فرزانه نصراصفهانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: رشد روز افزون جمعیت در شهرهای بزرگ، هجوم بی امان جمعیت روستایی، کمبود امکانات رفاهی و فرصت‌های شغلی، ناکارآمدی قوانین و مدیریت‌های ناصحیح از جمله عواملی است که این شهرها را با مخاطرات جدی روبرو کرده است.
وی افزود: این عوامل اثرات مخرب خود را بر ساختارهای اجتماعی-اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی شهر صد چندان کرده است؛ ازدیاد رشد سریع تراکم شهری و خدمات، چه درون شهر و چه در شهرک‌های اقماری از اهداف عمده مدیران شهری بوده و این تفکرکه ایجاد شهرک‌های اقماری به عنوان یک هدف برای حل مشکلات شهری و رشد جمعیت کارساز خواهد بود تصور نادرستی است که نه تنها مشکلی از شهر و مسکن را حل نکرده است بلکه تبعات فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی بسیاری را به دنبال داشته است.
آیا احداث شهرک‌های اقماری ایده خوبی بود؟
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری بیان کرد: شهرک‌های اقماری به منظور سرریز شدن جمعیت شهر به این شهرک‌ها و همچنین عدم سرریز شدن جمعیت‌های اطراف و مهاجرین به شهر ساخته شد، اما این در حالی است که این شهرک‌ها به دلیل عدم وجود امکانات کافی نتوانسته در پایداری ساکنان آن تلاش و دلبستگی در آنها ایجاد کنند.
نصراصفهانی ادامه داد: بسیاری از خانواده‌های این شهرک‌ها سکونت در شهر را جایگاه پیشرفت خود می‌دانند و راهی شهری شلوغ می‌شوند که این امر نه تنها عملا وجود و احداث شهرک‌های اقماری را بی فایده کرده، بلکه موجب رشد سریع مهاجرت و به تبع آن جمعیت در شهرهای بزرگ شده است.
وی افزود: این شهرک‌ها زمانی مناسب سکونت خواهند بود که تمامی امکانات رفاهی و خدماتی زندگی در آنها فراهم باشد، در سایر شهرهای دنیا چه‌بسا شهرک‌های اطراف و اقماری نسبت به شهرهای مادر از مرغوبیت بیشتری برخوردار هستند و با زمینه‌های ذهنی و انگیزه‌هایی که باید در شهرک در راستای ماندگاری جمعیت ایجاد شود، اقدام به ساخت شهرک می کنند.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری بیان کرد: در بیشتر شهرهای جدید در سایر کشورها راه‌های دسترسی مناسبی برای عبور و مرور از شهرک‌های اقماری و شهرهای مادر وجود دارد و فرد با صرف زمان یک ساعته و با استفاده از قطار شهری بین محل کار و سکونت تردد می‌کند و در عین حال در منطقه‌ای ساکن است که از شرایط آب و هوایی مناسب‌تری برخوردار است و کلیه خدمات شهری در آن فراهم است.
نصراصفهانی ادامه داد: در شهری همچون اصفهان که پس از تهران و مشهد، یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شود، با روند مهاجرت مردم از شهرک‌های اقماری فلسفه این شهرک‌ها به طور کامل از بین رفته است و حتی ساکنان شهرک‌های مختلف برای ابتدایی‌ترین مایحتاج خود، به دنبال بازگشت به شهر اصفهان هستند و خود انگیزه‌ای برای ساکنان جهت سکونت ایجاد نمی‌کند و در نتیجه با وجود تعیین حریم برای ساخت و سازها و بلند مرتبه سازی‌ها بازهم شهر به صورت عمودی قد می‌کشد و رشد می‌کند که این امر تهدیدی برای میراث طبیعی، فرهنگی و تاریخی شهر محسوب می‌شود و ممکن است روزی چشم باز کنیم و ببینیم شهرهایی مانند اصفهان شده است تهرانی که دیگر نه مترو جوابگوی آن است و نه زوج و فرد کردن خودروها.
وی افزود: مسلما کسی توانایی این را ندارد که از توسعه شهرها جلوگیری کند چراکه شهر همچون موجود زنده به وجود آمده و رشد می‌کند، اما باید این توسعه و رشد با مدیریت صحیح صورت گیرد، عواملی مانند رشد جمعیت و مهاجرت، توسعه فیزیکی را تسریع می‌کند؛ بنابراین توسعه شهری محکوم به فنا نیست بلکه این توسعه باید روند منطقی و کنترل شده‌ای را به خود گیرد.
نصراصفهانی ادامه داد: وقتی درون یک شهر، فشار جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی زیاد باشد معمولا توسعه حاشیه ایی خارج از ضابطه و بدون برنامه انجام می‌گیرد که ثمره بی عدالتی، توسعه خود به خودی، بازار محور و بدون برنامه شهری است که همچون یک غده سرطانی شهر را دربرمی‌گیرد و به سایر مناطق نفوذ می‌کند.
وی تصریح کرد: این حاشیه نشینی بدون برنامه حاصل بی عدالتی است که مسئولان شهری بیشتر به آن دامن می‌زنند که این نقاط حاشیه نشین به نظر می‌رسد در نظر مسئولان به نقاط قابل سکونت تلقی نمی‌شود و متاسفانه در برنامه خدمت رسانی دولت‌ها قرار نمی‌گیرند.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه یافته مانند ایتالیا، انگلیس و فرانسه در ابتدای فرایند شکل‌گیری حاشیه‌نشینی این موضوع توسط حکومت‌هایشان رصد و مهار شد، اما در کشوری چون ایران به صورت قانونمند و ضابطه‌مند شکل نگرفت و عاملی چون بورس بازی زمین توسط مسئولان و اعضای شورای اسلامی بیشتر بر روند توسعه آن افزود و آنجاست که در چند سال دیگر وجهه‌ای از اصفهان را می‌بینیم که بافت آن دیگر هویت‌مند نیست.
توسعه درون زای شهری را بارور سازیم
نصراصفهانی ادامه داد: در کلان شهرهای ایران لازم است تا به جای توسعه و رشد بی رویه شهر به صورت افقی به توسعه درون زا شهری توجه شود که توسعه درون زا می‌تواند از طریق پر کردن بافت موجود شهر و تغییر کاربری بناهای قدیمی و آلوده کننده به رشد و توسعه پایدار شهر کمک کند.
وی افزود: از آنجا که شهرداری باید با اتخاذ سیاست‌های موجود تا سالیان زیادی پاسخگوی بسیاری از نیازها از جمله اسکان جمعیت شهری و ارتقاء سرانه‌های خدمات شهری باشد، تا حد ممکن باید از درون شهر جهت تأمین نیازهای توسعه‌ای بهره گیرد و از توسعه یافتن شهر به صورت افقی به طور جد خودداری کند.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری یادآور شد: بازآفرینی و باززنده سازی بافت‌های قدیمی، فرسوده و ناکارآمد شهری و استفاده از اراضی بایر و رها شده از جمله مهم‌ترین ظرفیت کلان شهرهای تاریخی ایران مانند اصفهان در راستای رسیدن به توسعه درون زاست.
انتهای پیام
