گروه سیاسی: مدیرکل خاوریانه‌ی وزارت خارجه در دولت سیدمحمد خاتمی در روزهای اخیر در جام کشورهای عربی حاشیه که در بصره برگزار شد از نام «خلیج عربی» بجای خلیج فارس استفاده شد و مقامات ارشد عراقی ازجمله نخست وزیر عراق و مقتدی صدر بر این نام تاکید کردند. این موضوع واکنش برخی مقامات ایرانی را در پی داشت. این درحالی است که سال‌هاست بسیاری از تحلیلگران بر مطالبات ایران از این کشور از جمله غرامت تجاوز عراق به ایران در جنگ ۸ ساله تاکید کرده‌اند.
انصاف‌نیوز، بخش هایی از گفت و گوی محمدعلی سبحانی را در ادامه می خوانید:
از نقاط ضعف سیاست ما در عراق این است که در مسائلی که دو حاکمیت -یکی ایران و دیگری عراق- اختلافاتی باهم داشتند از فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم که آن مطالبات و حقوق خود را تثبیت کنیم.
اگر بخواهم رک باشم، باید بگویم که یقینا جایگاه ما نسبت به گذشته -حداقل نسبت به ۲۰۱۱ به اینطرف- تضعیف شده است. در گذشته این جنگ‌های فوق‌العاده زشت و خطرناک طایفه‌گرایی در منطقه وجود نداشت. اهل سنت مبارز بودند، طرفدار فلسطین بودند و ایران هم می‌گفت انقلاب ایران یک انقلاب اسلامی است و در مسیر کلی همین جهت حرکت می‌کرد؛ محبوبیت بالایی هم در افکار عمومی و مردم داشت؛ ولی بعد از این جنگ‌های طایفه‌گرایی در جهان اسلام و در دنیا -به درست یا به غلط- ایران یک طرف بسیار جدی این مشکلات ارزیابی شده است، همین باعث شده است که محبوبیت ایران و جمهوری اسلامی و چهره‌هایی که نماد ایران هستند کاهش پیدا کرده است.
در منطقه -در عین حال که این تفکر را داریم- باید بگوییم که ایران ۱۵ همسایه دارد که هرکدام‌شان تهدیداتی هم برای ما می‌توانند داشته باشند. اسرائیل تهدیداتی برای ما می‌تواند داشته باشد. چندی پیش کشتی نظامی ترکیه کنار حیفا پهلو گرفته بود؛ این معنایی دارد. روسیه تهدیداتش زیرکانه و پیچیده است، ولی بعضی دیگر -مثل طالبان- تهدیدهای‌شان خیلی روشن است؛ زبان فارسی را تضعیف می‌کنند، شیعیان را تضعیف می‌کنند.
کشورهای منطقه اصلا در این حد نیستند که با برجام موافق و یا مخالف باشند. آنها سر چهارراه ایستاده‌اند که ببینند شما به‌سمت برجام می‌روید یا نمی‌روید و براساس آن تصمیم می‌گیرند. اگر بروید به سمت برجام آنها هم رابطه‌شان با شما بهبود پیدا می‌کند و اگر هم به سمت همین بن بست وضعیت موجود بروید، یقینا آنها از خدایشان است. ولی اگر بخواهید واقعی نگاه کنید برخی کشورهای منطقه از برجام ضرر می‌کنند؛ ازجمله روسیه اولین آنهاست؛ اگر قبل از اینکه تحریم خود را بتواند حل کند، برجام حل شود ناراحت خواهد شد. دوم امارات است، اگر برجام حل شود و ارتباطات مالی ما مستقیم صورت گیرد و… ضرر می‌کند. ترکیه دیگر نمی‌تواند تا این اندازه تمام توریست‌های منطقه را جذب کند.
روسیه در سوریه برنده اصلی است؛ یعنی توانسته است خود را به منطقه بازگرداند. قبلا در منطقه قوی بوده است، بعد از فروپاشی عقب نشینی کرده و الان با ابتکار بازگشته است؛ اوست که در منطقه حکم می‌کند و اوست که احیانا درمورد منطقه می‌تواند با دنیا صحبت کند. این نگاه من است؛ مسائل ایدئولوژیک هم که اصلا ندارد. مگر روسیه در سوریه اینهمه جنایت نکرده، بروید ببینید آنجا بیشتر روی ایران حساس هستند یا روسیه. روسیه یک پایگاه در تارتوس داشت، الان در لاذقیه هم پایگاه دارد، کنار مرزهای دریایی سوریه هم حضور دارد. پس روسیه آنجا چه کرده؟ اسرائیل اینهمه نیروهای ما را در سوریه می‌زند ولی ما نمی‌توانیم پاسخ‌شان را از سوریه بدهیم. ما نشنیدیم که پاسخی داده شود. در گذشته اینگونه نبود. اسرائیل جرئت نمی‌کرد بیاید [نیروهای ما را بزند] این جرئت را از کجا آورده است؟! من نمی‌توانم در مورد این سوال اطلاعاتی به شما دهم ولی می‌توانم حدس بزنم که این جرئت را از روسیه گرفته است.
ممکن است ایران در سوریه اشتباهات زیادی کرده باشد، اما اینکه از ابتدا گفته است که حضور من مستشاری است، خیلی خوب است؛ در این حالت شما هروقت خواستی می‌توانی برگردی. بعد هم کشورها اصلا نیازی به این حرف‌ها ندارند. کشورها یکروز حزبشان می‌نشیند و تصمیم می‌گیرد و سیاست را بطور کلی عوض می‌کند. من بارها گفته‌ام که خواستار تغییر رویکرد سیاست خارجی ایران هستم.
انصاف‌نیوز، بخش هایی از گفت و گوی محمدعلی سبحانی را در ادامه می خوانید:
از نقاط ضعف سیاست ما در عراق این است که در مسائلی که دو حاکمیت -یکی ایران و دیگری عراق- اختلافاتی باهم داشتند از فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم که آن مطالبات و حقوق خود را تثبیت کنیم.
اگر بخواهم رک باشم، باید بگویم که یقینا جایگاه ما نسبت به گذشته -حداقل نسبت به ۲۰۱۱ به اینطرف- تضعیف شده است. در گذشته این جنگ‌های فوق‌العاده زشت و خطرناک طایفه‌گرایی در منطقه وجود نداشت. اهل سنت مبارز بودند، طرفدار فلسطین بودند و ایران هم می‌گفت انقلاب ایران یک انقلاب اسلامی است و در مسیر کلی همین جهت حرکت می‌کرد؛ محبوبیت بالایی هم در افکار عمومی و مردم داشت؛ ولی بعد از این جنگ‌های طایفه‌گرایی در جهان اسلام و در دنیا -به درست یا به غلط- ایران یک طرف بسیار جدی این مشکلات ارزیابی شده است، همین باعث شده است که محبوبیت ایران و جمهوری اسلامی و چهره‌هایی که نماد ایران هستند کاهش پیدا کرده است.
در منطقه -در عین حال که این تفکر را داریم- باید بگوییم که ایران ۱۵ همسایه دارد که هرکدام‌شان تهدیداتی هم برای ما می‌توانند داشته باشند. اسرائیل تهدیداتی برای ما می‌تواند داشته باشد. چندی پیش کشتی نظامی ترکیه کنار حیفا پهلو گرفته بود؛ این معنایی دارد. روسیه تهدیداتش زیرکانه و پیچیده است، ولی بعضی دیگر -مثل طالبان- تهدیدهای‌شان خیلی روشن است؛ زبان فارسی را تضعیف می‌کنند، شیعیان را تضعیف می‌کنند.
کشورهای منطقه اصلا در این حد نیستند که با برجام موافق و یا مخالف باشند. آنها سر چهارراه ایستاده‌اند که ببینند شما به‌سمت برجام می‌روید یا نمی‌روید و براساس آن تصمیم می‌گیرند. اگر بروید به سمت برجام آنها هم رابطه‌شان با شما بهبود پیدا می‌کند و اگر هم به سمت همین بن بست وضعیت موجود بروید، یقینا آنها از خدایشان است. ولی اگر بخواهید واقعی نگاه کنید برخی کشورهای منطقه از برجام ضرر می‌کنند؛ ازجمله روسیه اولین آنهاست؛ اگر قبل از اینکه تحریم خود را بتواند حل کند، برجام حل شود ناراحت خواهد شد. دوم امارات است، اگر برجام حل شود و ارتباطات مالی ما مستقیم صورت گیرد و… ضرر می‌کند. ترکیه دیگر نمی‌تواند تا این اندازه تمام توریست‌های منطقه را جذب کند.
روسیه در سوریه برنده اصلی است؛ یعنی توانسته است خود را به منطقه بازگرداند. قبلا در منطقه قوی بوده است، بعد از فروپاشی عقب نشینی کرده و الان با ابتکار بازگشته است؛ اوست که در منطقه حکم می‌کند و اوست که احیانا درمورد منطقه می‌تواند با دنیا صحبت کند. این نگاه من است؛ مسائل ایدئولوژیک هم که اصلا ندارد. مگر روسیه در سوریه اینهمه جنایت نکرده، بروید ببینید آنجا بیشتر روی ایران حساس هستند یا روسیه. روسیه یک پایگاه در تارتوس داشت، الان در لاذقیه هم پایگاه دارد، کنار مرزهای دریایی سوریه هم حضور دارد. پس روسیه آنجا چه کرده؟ اسرائیل اینهمه نیروهای ما را در سوریه می‌زند ولی ما نمی‌توانیم پاسخ‌شان را از سوریه بدهیم. ما نشنیدیم که پاسخی داده شود. در گذشته اینگونه نبود. اسرائیل جرئت نمی‌کرد بیاید [نیروهای ما را بزند] این جرئت را از کجا آورده است؟! من نمی‌توانم در مورد این سوال اطلاعاتی به شما دهم ولی می‌توانم حدس بزنم که این جرئت را از روسیه گرفته است.
ممکن است ایران در سوریه اشتباهات زیادی کرده باشد، اما اینکه از ابتدا گفته است که حضور من مستشاری است، خیلی خوب است؛ در این حالت شما هروقت خواستی می‌توانی برگردی. بعد هم کشورها اصلا نیازی به این حرف‌ها ندارند. کشورها یکروز حزبشان می‌نشیند و تصمیم می‌گیرد و سیاست را بطور کلی عوض می‌کند. من بارها گفته‌ام که خواستار تغییر رویکرد سیاست خارجی ایران هستم.
