در عصر حاضر به اعتقاد کارشناسان امر کتابخانه سهم بسزایی در توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه داشته و نقش مهمی در حفظ و پیشرفت فرهنگ، آموزش رسمی و خودآموزی و غنی کردن اوقات فراغت ایفا کرده است.
مقوله هایی که در بخش فرهنگ برنامه های توسعه همواره به آن پرداخته شده است، مقوله کتاب و کتابخانه است. صاحبنظران امر حضور کتابخانه را در جامعه یک مرجع فرهنگی برای انسان ها می دانند و می گویند نقش این مرجع فرهنگی این است که با قرار دادن افکار، عقاید، و حاصل اندیشه های خلاق در کنار یکدیگر، وسیله ای برای ایجاد علاقه به مطالعه و تحقیق برای افراد جامعه پدید آورد بنابراین نقش کتابخانه ها را به عنوان یک نهاد فرهنگی در توسعه این بخش نمی توان نادیده گرفت.
کتاب، دربردارنده اندیشه‌های اندیشه‌ورزان و نخبگان ملت‌ها و امانت‌دار عقلانیت و خردورزی و حاصل تدبر و تجربه‌های اهل علم و معرفت و آیینه‌ای است که بخش اعظم ره‌آورد تمدن‌های ماندگار تاریخ را به نمایش می‌گذارد..
در این راستا کتابخانه‌ها به‌ویژه کتابخانه‌های عمومی که همیشه به عنوان مراکز اطلاعات و دانش تلقی می‌شده‌اند و فراهم‌آوری، سازماندهی، مدیریت و گسترش دانش از جمله وظایف اصلی و عمده آنها محسوب می‌شده می‌توانند نقش موثری در ایجاد یک جامعه دانش‌بنیان و گسترش اقتصاد دانش‌محور در آن ایفا کنند.
مطالعه کتاب و کتابخوانی از دغدغه‌های اصلی فرهنگی ایران اسلامی و ضرورت جامعه امروزی است که ترویج، تقویت و اشاعه فرهنگ آن نیازمند عزم ملی و مستلزم الگوپذیری از بزرگان دین است که این امر مهم همراهی و مشارکت تمامی نهادها و دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد.
براساس تازه‌ترین آمار ارائه شده توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در زمان حاضر سه هزار و ۵۱۸ باب کتابخانه عمومی شامل ۲ هزار و ۶۰۳ باب کتابخانه نهادی، ۸۹۰ باب کتابخانه مشارکتی و ۲۵ کتابخانه مستقل در استان های مختلف کشور فعال است.
در استان اصفهان نیز به عنوان مهد فرهنگ و تمدن ایران اسلامی بیشترین کتابخانه های عمومی شامل ۱۹۲ کتابخانه نهادی و ۱۱۰ باب کتابخانه مشارکتی دایر است که رتبه اول را بعد از تهران داراست.
کتابخوانی به عنوان شاخص توسعه فرهنگی مورد توجه ویژه دولت
به اعتقاد کارشناسان یکی از شاخصه‌های توسعه فرهنگی و علمی در جامعه، موضوع کتاب و مطالعه است که این مهم مورد توجه ویژه دولت قرار دارد، توسعه فرهنگی و علمی زمانی تحقق می‌یابد که جامعه با کتاب رابطه منطقی پیدا کند و فرهنگ کتاب و کتابت به معنای واقعی بروز نماید.
بنا به گفته این کارشناسان کتاب و کتابخوانی و برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی و جریان سازی‌های فرهنگی در جامعه می‌شود.
جامعه‌ای که به فضیلت اخلاقی برسد ثمره جامعه بافرهنگ است و ایجادکننده و تضمین‌کننده این فرهنگ در محتوای کتاب‌ها نهفته است و هزینه‌کرد بودجه‌ها برای کتاب یک توجیه عقلانی و منطقی دارد.
ایجاد انگیزه، دسترسی و مهارت، گام‌های موثری دولت برای تقویت کتابخوانی
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان گفت: یکی از اقدامات مهم و موثر دولت یازدهم و دوازدهم در عرصه ارتقای کتابخوانی، ایجاد دسترسی، انگیزه و مهارت در این عرصه بوده است.
امیر هلاکویی در گفت و گو با افزود: در حوزه ایجاد دسترسی با افزایش تعداد کتابخانه‌ها از ۱۵۵ باب در سال ۹۲ به ۱۹۲ باب در سال گذشته امکان مطالعه را برای تمامی اقشار و افراد در استان فراهم کرد.
وی به برپایی ۳۷ ایستگاه مطالعه در مراکز پرتردد و رفت و آمد استان اشاره کرد و گفت: با تجهیز این ایستگاه‌ها به یک میلیون جلد کتاب امکان مطالعه برای عموم مردم استان فراهم شد.
این مسوول یکی از برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی استان در سال جاری را افتتاح ۲۰ باب کتابخانه تا پایان سال ذکر کرد و افزود: در سه سال اخیر درمجموع حدود ۲۴ باب کتابخانه با مساحت ۲۰ هزار مترمربع به کتابخانه‌های عمومی استان افزوده شده است.
وی به تعمیر و تجهیز بالغ بر ۹۵ درصد کتابخانه‌های استان در راستای بهبود فضای فیزیکی و دسترسی به کتاب در دولت یازدهم و دوازهم اشاره کرد.
هلاکویی یادآور شد: در سه سال اخیر در مجموع بالغ بر ۵۵۰ هزار جلد کتاب و حدود هشت هزار قلم تجهیزات به کتابخانه های استان اضافه شده است.
وی با بیان اینکه دولت به دنبال تبدیل کتابخانه‌ها به باشگاه‌های فرهنگی است گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی استان در حوزه ایجاد انگیزه برای آشنایی مردم با ارزش مطالعه و کتابخوانی و تاثیر آن در زندگی به عنوان یک راهبرد برون رفت از مشکلات به اجرای برنامه‌هایی از جمله جام باشگاه‌های فرهنگی، نشست های کتابخوانی و جلسات نقد و بررسی و دیگر برنامه‌ها پرداخت.
هلاکویی افزود: در سال گذشته حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ برنامه فرهنگی در جام باشگاه‌های استان برگزار شد که رقمی چشمگیر محسوب می شود و این برنامه‌ها در سالجاری با توجه به شرایط شیوع ویروس کرونا بصورت مجازی ادامه دارد.
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان با اشاره به رشد ۲ برابری عضویت افراد در کتابخانه‌ها گفت: اشتیاق مردم به کتاب و کتابخوانی به نسبت سالهای گذشته در این استان افزایش یافته است.
وی با اشاره به رتبه نخست استان اصفهان در زمینه امانت کتاب در کشور بیان کرد: برای نخستین‌بار میزان امانت کتاب در یک‌سال گذشته از مرز سه میلیون جلد گذشته است که آمار بسیار خوبی به شمار می‌رود.
هلاکویی، همچنین مجموع فضای مفید کتابخانه‌ای در استان اصفهان را بالغ بر ۱۳۰ هزار مترمربع عنوان کرد و گفت: به نوعی به ازای هر یکصد نفر در استان پنج میلیون نفری اصفهان، ۲،۵ مترمربع فضای کتابخانه‌ای وجود دارد.
تعداد اعضای فعال در کتابخانه‌های عمومی استان نیز حدود ۲۲۰ هزار نفر هستند که بیشترین اعضای کتابخانه های عمومی استان اصفهان با توجه به تمرکز برنامه‌ای و محتوایی در رده کودک و نوجوان هستند.
هلاکویی یادآور شد: اکنون ۱۹۲ باب کتابخانه نهادی و ۱۱۰ باب کتابخانه مشارکتی با سه میلیون و ۸۰۰ هزار جلد کتاب و ۵۵۰ هزار عضو در استان فعال است.
نهادینه کردن فرهنگ مطالعه اولویت برنامه دولت
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان گفت: نهادینه کردن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه در اولویت برنامه‌ها و اقدامات دولت تدبیر و امید به‌ویژه در این استان قرار دارد.
اصغر مختاری افزود: در این راستا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی امر کتاب و کتابخوانی در جامعه به اجرای برنامه‌ها و طرح‌های ویژه‌ای در سالهای اخیر پرداخته است.
وی برگزاری جام باشگاه‌های کتابخوانی، طرح روستای دوستدار کتاب و خریدهای فصلی را از جمله اقدامات ویژه فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تشویق و ترغیب مردم به مطالعه برشمرد.
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان افزود: در حال حاضر در حدود ۲ هزار باشگاه کتابخوانی در استان دایر است و بیشتر شهرستان‌های استان از جمله شاهین‌شهر، اصفهان، کاشان، شهرضا، دهاقان و اردستان از آن استقبال کرده‌اند.
به گفته وی در جام باشگاه‌های کتابخوانی که به شکل مشارکتی و تیمی برگزار می‌شود سرانه مطالعه افزایش و تمایل به فعالیت‌های فرهنگی تیمی افزایش پیدا می‌کند.
مختاری تصریح کرد: دولت با وجود مشکلات متعدد در سالهای اخیر در عرصه داخلی و خارجی و بالایای طبیعی و به‌ویژه شیوع ویروس کرونا، اجرای برنامه‌های متعدد و مهم برای کمک به فرهنگ مطالعه را در دستور کار خود دارد.
نهادینه کردن فرهنگ مطالعه با طرح دوستدار کتاب
وی، طرح روستای دوستدار کتاب را از جمله برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد در راستای نهادینه کردن فرهنگ مطالعه برشمرد و گفت: در این راستا در ۲ سال گذشته روستاهای شهرستان کاشان، دهاقان و فریدن به عنوان دوستدار کتاب ایران معرفی شدند.
معاون امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان افزود: برگزاری طرح خریدهای فصلی با عنوان کتاب عیدانه، تابستانه و پاییزانه نیز با ارائه تسهیلاتی که به کتابفروشی‌ها و تخفیفاتی که به خریداران داده می‌شود از جمله دیگر برنامه‌های حمایتی دولت برای تقویت فرهنگ مطالعه در جامعه است.
همچنین مجموع فضای مفید کتابخانه‌ای در استان اصفهان ۱۳۰ هزار مترمربع است و به نوعی به ازای هر یکصد نفر در استان پنج میلیون نفری اصفهان، ۲،۵ مترمربع فضای کتابخانه‌ای وجود دارد و ۳۰ درصد از مجموع کتابخانه های استان در مناطق محروم احداث شده است.
