بر اساس مدل ارائه شده توسط گروهی از محققان، شرکتها میتوانند دربارۀ کاهش هزینههای سربهسر و آثار زیستمحیطی و اجتماعی فعالیتها تصمیمگیری کنند.
همه روزه، مواد و محصولات فسادپذیر بسیاری در زنجیره تأمین از تأمینکننده به تولیدکننده و سپس خردهفروش منتقل میشود. بهعلت طول عمر محدود و محدودیت در نگهداری محصولات فسادپذیر، هزینههای عملیاتی و حملونقل و آثار محیطی این نوع محصولات افزایش مییابد.
فهیمه شفیعی، عالیه کاظمی، احمد جعفرنژاد، زینب سازور و حنان عموزاد مهدیرجی از گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران در پژوهشی به ارائۀ یک مدل بهینهسازی استوار زنجیره تأمین پایدار برای محصولات فسادپذیر لبنی پرداختند.
شفیعی و همکاران در این پژوهش با بیان اینکه پایداری در مدیریت زنجیره تأمین به یک الزام برای کسبوکارها تبدیل شده و توجه زیاد دانشگاهیان و صنایع را به خود جلب کرده است، می گویند: «یکی از بزرگترین و پیچیدهترین بخشهای صنعت جهان، زنجیره تأمین مواد غذایی است که نقش مهمی در رشد اقتصادی دارد و ویژگیهای مواد غذایی، بهویژه طول عمر، بر سه معیار پایداری، تأثیر زیادی دارد.»
آنها معتقدند امروزه، نقش مهم مدیریت تولید و موجودی در زنجیره تأمین محصولات فسادپذیر به اثبات رسیده است. بهینهسازی فعالیتهای مدیریت تولید و موجودی برای مدتزمان طولانی بدون توجه به آثار منفی احتمالی این فعالیتها بر محیط و اجتماع، بر مبنای معیار اقتصادی بوده است و در دهۀ گذشته، علاقهمندی پژوهشگران به این موضوع افزایش یافته و چندین مسئله در این حوزه با ملاحظات محیطی بازبینی شده است.
در این پژوهش، مدلی ریاضی برای زنجیره تأمین پایدار سهسطحی چنددورهای-چندمحصولی در صنعت لبنیات در شرایط عدم قطعیت ارائه شد که محصولات براساس سیاست صدور خروج بهترتیب ورود از انبار تخلیه میشود. بدینمنظور، یک مدل برنامهریزی غیرخطی عدد صحیح مختلط ارائه شده است که هزینههای کل زنجیره را با در نظر گرفتن ملاحظات زیستمحیطی و اجتماعی بهینه میکند. برای حل مدل، یک رویکرد بهینهسازی استوار-ابتکاری با توجه به عدم قطعیت پارامترهای اقتصادی، ظرفیت تسهیلات و تقاضا به کارگرفته شده است.
این گروه از پژوهشگران اظهار کردند: «نتایج نشان داد ارزش تابع هدف در شرایط قطعی بسیار نزدیک به وضعیت استوار بوده است و این موضوع، عملکرد مناسب مدل را در برخورد با عدم قطعیت نشان می دهد. با در نظر گرفتن خروجیهای سه مدل، عملکرد رویکرد ابتکاری از نظر ارزش تابع هدف و زمان حل مسئله بهتر بود.»
آنها نتیجه گیری کردند: «به کارگیری مدلهای استوار، تأثیر مهمی در کمک به مدیران برای تصمیمگیری در بازارهای نامطمئن دارد تا جریان مواد را در تولید محصولات لبنی بهینه کند. همچنین، عامل مهمی در ایجاد هزینههای زنجیره تأمین، طول عمر محصولات است که افزایش آن، سبب کاهش هزینۀ زنجیره تأمین میشود و مدیران باید تصمیمهایی برای تولید محصولاتی با ماندگاری بیشتر اتخاذ کنند تا علاوه بر کاهش آلودگی زیستمحیطی، سبب رشد اقتصادی در این صنعت شود.»
پژوهش «ارائۀ یک مدل بهینهسازی استوار زنجیره تأمین پایدار برای محصولات فسادپذیر لبنی» در نشریه مدیریت تولید و عملیات دانشگاه اصفهان دوره ۱۱ شماره ۳ در سال ۱۳۹۹ منتشر شد.