روز پنجشنبه وزارت امور خارجه فرانسه اعلام کرد «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه این کشور امروز میزبان همتایان انگلیسی و آلمانی خود در پاریس خواهد بود و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا از طریق ویدئو کنفرانس در این نشست شرکت میکند.
بیانیه وزارت امور خارجه فرانسه درباره برگزاری این نشست به فاصله کمی پس از آن صادر شد که رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای خواستار اقدام عملی و ملموس اعضای برجام برای حفظ این توافق شدند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی دیروز تاکید کردند: من می خواهم امروز فقط همین یک کلمه را درباره برجام بگویم؛ ما حرف و وعده خوب، زیاد شنیده ایم که در عمل، نقض و ضد آن عمل شده است. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد، این بار فقط عمل. اگر از طرفِ مقابل عمل ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد.
حسن روحانی رئیس جمهوری ایران هم دیروز در جلسه هئیت دولت تصریح کرد: « آمریکایی‌ها به صراحت اعلام کنند ما هم به صراحت اعلام می کنیم. آمریکایی‌ها یک قدم بردارند ما هم یک قدم برمی‌داریم. آمریکایی ها همه قدم ها را یکجا بردارند ما هم همه قدم‌ها را یکجا برمی‌داریم. تدریج می خواهند اهلا و سهلا، مجموعه می خواهند اهلا و سهلا، نمی‌خواهند باز هم اهلا و سهلا، دعوا که نداریم. تکلیف روشن است.»
از این رو درباره ما حصل نشست امروز در پاریس دو نظریه وجود دارد. برخی کارشناسان چندان امیدی به نتیجه این نشست نداشته و آن را تکرار سلسله مذاکراتی می‌دانند که در روند برجام و گام‌های ایران چندان تاثیر ملموسی نخواهد داشت. اما گروهی معتقدند که برجام آبستن تحولات تازه‌ای است که عن‌قریب رخ خواهد داد.
«الی گرانمایه» کارشناس اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» از دسته کارشناسانی است که می‌گوید، بعید است نشست پاریس تحول سیاسی یا اقتصادی خاصی را ایجاد کند. او در گفت‌وگویی با خبرگزاری فرانس پرس اظهار داشت که ضرب‌الاجل ایران درباره کاهش تعهدات برجامی از ماه‌ها پیش تعیین شده و رهبران ایران از دریافت مزایای اقتصادی این توافق دلسرد شده‌اند.
گرانمایه با بیان اینکه پنجره فرصت کوتاهی برای حفظ برجام باقی‌مانده تصریح کرده که آمریکا باید به لحاظ سیاسی و عملی گام‌هایی را بردارد تا به ایران نشان دهد از سیاست فشار حداکثری ترامپ فاصله گرفته است.
ایران دو سال پس از خروج یکجانبه دولت دونالد ترامپ از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش برداشت و همواره اعلام کرد که در صورت بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف‌های این توافق بین‌المللی، گام‌های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران به سرعت برگشت پذیر خواهد بود.
در همین حال مجلس شورای اسلامی ۱۱ آذرماه گذشته با تصویب قانون لغو تحریم‌ها دولت را مکلف کرد که در صورت ادامه تحریم‌های آمریکا، همکاری با آژانس را محدود کرده و گام‌های بیشتری را در خصوص کاهش تعهداتش ذیل برجام بردارد.
کاظم غریب ابادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین می‌گوید که نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه ایران دوشنبه تحویل مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی شده است.
به گفته او، این اقدام در اجرای قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران و در راستای حقوق مصرح جمهوری اسلامی ایران تحت بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و به علت عدم پایبندی طرف های مقابل به تعهدات خود در جهت رفع تحریم های غیرقانونی، صورت گرفته و از آژانس خواسته شده تا در اسرع وقت اقدامات لازم را برای اجرای درخواست های ایران جهت توقف اقدامات مختلف داوطلبانه، شامل اجرای پروتکل الحاقی، به عمل آورد.
این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد که از این پس، همکاری‌های ایران و آژانس فقط بر مبنای تعهدات پادمانی ادامه خواهد یافت تا زمانی که با لغو تحریم‌ها به صورت عملی و ملموس، زمینه برای بازگشت ایران به اجرای مجدد این اقدامات فراهم گردد.
در همین پیوند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز اعلام کرد که مدیرکل این سازمان روز شنبه با هدف گفت‌وگو درباره تداوم راستی آزمایی فعالیت‌های حیاتی هسته‌ای ایران راهی تهران خواهد شد. آژانس ادعا کرده که اقدام ایران بر گستره فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارتی این سازمان پیامدهای جدی خواهد داشت.
سید حسین موسویان دیپلمات اسبق کشورمان معتقد است، اگر رئیس جمهوری آمریکا تا پیش از ضرب الاجل قانون لغو تحریم ها دستور بازگشت به برجام را صادر نکند در این صورت ایران از پروتکل الحاقی قطعا خارج خواهد شد.
او این مطلب را در نشست مجازی موسسه مطالعاتی خدمات متحد سلطنتی انگلیس مطرح کرد و افزود، اما اگر بایدن پیش از ضرب الاجل لغو تحریم‌ها دستور اجرایی بازگشت به برجام را صادر و یکی دومورد تحریم مربوط به مسائل انسانی مثل وام ۵ میلیارد دلاری صندوق بین المللی پول برای ایران در مقابله با کرونا، را موافقت کند، باید دید که واکنش ایران چه خواهد بود.
موسویان تصریح کرد که توقع ایران از آمریکا و پنج کشور امضاء کننده توافق هسته ای “اجرای عادلانه برجام” است. او در این باره توضیح داد: ایران عضو برجام است و آمریکا عضو نیست. لذا اول آقای بایدن باید دستور اجرای بازگشت به برجام را صادر کند.
این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: ایران درحال حاضر حدود ۷۰ درصد از تعهدات برجامی را اجراء میکند درحالیکه آمریکا و اروپا صفر درصد و چین و روسیه حدود ۳۰درصد تعهدات برجامی خود را اجراء میکنند. لذا درمرحله بعد هرشش کشور باید اجرای تعهدات برجامی خود را به ۷۰درصد برسانند تا با ایران برابر شوند. بعد از این مرحله میتوانند درمورد اجرای ۳۰درصد مابقی درقالب یک برنامه زمانبندی متقابل مذاکره کنند.
این در حالیست که پایگاه خبری دیپلماتیک به نقل از یک مقام آگاه گزارش داد که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا ممکن است روز جمعه در نشست مجازی کنفرانس امنیتی مونیخ قصد خود برای بازگشت آمریکا به برجام را اعلام کند.
در این گزارش آمده است: بایدن قرار است روز جمعه در ساعت ۱۱ و ربع به وقت واشنگتن در نشست مجازی کنفرانس امنیتی مونیخ سخنرانی کند. این پایگاه خبری به نقل از یک مقام آگاه و طرف مشاوره دولت آمریکا گزارش داد که بایدن ممکن است قصد خود برای بازگشت آمریکا به برجام را اعلام کند.
این مطلب بازتاب اظهار نظر دیروز خبرنگار ارشد وال استریت ژورنال است که در توئیتی به نقل از منابع متعدد عنوان کرد که عدم تماس بین ایران و آمریکا چندان طولانی نخواهد بود.
به این ترتیب، نشست پاریس می‌تواند نقطه عطفی در تغییر مسیر برجام و تحولاتی باشد که در روزهای آینده شاهد خواهیم بود.
