پلاس، ۲۳ سال پیش در گرماگرم شور انتخابات معروف «دوم خرداد»، هفته‌نامه‌ای کم نام و نشان فهرستی از وزریران کابینه محمد خاتمی منتشر کرد که سر و صدای زیادی راه انداخت. در غیاب اینترنت و فضای مجازی اما، بعدها مشخص شد آن فهرست تنها یک گمانه‌زنی بوده و از قضا هیچکدام از وزیران احتمالی معرفی شده، در کابینه دولت هفتم جای نداشتند.
در این فهرست‌ها از افرادی نام برده‌اند که هرگز تمایلی برای حضور در کابینه‌های مختلف نداشته‌اند و یا قبلا، مناصب مهمی چون ریاست مجلس را در اختیار داشته و در دوره‌های قبل نیز از نامزدهای مهم بودند مانند علی‌اکبر ناطق‌نوری که می‌توانند در تراز نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو نیز ظاهر شوند، هرچند افرادی نظیر ایشان مدتهاست از صحنه رسمی سیاست خارج شده و اعلام کرده‌اند نامزد هیچ انتخاباتی نخواهند شد.
در این فهرست‌ها می‌توان به کابینه‌آرایی احتمالی برای سید حسن خمینی تا وزارت اطلاعات یک شخصیت معتبر برای کابینه رئیس دولت اصلاحات، از ریاست یادگار امام(ره) بر بنیاد شهید یک نامزد دیگر و وزارت ارشاد علی لاریجانی در یک کابینه دیگر تا معرفی یک فرد معمم برای معاونت زنان و خانواده و یا گنجاندن نام یک زن برای وزارت ورزش و جوانان و حتی معرفی فردی برای معاونت زنان اشاره کرد که به‌تازگی اظهار نظرش درباره چندهمسری موجب انتقاد شده بود.
جالب اینجاست که یکی از کانال‌های منتشر کننده این فهرست‌های جعلی، همزمان با اعلام «کابینه‌های پیشنهادی» و گاهی تکذیب آن، نام و لوگوی خود را هم در کنار تصویر می‌چسباند و البته برای کاندیداهای احتمالی همسو با خود نقد هم وارد می‌کند!
گذشته از خطاهایی مانند درج اشتباه نام سازمان میراث فرهنگی که چند سالی است تبدیل به وزارت شده، جالب توجه‌تر از همه، معرفی زودهنگام نامزدهای احتمالی و شعارهای انتخاباتی آنهاست؛ عبارات و عناوینی چون «دولت اقدام و عمل»، «کابینه کار و کرامت»، «کابینه پیشنهادی مردمی»، «دولت توسعه و پیشرفت»، «دولت جوان انقلابی»، «دولت آرمان‌های امام و یادگاران انقلاب» و …
این تبلیغات در شرایطی است که طبق قانون، ثبت‌نام از نامزدهای ریاست جمهوری اردیبهشت سال آینده انجام خواهد شد و تبلیغات رسمی آنان دو هفته پیش از انتخابات ۲۸ خرداد خواهد بود.
از جنبه تخریبی برای جناح مخالفِ رسانه‌های منتشرکننده این فهرست‌ها که بگذریم، از منظر منافع ملی و امنیت داخلی، اتاق فکر پشت این جریان و پیامدهای احتمالی آن بر فضای انتخابات پیش رو و البته آثار روانی آن مهم است؛ چنانچه از دل همین حرکت فیک نیز احتمالا می‌توان با نگاه خوشبینانه نکات مثبت و سازنده‌ای متصور شد:
۱. مهمترین پرسش درباره این فهرست‌ها و نام‌ها، پنهان بودن اتاق فکر پشت آن و طراحان اولیه است؛ اگرچه این حرکت بی‌سابقه نیست اما در سال‌های اخیر کمتر رایج بوده و گویای بخشی از اهداف و نیات پنهان و تبلیغاتی سازندگان آن است؛ اینگونه فهرست‌سازی و کابینه‌آرایی اگر با هدف تخریب و مشوش کردن اذهان عموم مردم نباشد، ممکن است نقش آماده کردن تنور انتخابات در فضای سرد کنونی را برعهده گرفته باشد که اگرچه مثبت است اما همچنان این سوال را پررنگ می‌کند که واقعا چه کسی یا جریانی پشت این برنامه است؟!
در حال حاضر، برخی اصولگرایان، این فهرست سازی ها را به جناح مقابل نسبت می دهند در حالی که انگشت اتهام اتفاقا به سودی خود آنها است. در این میان، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این فهرست سازی ها، جناحی نیست بلکه یا کار افرادی غیر تشکیلاتی است که دوست دارند افکار عمومی را با این ایده ها به خود مشغول کنند و یا شاید هم، گاهی دست پنهان دیگری از داخل یا خارج در کار باشد.
۲. طراحان این فهرست ها هر که باشند، واقعیت آن است که برخی از مناصب کلیدی کابینه دولت‌ها همانند وزارت اطلاعات و وزارت دفاع یا حتی ریاست بنیاد شهید و امورایثارگران نباید دستمایه طنز و شوخی در فضای مجازی باشد و برای یک هدف سیاسی خاص علاوه بر تخریب نام چهره‌های ملی و فراجناحی، باعث وهن مفاهیم و ارزش‌های انقلابی شود.
۳. در شرایطی که هنوز فضای سرد سیاسی کنونی حاکم است و توجه افکار عمومی به سمت انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ جلب نشده، حرکاتی از این دست ممکن است برضد خود عمل کرده و باعث دلزدگی پیشاپیش مردم از انتخابات مهم سال آینده باشد؛ همچنان که تجربه نشان داده، ضد تبلیغ‌ها و تخریب‌هایی از این دست ممکن است بر ضد خود عمل کند و نتیجه‌ای خلاف خواست اولیه اتاق فکر مربوطه داشته باشد.
۴. دقت در عناوین و شعارهای سیاسی مطرح در کنار این فهرست‌ها، نشان‌دهنده نگرش و سلیقه غالب بر طراحان اولیه آن است؛ درج قول‌ها و وعده‌های آشنا و پرتکرار در صداوسیما برای نامزد یک جریان سیاسی و غلبه وجه تخریبی برای کاندیدای جناح مقابل، احتمالا حکایت از انسجام حرکتی است که نتیجه آن در انتخابات گذشته آزموده شده است و این موضوع ، هشیاری همه دلسوزان و آگاهان کشور از همه جناح‌ها و سلیقه‌ها را می‌طلبد.
۵. همانگونه که برخی کارشناسان هشدار کرده اند، انتشار لیست‌های جعلی و اقدامات مخرب در مسیر انتخابات برای سلامت، امنیت و مشارکت مردم در انتخابات خطرآفرین است و با این اقدام، گروه‌های زیرزمینی، فشار و غیرقانونی به اعتماد مردم، احزاب و تشکل‌های سیاسی ضربه می‌زنند.
۶. از منظر «نیمه پر لیوان»، شاید بهتر باشد به جای سرریز نام‌ها و شخصیت‌ها در فهرست وزیران احتمالی، حرکتی مفید و سازنده برای ارائه مدون برنامه و راهکار برای حل معضلات کشور آغاز شود؛ در غیاب احزاب قوی و ریشه‌دار که یکی از مهمترین خلاءهای موجود در فضای سیاسی ماست، برنامه محوری، هدف‌گزینی و چاره‌اندیشی کارشناسانه و منطبق بر واقعیات، کمک بیشتری به رونق فضای انتخاباتی و البته انتخاب آگاهانه مردم خواهد کرد.
۷. یکی از کانال‌های اصلی منتشرکننده کابینه‌های فرضی، منتسب به یک خبرگزاری عربی زبان است که مدعی «پوشش لحظه‌ای اخبار جبهه مقاومت» بوده و مطالبش گاه در یکی از خبرگزاری‌های مطرح و نیمه رسمی داخلی نیز بازنشر می‌شود؛ این موضوع علاوه بر اینکه نیازمند بررسی کارشناسی از سوی مسئولان ذیربط است، شاید سرنخی آشکار برای پی بردن به طراحان اصلی پشت پرده باشد.
۸. بالاخره اینکه انتخابات سال آینده با لحاظ جمیع جوانب داخلی، معضلات فراگیر ناشی از تحریم و کرونا و نیز تحولات عرصه بین‌الملل چنان مهم است که توجه و حساسیت بیشتری را می‌طلبد و این موضوع، هشدار و آگاه‌سازی مردم و نهادها را درباره پروژه‌هایی مانند فهرست‌سازی و دولت‌تراشی دوچندان می‌کند.
و کلام آخر، این شرایط نشان می دهد رقابتهای انتخاباتی در ایران همین حالا آغاز شده است. در نتیجه، پیشنهاد می کنیم هرچه زودتر کمیته‌ای ویژه برای نظارت بر رفتارهای انتخاباتی در کشور تشکیل شود تا از اقدامات خلاف قانون و مغایر با مصالح و منافع ملی مانند تخریب نامزدها و شخصیت‌ها ممانعت کند.
به نظر می‌رسد اگر قرار است مجلس یازدهم قانون انتخابات را اصلاح کند و یا هنوز فرصت آن را دارد، به جای محدودکردن شرایط ثبت نام نامزدها و تنگ کردن دایره انتخاب مردم، به اینگونه موضوعات باید بیشتر توجه کرده و قانونی را تدوین و تصویب کند که باعث ایجاد گشایش و نشاط بیشتر در فضای سیاسی شود.
