احمدرضا یزدان نیک، زخم کهنه مشکلات پرستاران را مربوط به مطالبات انباشته شده از سال ها و دهه های قبل دانست و اظهار کرد: یکی از مطالبات اصلی جامعه پرستاری، مساله جایگاه حرفه ای پرستاری و جایگاه پرستاران در نظام سلامت است که درمان محور و پزشک مدار است، یعنی نظام سلامت بیش از آنکه به فکر سلامت مردم و پیشگیری از بیماری ها باشد، به درمان بیماران اهمیت می دهد.
کشتی طرح تحول نظام سلامت به گِل نشست
معاون آموزشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان یکی از اشکالات نظام سلامت را تبدیل شدن بیمارستان ها به یک بنگاه اقتصادی بیان کرد و گفت: از آنجا که بیمارستان ها خودگردان شده اند و باید تفکر اقتصادی داشته باشند تا بتوانند هزینه ها، حقوق پرسنل و هزینه های جاری خود را تامین کنند، در عمل تقاضاهای القایی و درمان های نابجا و غیرضروری افزایش می یابد، در نتیجه اقتصاد سلامت رعایت نمی شود.
یزدان نیک با اشاره به هزینه های زیادی که در وضعیت کنونی نظام سلامت به بیمه ها تحمیل می شود، افزود: هزینه های زیادی که به بیمه ها تحمیل می شود آنها را دچار ورشکستگی می کند، این اتفاقی بود که در طرح تحول سلامت رخ داد، یعنی با افزایش تعرفه پزشکان، هزینه های بیمارستانی افزایش یافت و عده زیادی هم بیمه شدند، بنابراین بیمه ها نتوانستند بدهی شان را به بیمارستان ها پرداخت کنند، در حالی که از دولت نیز طلبکار بودند، در نتیجه نظام بهداشت و درمان کشور با کسری بودجه عظیمی روبرو شد تاجایی که کشتی طرح تحول نظام سلامت به گِل نشست و مسئولان مجبور شدند در بعضی از قسمت های آن تجدید نظر کنند.
وی با اشاره به جایگاه نامناسب پرستاران در نظام سلامت، توضیح داد: پرستاران از نظر مدیریتی در پایین ترین سطح قرار دارند، در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها نقش زیادی ندارند و در عمل این نظام سلامت درمان محور، بدنه خود یعنی پرستاران را به بوته فراموشی سپرده و از ظرفیت این نیروی عظیم به خوبی استفاده نمی کند.
پرستاران باید به جایگاه واقعی شان برسند
دبیر هیات مدیره نظام پرستاری اصفهان و عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور، یکی از خواسته های پرستاران را رسیدن به جایگاه واقعی خودشان بیان کرد و گفت: پرستاران باید در نظام سلامت به جایگاه واقعی خودشان برسند، از ظرفیت ها و توانشان استفاده شده و دیدگاه سلامت محورشان در نظام سلامت ترویج شود تا بتوانند حتی در خارج از چارچوب بیمارستان ها و فراتر از دیوارهای بیمارستان ها در جامعه نقش خود را ایفا کنند، مانند آنچه در کشورهای توسعه یافته دیده می شود و پرستاران هم در نظام ارجاع نقش مهمی دارند و هم به شکل مستقل، در منزل خدمات مراقبتی ارائه می دهند.
وی واقعی شدن جایگاه پرستاران را باعث حل مشکلات بیمه ها دانست و ادامه داد: بیمه ها هم از این موضوع به خوبی استقبال می کنند و ترجیح می دهند در سطح اول پرستاران با مردم روبرو باشند، مشکلات بهداشتی و سلامتی شان را تشخیص دهند و آنها را ارجاع دهند. در این صورت، یک صرفه جویی بزرگ هم در نظام سلامت رخ می دهد، یعنی پرستارانی که مراقبت در منزل را به عهده دارند، بسیاری از خدمات نظام سلامت را ارائه می دهند، به ویژه در سطح اول که پیشگیری است، بیماران شناسایی و از پیچیده شدن مشکل شان جلوگیری می شود در نتیجه از بیماری های مزمن پیشگیری می شود و این عملا سلامت جامعه را ارتقاء می دهد.
یزدان نیک با انتقاد از این که جایگاه پرستاران در نظام سلامت به درستی دیده نشده و پرستاران از این مساله گله مندند، گفت: یکی دیگر از مطالبات زمین مانده جامعه پرستاری مطالبات مادی آنهاست که در سالیان اخیر با پیگیری های سازمان نظام پرستاری، قوانینی برای جامعه پرستاری در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، از جمله قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری که اکنون حدود ۱۴ سال از عمرش می گذرد، اما هنوز بر زمین مانده و اجرایی نشده است.
تعرفه گذاری خدمات، قانونی که هیچ گاه اجرایی نشد
معاون آموزشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به رسمیت شناخته نشدن ارزش اقتصادی خدمات پرستاران را یکی دیگر از مشکلات آنها بیان کرد و افزود: بر اساس این قانون استقلال پرستاری، ارزش اقتصادی خدمات پرستاری به رسمیت شناخته شده و چیزی مانند تعرفه پزشکی برای پرستاران و خدماتشان در نظر گرفته شده، این تعرفه گذاری در صورتی که پرداخت ها در نظام سلامت مبتنی بر «فی فور سرویس» یعنی پرداخت به ازای هر خدمت باشد، همان چیزی که اکنون برای پزشکان هم اجرا می شود، جامعه پرستاری هم درخواست دارد که از این قاعده جدا نباشد و برای خدماتش ارزش گذاری شود.
وی با اشاره به خواسته پرستاران برای کاهش شکاف در پرداخت ها، گفت: اگر سیاست نظام سلامت و وزارت بهداشت این باشد که «فی فور سرویس» برای پزشکان هم اجرا نشود، پرستاران هم خواستار این موضوع نیستند و نظام پرداخت مناسب تری را پیشنهاد می کنند که که در آن شکاف پرداختها ها کمتر باشد و عدالت نسبی در نظام سلامت در بحث پرداخت ها اجرا شود.
یزدان نیک اجرای کامل قانون بهره وری نیروی انسانی را از دیگر مطالبات زمین مانده پرستاران بیان کرد و توضیح داد: بر اساس این قانون، به دلیل سختی و ماهیت خاص کار- که خوشبختانه جامعه به ارزش این خدمات در بحران کرونا پی برد- ساعت کاری و سنوات خدمتی پرستاران کاهش یافته است، این قانون از سالها قبل در حال اجراست، اما به دلیل تفسیرهای نابجا و اجرای نامناسب، در عمل به ضد خود تبدیل شده است یعنی به جای این که ساعت کاری پرستاران کاهش یابد، کاهش ساعت کاری تبدیل به اضافه کاری شده، حقی که درست پرداخت نمی شود، به عبارت دیگر روح این قانون فراموش و به ضد خود تبدیل شده است. کاهش سنوات خدمت هم هنوز اتفاق نیفتاده و شامل حال پرستاری نشده، بنابراین یکی از مطالبات جامعه پرستاری این است که این قانون به درستی اجرا شود.
عدالت در پرداخت کارانه برقرار نیست
دبیر هیات مدیره نظام پرستاری اصفهان و عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور یکی دیگر از درخواست های جامعه پرستاری را عادلانه شدن کارانه ها و حذف شکاف کارانه آنها با دیگر کارکنان نظام سلامت دانست و گفت: با این که پرستاران بیشترین رویارویی را با بیماران دارند و بیشترین خطرات متوجه این قشر می شود، اما در عین حال سهم زیادی از کارانه ندارند و گاهی در همین نظام سلامت دیده می شود کارانه های چند برابری به افراد دیگر پرداخت و عدالت در این زمینه رعایت نمی شود، از سوی دیگر، این کارانه با اضافه کار و بهره وری نیروی انسانی، مخلوط و با تاخیر بسیار زیاد پرداخت می شود و این موجب نارضایتی بسیار زیاد پرستاران شده است.
وی با اشاره به کمبود نیروی پرستاری در مراکز درمانی، ادامه داد: ضرایب گوناگونی برای برآورد استاندارد نیروی انسانی پرستاری در مراکز درمانی وجود دارد از جمله نسبت پرستار به پزشک (۴ پرستار به ازای هر پزشک) یا درصد پرستاران نسبت به جمعیت یعنی گفته می شود به ازای هر هزار نفر جمعیت سه تا چهار پرستار نیاز است، در کشور ما این نسبت کمتر از دو در هزار است اما یکی از ضرایبی که بیشتر مورد توجه و محاسبه قرار می گیرد و نظام سلامت ما هم به همین استناد می کند، نسبت پرستار به تخت است. استانداردی که نظام سلامت ما برای استاندارد نیروی انسانی پرستاری مشخص کرده، یک و هشت دهم پرستار به ازای هر تخت و به اضافه بقیه نیروهای جنبی پرستاری، در مجموع دو و نیم نفر به ازای هر تخت است.
کمبود پرستار، افت کیفیت و کمیت خدمات
یزدان نیک با اشاره به وجود ۱۲۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور، گفت: در بیمارستان ها به چیزی حدود ۲۲۰ هزار نفر پرستار نیاز داریم، در حالی که اکنون پرستاران شاغل ما بسیار کمتر از این عدد هستند. یعنی این ضریب در کشور حدود یک به یک است یعنی به ازای هر تخت، به یک پرستار دیگر نیاز داریم، این نشان می دهد ما نیروی پرستاری بسیار کمی در اختیار داریم که این کمبود نیرو هم روی کمیت و هم کیفیت ارائه خدمات اثر می گذارد به عبارتی، جامعه، خدمات پرستاری مناسبی به علت این کمبود دریافت نمی کند و باعث نارضایتی مردم و گاهی باعث آسیب رسیدن به سلامتی مردم در بیمارستان ها می شود.
وی خواستار توجه ویژه دولت به جذب نیروی پرستاری به ازای تخت ها و مراکز درمانی جدید شد و ادامه داد: به ویژه در یکی دو سال اخیر، دولت در این زمینه به تعهدات خود عمل نکرده و حتی به ازای افراد بازنشسته، نیرو جذب نشده و این چالش روز به روز عمیق تر می شود.
چشم امید مردم دنیا به نظام سلامت و پزشکان و به ویژه پرستاران است
دبیر هیات مدیره نظام پرستاری اصفهان و عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با اشاره به این که پاندمی کرونا، نظام های سلامت تمام دنیا را به چالش کشید، گفت: در عمل اقتصاد دنیا و نظام درمانی کشورها مشکلات بسیار زیادی در اثر این پاندمی پیدا کردند، اکنون چشم امید مردم دنیا به نظام سلامت و پزشکان و به ویژه پرستاران است، حتی به صراحت می توان گفت هنوز هیچ واکسن یا درمان موثر اثبات شده علمی برای این بیماری وجود ندارد، اما جان فشانی و فداکاری پرستاران و عشق و علاقه آنها به کارشان تاکنون باعث نجات جان میلیون ها انسان شده است.
یزدان نیک با اشاره به فداکاری های پرستاران، یادآور شد: با وجود ترس بزرگی که در همه جوامع از ویروس کووید ۱۹ ایجاد شده بود، پرستاران از همان روزهای اول حتی بدون در اختیار داشتن حفاظت فردی و بدون داشتن وسایل حفاظتی مناسب، قهرمانانه ایستادند و از این بیماران مراقبت کردند و ارزش پرستاری و ارزش خدمات پرستاری را به دنیا نشان دادند. بد نیست بدانید سال ۲۰۲۰ از نظر سازمان بهداشت جهانی سال جهانی پرستار هم اعلام شده و در این پاندمی کرونا نشان داده شد که این نامگذاری بی جهت هم نیست و نقش مهم پرستاران را در راهبری مردم به طرف سلامتی نشان می دهد.
وی با تشکر از حرکت خودجوش مردمی برای تقدیر و قدردانی و تشکر از پرستاران گفت: گرچه پرستاران به وظیفه خودشان عمل کردند و انتظار قدردانی هم شاید نداشتند، اما به هرحال انصاف ایجاد می کند مدیران نظام سلامت قدردان این زحمات باشند و به نوعی رضایت و امنیت خاطر پرستاران را تامین کنند این کار می تواند از طریق مشوق های مادی باشد یا از منظر دیگر مشوق های دیگر از جمله تامین امنیت شغلی به این معنا که پرستاران شرکتی، تبصره ای و قراردادی اگر تبدیل وضعیت شوند و وضعیت استخدامی بهتری پیدا کنند.
خطر کرونا هنوز تمام نشده است
معاون آموزشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر این که هنوز پاندمی کرونا تمام نشده است، افزود: امکان پیک های بعدی این بیماری و همچنین بروز بحران های بعدی هم کرونا و هم بیماری های ناشناخته دیگر وجود دارد، پس باید مسئولان به فکر و قدردان این زحمات و فداکاری و جانفشانی پرستاران باشند و آنها را به شکلی جبران کنند، متاسفانه هنوز گام های موثری در این جهت برداشته نشده، گرچه حرکت های خودجوش مردمی بوده، اما مسئولان نیز باید از این فرصت استفاده کنند و قدرشناسی خود و نظام سلامت را نسبت به پرستاران نشان دهند.
