گروه سیاسی: با نزدیک شدن به زمان احیای برجام، به نظر می‌رسد اسرائیلی‌ها نیز واقعیت غیرقابل بازگشت بودن مسیر توافق را پذیرفته‌اند. به‌گونه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی، اخیرا از تخمین سازمان «موساد» مبنی بر حتمی بودن امضای احیای توافق طی چند روز یا چند هفته آینده پرده برداشته‌اند. علاوه بر اقرار تل‌آویو به در دسترس بودن احیای برجام، در چند وقت اخیر شاهد چند دسته‌گی در میان مسئولین و سیاسیون این کشور پیرامون موضوع توافق جدید نیز هستیم.
فرارو، برای نمونه ایهود اولمرت، نخست وزیر پیشین اسرائیل، در اظهاراتی انتقادی فشار‌های نتانیاهو بر دونالد ترامپ برای خروج از برجام را تهدیدی راهبردی معرفی کرده و از آن به عنوان خطایی بزرگ یاد کرده است. حتی اخیرا بنی گانتس وزیر دفاع این کشور نیز با صراحت تمام خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ را اشتباه و عاملی برای چالش راهبردی اسرائیل معرفی کرده است. برخی از گزارش‌های نیز از چند دسته‌گی در میان مقام‌های اسرائیلی در مواجهه با احیای توافق سخن به میان می‌آورند. برای نمونه آهارون خلیوا، رئیس اطلاعات نظامی اسرائیل، معتقد است احیای توافق هسته‌ای می‌تواند منافع این کشور را تامین کند.
با وجود اطمینان یافتن سیاستمداران اسرائیلی از قطعی بودن حصول توافق، در دو هفته اخیر این کشور واپسین جنب‌وجوش‌های خود را در مواجهه با احیای برجام در پیش گرفته است که اساسا می‌توان این تحرکات را در قالب سه تاکتیک اساسی مورد خوانش قرار داد.
اولین و البته مشهودترین تاکتیک اسرائیل در مواجهه با احیای برجام در قالب رایزنی‌های دیپلماتیک با آمریکا و اروپا در مسیر مخالفت با توافق قابل پی‌گیری است. پس از تهیه پیش‌نویس نهایی اتحادیه اروپا و ارسال آن برای ایران و آمریکا توسط جوزپ بورل، مخالفت‌های سران تل‌آویو علیه توافق جدید با دو محور اصلی آغاز شد. محور اول این بود که پیش‌نویس تهیه شده از سوی اروپا فراتر از برجام ۲۰۱۵ بازنمایی شود. در همین راستا یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل با ارسال پیام‌هایی رسمی نسبت به عدم تطابق پیش‌نویس ارائه شده از سوی اروپا با خطوط قرمز آمریکا به کاخ سفید هشدار داده بود. او در دیدار با تد دویچ، نماینده کنگره و تام نایدس، سفیر آمریکا در اسرائیل نیز با صراحت از زمان ترک میز مذاکرات سخن به میان آورد.
همچنین، لاپید در ۱۸ آگوست (۲۷ شهریور) در تماسی تلفنی با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان علاوه بر تاکید بر لزوم پایان تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای، گفته بود، «هر اقدامی به جز پایان مذاکرات هسته‌ای با ایران نشانه «ضعف» محسوب خواهد شد.»
نمود دیگر کمپین دیپلماتیک ضدبرجامی اسرائیلی‌ها در قالب سفر مقام‌های امنیتی، نظامی و سیاسی این کشور به آمریکا در آستانه پاسخ آمریکا قابل مشاهده است. در این راستا، ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل برای مذاکره درباره پاسخ آمریکا به پیش‌نویس اروپایی‌ها، هفته گذشته در آمریکا حضور داشت. یائیر لاپید، وزیر دفاع اسرائیل نیز دیگر مقام ارشد اسرائیلی بود که پیرامون آخرین تحولات احیای برجام، طی روز‌های گذشته در واشنگتن با مقام‌های آمریکایی رایزنی کرده بود.
در جدیدترین کنش نیز بنابر اعلام روزنامه جروزالم پست به نقل از کانال یازده اسرائیل، یائیر لاپید، نخست‌وزیر این کشور امیدوار است که در خلال سفر به نیویورک به منظور حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۰ سپتامبر که روز سخنرانی جو بایدن در سازمان ملل است، با او دیدار داشته باشد. مجموع این کنش‌های دیپلماتیک به وضوح نشان‌گر آن است که کادر رهبری سیاسی و امنیتی اسرائیل، با تمام توان آخرین کمپین رسانه‌ای خود علیه احیای برجام را به کار گرفته است.
دیگر تاکتیک قابل تامل اسرائیلی‌ها در مواجهه با موضوع احیای برجام، تمرکز ویژه بر جنگ تبلیغاتی علیه ایران است. رسانه‌ها و مقام‌های سیاسی این کشور در دو هفته گذشته با پخش برنامه‌های مختلف و ایراد اظهارات ایران‌هراسانه، تبلیغاتی برنامه‌ریزی شده علیه تهران را در دستور کار قرار داده‌اند. در واقع، اخیرا احتمال احیای برجام و پیشرفت مذاکرات به موضوع اصلی مورد بحث و تمرکز روزنامه‌ها و کانال‌های تلویزیونی اسرائیلی تبدیل شده و هر یک از آن‌ها با زاویه‌ای خاص به این موضوع پرداخته‌اند، اما نقطه اشتراک تمامی این رسانه‌ها ایجاد فضایی از وحشت و نگرانی نسبت به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بوده است.علاوه بر رسانه‌ها مقام‌های اسرائیلی نیز در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های مجازی هجمه‌ای بزرگ را علیه احتمال حصول توافق در پیش گرفته‌اند. برای نمونه نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل در یک هفته گذشته با انتشار چند رشته توئیت از جو بایدن و دولت آمریکا خواست از امضای توافق با ایران برای احیای برجام خودداری کنند.
در همین حال، بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل، در جریان سفر اخیر خود به واشنگتن، در دو اظهارنظر از حق در دسترس بودن گزینه نظامی حتی در صورت احیای برجام و نیز دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تا پایان دوره برجام در سال ۲۰۳۱ سخن به میان آورده است. در نمود دیگری از این جنگ تبلیغاتی، یائیر لاپید در ۲۴ آگوست (پنجشنبه هفته گذشته) گفته بود: «آمریکایی‌ها بخش زیادی از موارد مورد درخواست اسرائیل را پذیرفته و در متن قرار داده‌اند که این یک تغییر خوشایند است.»
در مجموع اظهارات مقام‌های اسرائیلی و بازنمایی رسانه‌های این کشور از احیای برجام در بُعد جنگ روانی- تبلیغاتی دو محور عمده را دنبال می‌کند. اول این که چنین بازنمایی شود که «دانش، زیرساخت و توانایی»های اتمی ایران به مرحله «غیرقابل برگشت» رسیده و ایران در آینده نزدیک تهدیدی علیه نظام جهانی خواهد بود. دوم این‌که اسرائیلی‌ها قصد دارند چنین وانمود کنند که آن‌ها بر متن توافق و آینده احاطه دارند و از آمادگی لازم با هر سناریویی برخوردار هستند.
اعمال فشار بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیگر تاکتیک لابی‌های اسرائیلی در مواجهه با موضوع احیای برجام است. در واقع، لابی‌های اسرائیلی علاوه بر اعمال فشار‌های دیپلماتیک بر آمریکا و جنگ روانی رسانه‌ای علیه توافق، اعمال نفوذ بر مواضع رافائل گروسی را در پیش گرفته‌اند. نمود بارز این امر نیز در اتخاذ مواضع نسبتا انتقادی مدیرکل آژانس در بحث نظارت‌های پادمانی در آستانه پاسخ‌گویی آمریکا به پیش‌نویس اروپایی‌ها قابل مشاهده بود.
رافائل گروسی، در گفتگو با شبکه خبری سی‌ان‌ان تاکید کرده بود: «آژانس نمی‌تواند بدون طی کردن روند درست و اصولی به کار تحقیقات درباره ابهامات موجود در برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران خاتمه دهد.» همچنین گروسی گفته بود: «کلید حل مسئله مربوط به تحقیقات، یک نکته ساده است: این که ایران با آژانس همکاری خواهد کرد، یا خیر.» ایراد این‌گونه موضع‌گیری از سوی رئیس آژانس، در آستانه احیای توافق، در نوع خود بی‌سابقه و البته می‌توان آن را تحت تحت تاثیر فشار‌های لابی‌های اسرائیلی مورد خوانش قرار داد.
از نگاه مقام‌های سیاسی اسرائیلی، احیای برجام تهدیدی جدی علیه طرح «صلح ابراهیم» یا همان پروژه عادی‌سازی مناسبات با کشورهای عربی است. در این زمینه، مائیر بن شابات، رئیس پیشین شورای امنیت داخلی این کشور معتقد است، احیای برجام توافقات سازش با کشورهای عربی را در معرض خطر قرار می‌دهد و مانعی در برابر تقویت روابط با کشورهای عربی خواهد بود.
در سطح دوم، یکی از نگرانی‌های اصلی نخست‌وزیر و مقام‌های فعلی اسرائیلی از احیای توافق، ارتباط آن با مسائل داخلی این کشور است. در واقع، نگرانی لاپید و متحدان‌اش این است که احیای توافق قبل از برگزاری انتخابات زودهنگام جدید کنست خواهد بود که در اول نوامبر (۱۰ آبان) برگزار خواهد شد. بدون تردید، احیای توافق تاثیر چشم‌گیر را در تقویت مواضع و جایگاه حزب «لیکود» تحت رهبری بنیامین نتانیاهو خواهد داشت که امید زیادی برای بازگشت به قدرت دارد.
در سطح سوم، تل‌آویو به وضوح نسبت به این امر آگاهی دارد که احیای توافق، گامی مهم در مسیر شکست سیاست‌های ایران‌هراسانه این کشور بوده و برنامه چند دهه‌ای آن‌ها در مسیر ایجاد جبهه عربی – عبری علیه ایران را ناکام خواهد گذاشت. همزمان با نزدیک شدن به زمان احیای توافق گام برداشتن کشورهای عربی -به ویژه امارات متحده عربی (فرستادن مجدد سفیر به تهران) و عربستان سعودی (۶ دور گفتگو میان هیات مذاکره کننده تهران و ریاض در بغداد) – در مسیر تنش‌زدایی با ایران، مهم‌ترین سیگنال‌هایی هستند که بیش از بیش موجب نگرانی آن‌ها شده است.
فرارو، برای نمونه ایهود اولمرت، نخست وزیر پیشین اسرائیل، در اظهاراتی انتقادی فشار‌های نتانیاهو بر دونالد ترامپ برای خروج از برجام را تهدیدی راهبردی معرفی کرده و از آن به عنوان خطایی بزرگ یاد کرده است. حتی اخیرا بنی گانتس وزیر دفاع این کشور نیز با صراحت تمام خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ را اشتباه و عاملی برای چالش راهبردی اسرائیل معرفی کرده است. برخی از گزارش‌های نیز از چند دسته‌گی در میان مقام‌های اسرائیلی در مواجهه با احیای توافق سخن به میان می‌آورند. برای نمونه آهارون خلیوا، رئیس اطلاعات نظامی اسرائیل، معتقد است احیای توافق هسته‌ای می‌تواند منافع این کشور را تامین کند.
با وجود اطمینان یافتن سیاستمداران اسرائیلی از قطعی بودن حصول توافق، در دو هفته اخیر این کشور واپسین جنب‌وجوش‌های خود را در مواجهه با احیای برجام در پیش گرفته است که اساسا می‌توان این تحرکات را در قالب سه تاکتیک اساسی مورد خوانش قرار داد.
اولین و البته مشهودترین تاکتیک اسرائیل در مواجهه با احیای برجام در قالب رایزنی‌های دیپلماتیک با آمریکا و اروپا در مسیر مخالفت با توافق قابل پی‌گیری است. پس از تهیه پیش‌نویس نهایی اتحادیه اروپا و ارسال آن برای ایران و آمریکا توسط جوزپ بورل، مخالفت‌های سران تل‌آویو علیه توافق جدید با دو محور اصلی آغاز شد. محور اول این بود که پیش‌نویس تهیه شده از سوی اروپا فراتر از برجام ۲۰۱۵ بازنمایی شود. در همین راستا یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل با ارسال پیام‌هایی رسمی نسبت به عدم تطابق پیش‌نویس ارائه شده از سوی اروپا با خطوط قرمز آمریکا به کاخ سفید هشدار داده بود. او در دیدار با تد دویچ، نماینده کنگره و تام نایدس، سفیر آمریکا در اسرائیل نیز با صراحت از زمان ترک میز مذاکرات سخن به میان آورد.
همچنین، لاپید در ۱۸ آگوست (۲۷ شهریور) در تماسی تلفنی با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان علاوه بر تاکید بر لزوم پایان تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای، گفته بود، «هر اقدامی به جز پایان مذاکرات هسته‌ای با ایران نشانه «ضعف» محسوب خواهد شد.»
نمود دیگر کمپین دیپلماتیک ضدبرجامی اسرائیلی‌ها در قالب سفر مقام‌های امنیتی، نظامی و سیاسی این کشور به آمریکا در آستانه پاسخ آمریکا قابل مشاهده است. در این راستا، ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل برای مذاکره درباره پاسخ آمریکا به پیش‌نویس اروپایی‌ها، هفته گذشته در آمریکا حضور داشت. یائیر لاپید، وزیر دفاع اسرائیل نیز دیگر مقام ارشد اسرائیلی بود که پیرامون آخرین تحولات احیای برجام، طی روز‌های گذشته در واشنگتن با مقام‌های آمریکایی رایزنی کرده بود.
در جدیدترین کنش نیز بنابر اعلام روزنامه جروزالم پست به نقل از کانال یازده اسرائیل، یائیر لاپید، نخست‌وزیر این کشور امیدوار است که در خلال سفر به نیویورک به منظور حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۰ سپتامبر که روز سخنرانی جو بایدن در سازمان ملل است، با او دیدار داشته باشد. مجموع این کنش‌های دیپلماتیک به وضوح نشان‌گر آن است که کادر رهبری سیاسی و امنیتی اسرائیل، با تمام توان آخرین کمپین رسانه‌ای خود علیه احیای برجام را به کار گرفته است.
دیگر تاکتیک قابل تامل اسرائیلی‌ها در مواجهه با موضوع احیای برجام، تمرکز ویژه بر جنگ تبلیغاتی علیه ایران است. رسانه‌ها و مقام‌های سیاسی این کشور در دو هفته گذشته با پخش برنامه‌های مختلف و ایراد اظهارات ایران‌هراسانه، تبلیغاتی برنامه‌ریزی شده علیه تهران را در دستور کار قرار داده‌اند. در واقع، اخیرا احتمال احیای برجام و پیشرفت مذاکرات به موضوع اصلی مورد بحث و تمرکز روزنامه‌ها و کانال‌های تلویزیونی اسرائیلی تبدیل شده و هر یک از آن‌ها با زاویه‌ای خاص به این موضوع پرداخته‌اند، اما نقطه اشتراک تمامی این رسانه‌ها ایجاد فضایی از وحشت و نگرانی نسبت به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بوده است.علاوه بر رسانه‌ها مقام‌های اسرائیلی نیز در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های مجازی هجمه‌ای بزرگ را علیه احتمال حصول توافق در پیش گرفته‌اند. برای نمونه نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل در یک هفته گذشته با انتشار چند رشته توئیت از جو بایدن و دولت آمریکا خواست از امضای توافق با ایران برای احیای برجام خودداری کنند.
در همین حال، بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل، در جریان سفر اخیر خود به واشنگتن، در دو اظهارنظر از حق در دسترس بودن گزینه نظامی حتی در صورت احیای برجام و نیز دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تا پایان دوره برجام در سال ۲۰۳۱ سخن به میان آورده است. در نمود دیگری از این جنگ تبلیغاتی، یائیر لاپید در ۲۴ آگوست (پنجشنبه هفته گذشته) گفته بود: «آمریکایی‌ها بخش زیادی از موارد مورد درخواست اسرائیل را پذیرفته و در متن قرار داده‌اند که این یک تغییر خوشایند است.»
در مجموع اظهارات مقام‌های اسرائیلی و بازنمایی رسانه‌های این کشور از احیای برجام در بُعد جنگ روانی- تبلیغاتی دو محور عمده را دنبال می‌کند. اول این که چنین بازنمایی شود که «دانش، زیرساخت و توانایی»های اتمی ایران به مرحله «غیرقابل برگشت» رسیده و ایران در آینده نزدیک تهدیدی علیه نظام جهانی خواهد بود. دوم این‌که اسرائیلی‌ها قصد دارند چنین وانمود کنند که آن‌ها بر متن توافق و آینده احاطه دارند و از آمادگی لازم با هر سناریویی برخوردار هستند.
اعمال فشار بر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیگر تاکتیک لابی‌های اسرائیلی در مواجهه با موضوع احیای برجام است. در واقع، لابی‌های اسرائیلی علاوه بر اعمال فشار‌های دیپلماتیک بر آمریکا و جنگ روانی رسانه‌ای علیه توافق، اعمال نفوذ بر مواضع رافائل گروسی را در پیش گرفته‌اند. نمود بارز این امر نیز در اتخاذ مواضع نسبتا انتقادی مدیرکل آژانس در بحث نظارت‌های پادمانی در آستانه پاسخ‌گویی آمریکا به پیش‌نویس اروپایی‌ها قابل مشاهده بود.
رافائل گروسی، در گفتگو با شبکه خبری سی‌ان‌ان تاکید کرده بود: «آژانس نمی‌تواند بدون طی کردن روند درست و اصولی به کار تحقیقات درباره ابهامات موجود در برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران خاتمه دهد.» همچنین گروسی گفته بود: «کلید حل مسئله مربوط به تحقیقات، یک نکته ساده است: این که ایران با آژانس همکاری خواهد کرد، یا خیر.» ایراد این‌گونه موضع‌گیری از سوی رئیس آژانس، در آستانه احیای توافق، در نوع خود بی‌سابقه و البته می‌توان آن را تحت تحت تاثیر فشار‌های لابی‌های اسرائیلی مورد خوانش قرار داد.
از نگاه مقام‌های سیاسی اسرائیلی، احیای برجام تهدیدی جدی علیه طرح «صلح ابراهیم» یا همان پروژه عادی‌سازی مناسبات با کشورهای عربی است. در این زمینه، مائیر بن شابات، رئیس پیشین شورای امنیت داخلی این کشور معتقد است، احیای برجام توافقات سازش با کشورهای عربی را در معرض خطر قرار می‌دهد و مانعی در برابر تقویت روابط با کشورهای عربی خواهد بود.
در سطح دوم، یکی از نگرانی‌های اصلی نخست‌وزیر و مقام‌های فعلی اسرائیلی از احیای توافق، ارتباط آن با مسائل داخلی این کشور است. در واقع، نگرانی لاپید و متحدان‌اش این است که احیای توافق قبل از برگزاری انتخابات زودهنگام جدید کنست خواهد بود که در اول نوامبر (۱۰ آبان) برگزار خواهد شد. بدون تردید، احیای توافق تاثیر چشم‌گیر را در تقویت مواضع و جایگاه حزب «لیکود» تحت رهبری بنیامین نتانیاهو خواهد داشت که امید زیادی برای بازگشت به قدرت دارد.
در سطح سوم، تل‌آویو به وضوح نسبت به این امر آگاهی دارد که احیای توافق، گامی مهم در مسیر شکست سیاست‌های ایران‌هراسانه این کشور بوده و برنامه چند دهه‌ای آن‌ها در مسیر ایجاد جبهه عربی – عبری علیه ایران را ناکام خواهد گذاشت. همزمان با نزدیک شدن به زمان احیای توافق گام برداشتن کشورهای عربی -به ویژه امارات متحده عربی (فرستادن مجدد سفیر به تهران) و عربستان سعودی (۶ دور گفتگو میان هیات مذاکره کننده تهران و ریاض در بغداد) – در مسیر تنش‌زدایی با ایران، مهم‌ترین سیگنال‌هایی هستند که بیش از بیش موجب نگرانی آن‌ها شده است.
