طرح راه اندازی دفاتر پیشخوان خدمات دولت که در راستای الکترونیکی کردن خدمات دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی به مرحله اجرا درآمد، مزایا و محاسن زیادی داشته و در وقت و هزینه شهروندان برای دریافت خدمات دستگاه‌ها صرفه جویی کرده است.
متاسفانه امروزه این دفاتر با چالش‌ها و آسیب‌های زیادی مواجه هستند که مهمترین آنها فقدان صرفه اقتصادی و کاهش درآمد دفاتر به دلیل ظهور دفاتر موازی، واگذار نشدن خدمات جدید و افزایش نیافتن کارمزدها طی چند سال است.
خبرنگار قلم برای آگاهی از آخرین وضعیت این دفاتر گفت و گویی را با محمد سینا شجاعی رییس انجمن صنفی دفاتر پیشخوان استان قزوین ترتیب داده و از وی در خصوص مهمترین مشکلات و چالش‌های این دفاتر پرسیده است.
قلم: دفاتر پیشخوان خدمات دولت از چه سالی فعالیت خود را شروع کردند و هم اکنون چه تعداد دفتر پیشخوان در سطح استان فعال است؟
بیش از سه دهه از ایجاد دفاتر پیشخوان دولت می‌گذرد و در ابتدا به عنوان دفاتر پستی از دهه ۷۰ افتتاح شدند و در دهه ۸۰ و در زمان دولت هشتم به دفاتر خدمات ارتباطی تغییر نام پیدا کردند.
در اواخر دهه ۸۰ دفاتر خدمات ارتباطی به دفاتر پیشخوان خدمات دولت تغییر نام یافتند و براساس مصوبه هیات دولت در سال ۸۹ مقرر شد تمامی سازمان‌ها، دستگاه‌های دولتی و بخش‌های عمومی غیردولتی خدمات خود را از طریق این دفاتر به مردم ارائه کنند.
همچنین مصوبه هیات وزیران در سال ۹۶ ضمن تاکید مجدد و مکلف کردن کلیه دستگاه‌های اجرایی به برون سپاری خدمات به دفاتر پیشخوان، آنها را از ایجاد هرگونه دفاتر موازی ممنوع کرده است.
هم اکنون حدود ۱۰۰ دفتر پیشخوان در سطح استان قزوین مشغول به فعالیت هستند که متاسفانه حدود ۱۸ دفتر به دلایل مختلف از جمله فقدان توجیه اقتصادی تعطیل شدند و هم اکنون ۸۲ دفتر در بهترین مناطق جغرافیایی با حداقل ۵۰ متر و حداکثر ۲۰۰ متر مربع مکان تجاری با حدود ۵۵۰ نفر کارمند که اکثریت دارای مدارک کارشناسی و بالاتر هستند، مشغول به فعالیت هستند.
قلم: فلسفه راه اندازی دفاتر پیشخوان خدمات دولت چیست؟
مهمترین فلسفه راه اندازی دفاتر پیشخوان، تحقق دولت الکترونیک، جلوگیری از فساد اداری، افزایش سرعت در ارایه خدمات و کاهش هزینه‌های مردم بود که دفاتر تا حدودی در تحقق این اهداف موفق عمل کردند.
به عنوان مثال طی سال‌های گذشته، مردم برای دریافت کارت ملی باید چندین روز زمان می‌گذاشتند اما با ظهور دفاتر پیشخوان در کمترین زمان به دفتر مربوط مراجعه کرده و در نهایت بعد از یک یا دو روز، کارهای مربوط به دریافت کارت را انجام می‌دهند.
یا یک کشاورز و روستایی برای دریافت دفترچه بیمه سلامت باید مسافت زیادی را تا مرکز شهرستان و استان طی می‌کردند که الان با مراجعه به دفاتر پیشخوان در مراکز بخش‌ها از این خدمت به راحتی بهره‌مند می‌شوند که از اهداف اجرای دولت الکترونیک است.
قلم:چه میزان از خدمات دستگاه‌های اجرایی استان به دفاتر پیشخوان واگذار شده است؟
طبق ابلاغیه سازمان امور استخدامی و برنامه و بودجه، ۷۰۲ خدمت دستگاه‌های اجرایی قابل واگذاری به دفاتر خدمات دولت است اما متاسفانه به دلیل همکاری نکردن برخی از مسئولان استانی، کمتر از ۲۰ درصد این خدمات به دفاتر واگذار شده است.
تمکین نکردن مدیران کل دستگاه‌های اجرایی استان به مصوبه هیات وزیران سهوا یا عمدا برای واگذاری خدمات به دفاتر یا واگذاری خدمات به دفاتر موازی مشکلات زیادی را برای دفاتر خدمات دولت به وجود آورده است.
به عنوان مثال سازمان جهاد کشاورزی، آبفای شهری، راه و شهرسازی، راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و… خدمات خود را به دفاتر موازی یا به پیمانکاران متصل به خود و یا انجمن‌های صنفی واگذار کرده‌اند درحالیکه طبق مصوبه هیات وزیران باید خدمات دستگاه‌ها به دفاتر پیشخوان داده شود و سرپیچی از این مصوبه، تخلف است.
قلم: با توجه به شیوع ویروس کرونا دفاتر پیشخوان استان در موضوع توزیع سیم کارت‌های رایگان و احراز هویت داوطلبان بورس مورد انتقاد شدید قرار گرفتند، نظر شما چیست؟
بله، متاسفانه اجرای چندین طرح در موج اول شیوع کرونا موجب شد که روزانه تعداد زیادی از شهروندان برای دریافت خدمات به دفاتر مراجعه کنند که همین موضوع احتمال شیوع ویروس کرونا را افزایش می‌داد.
با توجه به این موضوع بیش از ۲۰ بار با ستاد استانی مقابله با کرونا، سازمان صنعت، معدن و تجارت، اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات مکاتبه کردیم که حجم مراجعه به دفاتر زیاد شده است ولی متاسفانه کسی توجه نکرد و هیچ اقلام بهداشتی از ماسک و مواد ضدعفونی کننده در اختیار انجمن قرار نگرفت.
علیرغم این موضوع، اقلام بهداشتی را با قیمت گزاف تهیه کردیم و در اختیار دفاتر قرار دادیم تا خود مسوولان دفاتر از کرونا آسیب ندیده و بتوانند برای خدمت به شهروندان تلاش کنند.
دفاتر پیشخوان استان در مدت شیوع کرونا فعالیت خوبی برای خدمت رسانی به شهروندان داشتند ولی متاسفانه به دلیل شلوغی دفاتر به شدت مورد هجمه و انتقاد قرار گرفتند و از تلاش‌های آنها در این مدت هیچ قدردانی نشد.
البته باید توجه کرد ۹۰ درصد افرادی که به دفاتر مراجعه می‌کنند فقط در مورد سهام عدالت، آزادسازی آن، خرید و فروش و… سوال دارند و تنها ۱۰ درصد از این مراجعه کنندگان، درخواست خدمت می‌کنند و دلیل ازدحام دفاتر نیز همین موضوع است.
قلم:آیا دستگاه‌هایی که خدماتی به دفاتر پیشخوان ارایه کرده‌اند، همکاری خوبی با دفاتر دارند؟
متاسفانه بسیاری از دستگاه‌های اجرایی استان، خدمات خود را به صورت ناقص یا با عدم توجیه اقتصادی و کارمزد نامناسب به دفاتر پیشخوان واگذار کرده‌اند به عنوان مثال، اداره کل ثبت احوال با وجود اینکه حدود ۷۰ میلیون تومان هزینه سنگین برای خرید دستگاه‌های مورد نیاز ارائه خدمات مورد تفاهم به دفاتر پیشخوان تحمیل کرد و خسارات زیادی را برای دفاتر به بار آورد، ولی در ادامه از ارایه تمامی خدمات موضوع تفاهم شده سرباز زد.
این دستگاه به محض اینکه تراکم و فشار کاری ثبت نام کارت ملی هوشمند تمام شد به جای تشکر از دفاتر برای همکاری در این زمینه به طرق مختلف نه تنها از واگذاری سایر خدمات سر باز زد بلکه از ۳۲ دفتر پیشخوان که خدمات این دستگاه را ارایه می‌کردند حدود ۱۵ دفتر با ابلاغیه‌های غیر متعارف و غیر منطقی این اداره کل بسته شدند.
هم اینک از ۱۷ دفتر دارای خدمات ثبت احوال در سطح استان، حدود سه دفتر فعال است و الباقی یک خدمتی یا نیمه فعال هستند و اداره کل ثبت احوال استان با ابلاغ دستور العمل‌های نا متعارف در حال حذف آنها است.
این اداره کل در سال ۹۸ نیز از نرخ مصوب و ابلاغی سازمان حمایت از مصرف کنندگان برای ارایه خدمات در دفاتر پیشخوان مخالفت کرد و نرخی را کمتر از مصوبه ابلاغی سازمان حمایت از مصرف کننده تایید و ابلاغ نمود و هم اکنون هم بعد از حدود یکسال هنوز همان نرخ پابرجا است.
قلم:مهمترین آسیب‌ها و چالش‌هایی که دفاتر پیشخوان استان با آنها مواجه هستند؟
مهمترین چالش ما عدم واگذاری خدمات از سوی دستگاه‌های اجرایی استان، ظهور دفاتر موازی در دستگاه‌های مختلف از قبیل دفاتر خدمات قضایی، دفاتر کارگزاری بیمه تامین اجتماعی، دفاتر خدمات پلیس +۱۰، دفاتر خدمات همراه اول و همچنین بی عدالتی در تعیین کارمزد انجام خدمات و… است.
متاسفانه دفاتر پیشخوان خدمات دولت به نوعی به حال خود رها شده و از هیچ نقطه‌ای حمایت نمی‌شوند و هردستگاهی به راحتی می‌تواند با فشارهای خود مانع واگذاری خدمات شوند و یا به راحتی بدون در نظر گرفتن هزینه‌های ایجاد دفاتر و رفاه حال مردم خدمت خود را قطع کنند.
اگر تلاشی برای واگذاری خدمات جدید به دفاتر صورت نگیرد مطمئنا تا پایان سال بسیاری از دفاتر تعطیلی خواهند داشت و با چالش‌های زیادی مواجه خواهند شد.
طی سه تا چهار سال اخیر بیش از ۳۰ درصد خدمات ارایه شده در دفاتر پیشخوان هیچ گونه افزایش قیمت نداشته، بیش از ۳۰ درصد خدمات ۲۰ درصد، ۱۰ درصد خدمات پنج تا ۱۰ درصد و پنج درصد خدمات ۲۰ درصد افزایش قیمت داشته اند.
هم اینک دفاتر پیشخوان خدمات دولت در بدترین شرایط اقتصادی هستند و حتی یک ریال هم از هیچ سازمانی حمایت نمی‌شوند و بیمه واریزی برای کارکنان آنها کاملا آزاد محاسبه می‌شود.
شبکه‌های ارتباطی که به دفاتر واگذار شده، بسیار ضعیف است و هزینه‌های زیادی را برای دفاتر به دنبال دارند.
ما درخواست داریم استاندار قزوین شخصا این موضوعات را پیگیری کرده و به دستگاه‌های اجرایی جهت برون سپاری خدمات و واگذاری آنها به دفاتر پیشخوان استان بر اساس مصوبه هیات وزیران مکاتبه کنند.
