرد: قاچاق سوخت مسئله‌ای پر دردسر و بی‌فایده برای صیادان است چرا که برای تهیه هزار لیتر گازوئیل، انبوهی از بروکراسی اداری طی می‌شود و صیاد ترجیح می‌دهد با آن به صید ماهی شیر بپردازد که هر کیلو ۶۰ هزارتومان به فروش می‌رسد.
وی ادامه داد: در خصوص صید کوسه هم باید گفت که اصلا این نوع صید صرفه اقتصادی ندارد و صید ضمنی محسوب می‌شود؛ یعنی ممکن است در توری که برای سایر ماهی ها پهن شده کوسه هم شکار شود. اما به طور متمرکز و هدفمند، این صید توسط صیادان بوشهر انجام نمی شود چرا که اگر باله یا دم کوسه کیلویی ۵۰۰ هزار تومان هم در نظر گرفته شود، برای هیچ صیادی صرفه ندارد تا با صرف انرژی و هزینه بالای ادوات، ۴۰ کوسه را برای یک کیلو باله شکار کند. قطعا در موارد محدودی که این مورد دیده می شود، صید ضمنی است.
وای اگر آتش به این دریا کِشد
بردال برخی از مشکلات را زیرساختی، اما قابل ترمیم می داند: مشکل اصلی اسکله بندرگاه لایروبی اسکله، بهسازی آن و ترمیم سازه‌های فرسوده است. سایه‌بان‌ها، محل‌های پهلوگیری و حتی تیربرق‌های این اسکله فرسوده شده است.
وی با بیان خطرات عدم رسیدگی به اسکله گفت: لایروبی نشدن اسکله و عمق کم آن مشکلاتی مثل آسیب‌دیدگی بدنه شناورها، تخریب پروانه‌های لنج‌ها، آسیب دیدگی در اثر پهلوگیری‌ها و حتی خطرات آتش‌سوزی را به همراه داشته است. در صورت آتش‌سوزی احتمالی برای یکی از لنج‌ها، سایر لنج‌ها به دلیل لحام بودن (به گل نشستن) نمی‌توانند کاری کنند و از لنج در حال حریق جدا شوند.
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه افزود: الان یک پروانه لنج حدود ۱۵ میلیون تومان قیمت دارد و ماهانه ۳ الی ۴ پروانه لنج در این اسکله خراب می‌شود. برخورد لنج‌ها با هم در زمان پهلوگیری و شکستگی‌های آن نیز از دیگر مشکلاتی است که لایروبی نشدن اسکله به وجود می‌آورد.
کارآفرینی از نوع معکوس
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه گفت: وقتی صاحب یک لنج می بیند که هر روزه به خاطر همین مشکلات دچار خسارت در قسمت بدنه یا پروانه لنجش می شود، عطای کارآفرینی را به لقایش می بخشد و شناور خود را می فروشد و از سود بانکی آن ارتزاق می کند. یا به مشاغل کم دردسرتری مثل معامله ملک و ماشین روی می‌آورد. با فروخته شدن هر لنج، ۸ نفر به صورت مستقیم و ۵ نفر به صورت غیرمستقیم بیکار می‌شوند و در دو ماه گذشته این اتفاق برای ۴ لنج در این اسکله صیادی افتاده است، یعنی ۲۴ نفر به صورت مستقیم بیکار شده اند. اگر مشکلات اسکله رفع شود قطعاً دیگر کسی لنج خود را نخواهد فروخت.
وی افزود: سایه بان احداث شده در اسکله بیش از ۳۰ سال عمر دارد، آسفالت اسکله نشست کرده و موج های جنوبی به درون اسکله ریخته می شوند. نبود موج‌شکن مناسب در قسمت جنوبی و ورود آب دریا از طریق موج‌ها، باعث فرسودگی هرچه بیشتر اتاق‌ها و سازه‌های روی اسکله می‌شود.
بردال عنوان کرد: از روز احداث اسکله تا کنون لوله‌کشی آب روی این اسکله وجود نداشته و برای تامین آب دچار مشکلات زیادی از جمله بهای خرید آب از مخازن شهر و افزایش چند برابری کرایه‌ها بوده ایم، این هم یکی دیگر از مشکلات از بدو تاسیس این اسکله است.
ما همسایگان محجوب
محمد بردال معتقد است بخشی از این مشکلات ریشه های چند ده ساله دارد: به دلیل احداث نیروگاه در مجاورت این اسکله، محدودیت های زیادی برای اهالی بندرگاه و هلیله ایجاد شد و سال‌ها به دلیل گمانه زنی جا به جا شدن اسکله، اجازه توسعه آن داده نشد و در سنوات اخیر نیز که اجازه بهسازی آن صادر شده، متاسفانه به دلیل مشکلات بودجه و اعتبار این اتفاق نیفتاده است.
مدیرعامل شرکت تعاونی صیادی بندرگاه بیان کرد: هزینه گزاف مجوز قایق های صیادی که بالغ بر ۱۲۰ میلیون تومان است هم اجازه فعالیت را از بعضی صیادان سلب کرده، برخی افراد که شغل آبا و اجدادی آنها صیادی بوده و حالا صاحب چند فرزند هستند، از پس هزینه های چنین مجوزی بر نمی آیند و صیاد غیرمجاز شمرده می شوند. کل صید قایق‌های کوچک چنین صیادانی فقط چند عدد ماهی در روز است و هیچوقت درآمدی برای پس انداز و پرداخت هزینه‌های بالای مجوز را نخواهند داشت. برای رفع مشکل معیشت و شغل چنین افرادی، هر پیشنهادی که ارائه شود استقبال می کنیم.
شیلات کجای ماجراست؟
پس از چند روز مجدداً برای پیگیری سوژه به اسکله بندرگاه مراجعه کردیم و شاهد فعالیت تیمی متخصص برای بیرون کشیدن بقایای سکوی تخریب شده بودیم. یکی از صیادان جوان روی اسکله که شاهد عملیات خروج سکو بود به ایسنا گفت: در بعضی از روستاها که ده خانوار جمعیت هم ندارند اسکله‌های شیک و مدرن ساخته اند اما برای اسکله بندرگاه سال ها نیروگاه از بهسازی آن جلوگیری کرد و امروز هم بودجه ای برای آن نمانده است!
وی افزود: تمام لنج‌های روی اسکله هر ماه و هر سال به شیلات عوارض می دهند، اما در مقابل شیلات هیچ گونه خدماتی به ما نمی دهد. حتی این سکوی پوسیده هم با هزینه مردم بیرون آورده می شود. وقتی لنجی برای صید میخواهد از اسکله خروج کند، نزدیک به ۱۰-۱۲ میلیون تومان هزینه می کند، اما خیلی وقت ها به خاطر مشکل آبخور اسکله مجبور می شوند رفتن خود را به عقب بیندازند. اگر خدایی ناکرده یکی از لنج‌ها آتش گرفت، بقیه لنج‌ها که همگی در گل و لای اسکله گیر کرده اند چطور باید از آن جدا شوند؟
این صیاد بیان کرد: تنها کاری که شیلات در سال های اخیر انجام داده است همین سیستم اطفاء حریق است که به خاطر چندین آتش سوزی در اسکله های دیگر انجام داد که البته بعد از چند سال، هنوز هم آسفالتی که خراب کرده اند را ترمیم نکردند.
می‌شود سازه‌ها را حفظ کرد، امّا…
در ادامه با اسفندیار شعبانی، یکی از مسئولین تیم غواصی فعال در خروج سکوی فرسوده به صحبت نشستیم. شعبانی که تجربه ۴۰ سال فعالیت در حوزه تاسیسات دریایی را دارد گفت: تمام اسکله های دنیا درگیر خوردگی فلزات هستند. یعنی همیشه فلزات در معرض آب، رطوبت هوا و نمک دچار خوردگی و اکسیداسیون می شوند، به همین دلیل در مراکز صنعت دریا، فلزات را به سه روش ایمن می‌کنند که عمر آن بیشتر شود.
وی تصریح کرد: در اسکله‌های فلزی بزرگ با پایه های شمع کوبی شده، به دلیل هزینه های زیاد آن از روش هایی استفاده می‌شود که عمر فلزات از ۳۰ سال به ۱۲۰ سال افزایش پیدا می کند. اولین روش تزریق ۲هزار میلی آمپر به آب دریاست که هم پایه های فلزی اسکله و هم شناورهای فلزی روی آن را ایمن می کند. به دلیل زمان زیاد توقف کشتی‌های بزرگ باری در اسکله های تجاری، این روش در چنین اسکله‌هایی بیشترین کاربرد را دارد. علاوه بر بندرهای تجاری، کشتی های بزرگ نیز از این روش برای جلوگیری از خوردگی استفاده می کنند.
شعبانی گفت: در روش های دیگر، لاستیک های عایق به دور پایه‌ها به حالت حائل قرار می‌گیرد تا جلوی نفوذ آب و هوا و همچنین پلانکتون‌ها و موجودات دریایی را بگیرد. روش سوم نیز به روش مکانیکی یا زینک-آنود معروف است. در واقع در این روش، زینک خود را فدای آهن می‌کند. همه ی این روش ها با محاسبه شدت جریان، میدان، میزان آب عبوری، کنوانسیون حرارتی و فاکتورهای ایمنی طراحی و اجرا می‌شوند.
این کارشناس تاسیسات دریایی بیان کرد: در ایران روش حفاظت کاتدی در اسکله‌های تجاری کیش و اسکله دو گاز اجرایی شده و در بندر دیگری از جزیره کیش روش زینک-آنود استفاده شده است. در اسکله‌های جدید التاسیس، پایه‌ها و تاسیسات به صورت ترکیبی ساخته می‌شود، یعنی ضمن شمع‌کوبی، بتن‌ریزی هم انجام می‌شود.
او با اشاره به راهکارهای حفظ بلندمدت چنین سازه‌هایی افزود: متاسفانه در ایران مبحث تعمیر و نگهداری مورد غفلت قرار گرفته است. بهتر است در تاسیسات اسکله ها نیز فرآیند تعمیر و نگهداری با جدیت بیشتری انجام شود تا عمر مفید سازه های دریایی افزایش یابد. مثلا در همین اسکله اگر هر دو سال عملیات سرویس، زنگ زدایی، چکش اسکراب، وایربرس و رنگ آمیزی انجام میشد، عمر آن افزایش می یافت.
حالا اسکله بندرگاه، در میان محرومیت و سال‌ها بی‌توجهی یکه و تنها مانده و کسی نمی‌گوید سهم این نقطه از بندر تاریخی بوشهر از توسعه و رشد و بودجه‌های کلان مملکت و یا بهره واقعی آن از همجواری با نیروگاه مهم بوشهر و میزبانی آن چیست و قرار است چه زمانی به این حق دیرینه خود دست پیدا کند؟
انتهای پیام
