وضعیت آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۱

گروه بین الملل:گزارش‌گران بدون مرز (RSF) تازه‌ترین رده‌بندی از وضعیت آزادی رسانه‌ها در جهان، اعلام کرد روزنامه‌نگاری در ۱۳۰ کشور یعنی ۷۳ درصد کل کشورهای جهان، “به طور کامل یا نسبی مختل شده است”.
بنابر گزارش سال ۲۰۲۱ گزارش‌گران بدون مرز، از میان ۱۸۰ کشور، روزنامه‌نگاری در ۷۳ کشور به شکل ناگواری مختل و در۵۳ کشور در تنگنا قرار گرفته استَ. این کشورها در نقشه جدید با با رنگ‌های سیاه و قرمز و نارنجی یعنی “وضعیت دشوار”، “بسیار بد” و “نامطلوب” رده‌بندی شده‌اند.اعمال محدودیت و اختلال در پوشش خبری از جمله مشکلات این کشورها عنوان شده است.در این گزارش با اشاره دهی درباره همه‌گیری کرونا از اعمال محدودیت و اختلال در پوشش خبری بسیاری کشورها انتقاد شده است.کریستف دولوار دبیر اول گزارش‌گران بدون مرز در این باره گفته “روزنامه نگاری بهترین واکسن علیه اطلاعات نادرست است. متاسفانه تولید و توزیع آن از سوی کارداران سیاسی، اقتصادی و فنآوری و گاهی نیز فرهنگی مسدود می‌شود”.گزارش‌گران بدون مرز در گزارش تازه خود روزنامه‌نگاری را “واکسنی علیه اطلاعات ناراست” توصیف کرده است.سالانه گذشته نیز این نهاد هشدار داده بود که کرونا آزادی رسانه‌ها را بیش از پیش تهدید کرده است.گزارش‌گران بدون مرز در گزارش خود درباره افغانستان هشدار داده است که کشتارهدفمند خبرنگاران آزادی رسانه‌ها را تهدید می کند.
در این گزارش آمده، “در افغانستان افزون بر ویروس کووید-۱۹ که در میان خبرنگاران دست کم ده‌ها کشته برجای نهاد اما ویروس دیگری نیز از درون به افغانستان آسیب می‌رساند. ویروس خشونت افراط‌گرایانه‌ای که خبرنگاران و به ویژه خبرنگاران زن را هدف قرار داد”.بنابر این گزارش تنها در سال ۲۰۲۰، دست‌کم شش خبرنگار و همکار رسانه‌ای به شکل هدفمند به قتل رسیدند. چهار تن دیگر نیز از آغاز سال میلادی کشته شده‌اند.این گزارش افغانستان را یکی از مرگبارترین کشورهای جهان برای خبرنگاران خواند.
گزارش‌گران بدون مرز ضمن هشدار درباره این کشتارها از مقامات حکومت افغانستان خواهان تحقیق و بررسی جدی شد.
در این گزارش برای پنجمین سال پیاپی نروژ با آنکه رسانه‌ها از تنگناهایی در دسترسی به اطلاعات درباره همه‌گیری کرونا انتقاد داشتند، اما رتبه نخست رده بندی جهانی آزادی رسانه‌ها ماند، فنلاند در رده دوم قرار گرفت و سوئد رده سوم را به دست آورد.بدین ترتیب وضعیت آزادی رسانه‌ها در مجموع در شمال اروپا بهتر از نقاط دیگر جهان توصیف شده است.
بنابر نقشه تازه گزارش‌گران بدون مرز . تنها ۱۲ کشوراز ۱۸۰ کشور جهان یعنی ۷٪ ( یک درصد کمتر از سال گذشته) می‌توانند از داشتن زیستگاهی مساعد برای اطلاع رسانی خرسند باشند.
در این رده بندی آمریکا نیز در رتبه ۴۴ قرار گرفته است.در این رده بندی برزیل نیز با چهار پله سقوط به رده ۱۱۱ نزول یافته است. گزارش‌گران بدون مرز، توهین، بدنام کردن، تحقیر سازماندهی شده روزنامه‌نگاران را در برزیل به عنوان روشی مرسوم برای ژائیر بولسونارو رییس جمهوری و افراد خانواده و نزدیکانش معرفی کرده‌ است.
در رتبه‌بندی جهانی “آزادی مطبوعات” امسال آلمان هم سقوط کرده است. سازمان گزارشگران بدون مرز علت این کاهش رتبه را عمدتا حمله به خبرنگاران دانسته و می‌نویسد که سه چهارم حملات به خبرنگاران در جریان و در حاشیه اعتراض‌های برگزارشده علیه محدودیت‌های اعمال شده برای مقابله با کرونا رخ داده است. این گزارش همچنین از حمله به خبرنگاران در جریان تظاهرات‌ گروه‌های چپگرا برای نمونه علیه ممنوعیت یک پلتفرم اینترنتی یا در تظاهرات روز اول ماه مه اشاره می‌کند.گردآورندگان گزارش می‌نویسند، به همین دلیل وضعیت آزادی مطبوعات در آلمان باید از “خوب” به “راضی‌کننده” کاسته می‌شد.با وجود این کاهش رتبه اما آلمان در مجموع ۱۸۰ کشور جهان در سکوی ۱۳ این رتبه‌بندی ایستاده است. سال گذشته این کشور در این رده‌بندی جهانی، رتبه یازدهم را به خود اختصاص داده بود.در ادامه این گزارش در مورد آلمان آمده است که خشونت علیه اهالی رسانه در سال ۲۰۲۰ “ابعادی بی‌سابقه به خود گرفته است”. آنها ۶۵ حمله خشونت‌آمیز در این حوزه را به ثبت رسانده‌اند که در مقایسه با سال پیش تقریبا ۵ برابر افزایش یافته است. گزارشگران بدون مرز می‌نویسد، خبرنگاران مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند، لگد خورده‌اند، به زمین پرتاب شده‌اند، به روی آنها تف انداخته شده، اذیتشان کرده‌اند، به آنها توهین و تهدیشدشان کرده‌اند و مانع از ادامه کارشان شده‌اند.گزارشگران بدون مرز می‌نویسد که همه‌گیری کرونا در سراسر جهان گرایش‌های سرکوبگرانه علیه اهالی رسانه را تقویت کرده است. در این گزارش به چین، ونزوئلا، صربستان و کوزوو اشاره شده که در آنها اهالی رسانه به علت گزارش‌دهی و اطلاع‌رسانی در رابطه با کرونا دستگیر شده‌اند.کریستف دولوار دبیر اول گزارشگران بدون مرز می‌گوید: «روزنامه نگاری بهترین واکسن علیه اطلاعات نادرست است اما تولید و توزیع آن از سوی کارداران سیاسی، اقتصادی و فنآوری و گاهی نیز فرهنگی مسدود می‌شود».گزارش‌گران بدون مرز در گزارش سال ۲۰۲۱، از روزنامه‌نگاری به عنوان “واکسنی علیه اطلاعات ناراست” نام برده است.
در این گزارش از اروپا و امریکا (شمالی و جنوبی) همچنان به عنوان قاره‌های شایسته‌تر برای آزادی رسانه‌ها نام برده شده است. در قاره آفریقا اگر چه شاخص آزارگری کاهش یافته اما این قاره همچنان برای خبرنگاران، زیستگاهی پرخشونت است.بر پایه این گزارش در مجموع هیچ تغییر عمده‌ای در خاورمیانه و آفریقای شمالی دیده نشده و این منطقه همچنان آخرین مرتبه را در رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها حفظ کرده است.در این گزارش آمده است که خاورمیانه سخت‌ترین و خطرناک‌ترین منطقه برای روزنامه‌نگاران است و همه‌گیری کرونا وضعیت را برای رسانه‌های کشورهای این منطقه که پیش از این هم در حال احتضار بودند، وخیم‌تر کرده است. این گزارش در کنار ایران از عربستان سعودی، سوریه و مصر نام برده است.
از زمان ارائه این رتبه‌بندی به این روش از سال ۲۰۱۳ تاکنون هیچ‌گاه شمار کشورهایی که در آنها سازمان گزارشگران بدون مرز وضعیت آزادی رسانه‌ها در آنها را “خوب و پسندیده” یا “رضایت‌بخش” ارزیابی کرده باشد این چنین کاهش نداشته است.شمار کشورهای با وضعیت “خوب” از ۱۳ کشور به ۱۲ کشور رسیده است. یعنی تنها در ۱۲ کشور از مجموع ۱۸۰ کشور جهان وضعیتی مناسب برای آزادی اطلاع‌رسانی و اهالی رسانه حکمفرماست.روسیه در رده ۱۵۰ قرار گرفته که به استناد این گزارش به شکل گسترده‌ای دستگاه سرکوب خود را برای جلوگیری از پوشش خبری اعتراضات هواداران الکسی ناوالنی به کار گرفته بود.چین، ترکمنستان، کره شمالی و اریتره با کمترین امتیاز در قعر این رتبه‌بندی‌اند. چین رده ۱۷۷ جدول را به خود اختصاص داده و در منطقه سیاه نقشه (کشورهای با وضعیت بسیار ناگوار آزادی رسانه) جا خوش کرده است. ترکمنستان (رتبه ۱۷۸)، کره شمالی (رتبه ۱۷۹) و اریتره (رتبه ۱۸۰) دیگر ساکنان پایین‌ترین سطح رده‌بندی‌اند.