پایگاه خبری/ تحلیلی قلم؛ استان ها- شکیبا کولیوند: استان همدان با دارا بودن تولید ۵۴ هزار تُنی سیر، رتبه نخست کشوری را در این زمینه به خود اختصاص داده و بخش اعظمی از سهم تولید سیر کشور را دارا است؛ به‌نوعی که روستای «سولان» در شهرستان همدان بیش از ۶۰ درصد از تولید سیر استان را از آن خود کرده، سیر محصول پایدار استان همدان است و به‌لحاظ طعم و مزه محصول همدان برتری خاصی نسبت به سایر نقاط کشور دارد.
سیر همدان مدتی است که چشم به صادرات دوخته، افزایش تولید را درپیش گرفته و در این زمینه شاهد صادرات سیر به کشورهایی چون عراق، گرجستان، ترکمنستان و سایر کشورهای هم‌جوار نیز بوده‌ایم. اگرچه ورود به این موضوع تاکنون مناسب بوده است، اما می‌توان با شناخت مناسب بازار هدف، فرآوری و صنایع تبدیلی، قدم‌ها را در این عرصه محکم‌تر برداشت.
در سال جهش تولید هستیم و نیاز است تا بتوانیم در کنار رونق تولید، در مسیر جهشی نیز پیش رویم؛ اما آیا توانسته‌ایم در قطب تولید سیر کشور چنین گام‌هایی را برداریم؟ سیر همدان در کیفیت دارای شهرت جهانی است و همدان در زمینه تولید سیر دارای رتبه نخست کشوری بوده و از دیرباز با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی و ذخایر ژنتیکی، به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید این محصول در کشور مطرح بوده و سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی کشور داشته است، اما آیا توانسته‌ایم با این پتانسیل به نحو مناسبی به موضوع ورود پیدا کنیم؟ وضعیت تولید و فروش و البته صادرات سیر همدان این‌روزها چه وضعیتی دارد؟
در این راستا بر آن شدیم تا گفت‌وگویی با حجت‌الله حیدریان، مدیرعامل شرکت تعاونی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان و محمد حنیفه مظاهری، صادرکننده سیر همدان ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
مشکل تأمین کود داریم
مدیرعامل شرکت تعاونی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه در سال جاری وضعیت تولید و فروش سیر همدان مناسب بوده است، مطرح کرد: سال گذشته وضعیت تولیدمان به‌لحاظ قیمت تمام‌شده مناسب‌تر از امسال و البته فروش و صادراتمان بهتر بود، اما در سال جاری نیز وضعیت بدی نداشتیم.
حجت‌الله حیدریان با تصریح بر اینکه در سال جاری از هر هکتار بالغ‌بر ۱۲ تا ۱۶ تُن بار برداشت شده است، افزود: هم‌اکنون سیرهای درجه یک همدان که در سردخانه‌ها موجود است، به کیلویی ۴۰ هزار تومان نیز می‌رسد.
وی با تأکید بر اینکه ورود سیرهای وارداتی به بازار یک شایعه بوده است، خاطرنشان کرد: وضعیت شیوع ویروس کرونا و تبلیغات مثبت برای مصرف سیر، موجب شد تا حتی استقبال مردم و مصرف آنها از سیر افزایش داشته باشد.
حیدریان ادامه داد: سال جاری با افزایش هزینه تولید سیر روبه‌رو بودیم؛ افزایش هزینه دستمزد، کود، حمل‌ونقل و غیره، به‌نوعی که هر هکتار محصول سیر در مراحل کاشت و برداشت بالغ‌بر ۱۳۰ میلیون تومان هزینه می‌برد.
مدیرعامل شرکت تعاونی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان خاطرنشان کرد: در این راستا درصورتی که ۱۲ تُن محصول برداشت شود و کیلویی ۱۰ هزار تومان به فروش برسد، کشاورز به قیمت سر به سر تولید و فروش می‌رسد؛ بدین‌ترتیب درصورتی که میزان تولید و قیمت فروش بالا رود، برای کشاورزان به‌صرفه خواهد بود.
وی با بیان اینکه متأسفانه در استان همدان در زمینه فرآوری محصول سیر ورود نشده است، افزود: همیشه حرف فرآوری زده می‌شود، اما هیچ اتفاقی نمی‌افتد؛ حتی کودهای دولتی را به گندم کاران دادند و با وضعیت گرانی کود روبه‌رو شده‌ایم.
حیدریان خاطرنشان کرد: درحال حاضر گرانی کودها را در سطح بسیاری شاهدیم، این درحالی است که کود دولتی تعاونی ما که دو هزار عضو دارد، به ۵۰ تُن می‌رسد!
وی با بیان آنکه علاوه‌بر این موارد درحال حاضر کشت سنتی سیر را در همدان شاهد هستیم، گفت: هم‌اکنون ۴۰ درصد کشت سیر در همدان به روش سنتی و ۶۰ درصد آن مکانیزه شده است.
مدیرعامل شرکت تعاونی سیرکاران و صیفی‌کاران همدان در بخش پایانی صحبت‌های خود تصریح کرد: نبود واحدهای فرآوری و از سویی مشکلات مربوط به کود، برای کشاورزان این عرصه شرایط را سخت کرده است.
سیرهایمان را در سردخانه کرج نگهداری می‌کنیم
در ادامه یکی از صادرکننده‌های سیر همدان در گفت‌وگو با قلم مطرح کرد: سیر از اوایل برداشت در ۲۰ خردادماه سال جاری، کم‌وبیش مصرف شده و به فروش رسیده است و حدود دو تا سه هزار تُن آن درحال حاضر در سردخانه کشور است.
محمد حنیفه مظاهری فروش محصول سیر همدان را در سال جاری مناسب دانست و گفت: امسال صادرات هم داشته‌ایم و درحال حاضر به کشور عراق صادرات داریم، اما پارسال در این دوران شوک خوبی به وضعیت سیر خورد و شاهد فروش مناسب سیر بودیم و حتی قیمت سیر در سال گذشته در بازارهای فروش تا ۳۰ هزار تومان هم رسید.
این صادرکننده سیر مطرح کرد: در سال جاری به اندازه پارسال فروش سیر نداشته‌ایم، اما درمجموع شیوع ویروس کرونا و تبلیغات مناسب برای مصرف سیر و خاصیت‌های آن، موجب شد تا مردم به خرید سیر سوق پیدا کنند و از سویی شاهدیم که فرهنگ مصرف سیر در آسیای میانه بالاتر رفته است.
وی که دو سال نیز صادرکننده نمونه استانی بوده است، در ادامه گفت‌وگو خاطرنشان کرد: درحال حاضر سیر درجه یک سوپر که سیر صادراتی است، کیلویی ۳۲ و ۳۳ هزار تومان به فروش می‌رود، سیرهایی که در انبار و به‌صورت سورت و بسته‌بندی داریم، کیلویی ۲۰ هزار تومان و سیرهای معمولی در حدود قیمتی کیلویی ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان است.
مظاهری ادامه داد: هزینه‌های تولید در سال جاری بسیار بالا رفته، به‌نوعی که اجاره زمین افزایش قیمت ۱۵ درصدی و هزینه کود بسیار بالاتر از سال گذشته است.
وی درخصوص قیمت کود مطرح کرد: کودهای مورد نیازمان را از بازار آزاد تهیه می‌کنیم؛ این درحالی بوده که کنار این هزینه‌ها، هزینه حمل‌ونقل و دستمزد نیروی کار نیز همگام با تورم ۲۵ درصدی است.
مظاهری خاطرنشان کرد: متأسفانه در استان همدان شاهد ورود مناسب به بحث‌های فرآوری و صنایع تبدیلی در حوزه محصول سیر نیستیم و هرچه فریاد می‌زنیم، کسی به دادمان نمی‌رسد.
این صادرکننده سیر در این راستا تشریح کرد: باید حداقل سردخانه‌هایی برای نگهداری مناسب سیر در همدان وجود داشته باشد تا کشاورزان برای جلوگیری از خراب شدن محصولشان مجبور نشوند آنها را بفروشند.
وی با اشاره به اینکه درحال حاضر دو سردخانه در استان همدان قرار است راه‌اندازی شود، گفت: اکنون سیرهایمان را در سردخانه کرج نگهداری می‌کنیم.
وعده‌ها نمایشی نباشد
مظاهری در ادامه سخنان خود با بیان اینکه متأسفانه درحال حاضر در بخش فرآوری محصول سیر در همدان شاهدیم که تنها فرآوری به روش سنتی دنبال می‌شود، افزود: فرآوری‌ها با روش سنتی و دستی نه‌تنها ازنظر بهداشتی به‌هیچ‌عنوان قابل قبول نیستند، بلکه به‌لحاظ صادراتی نیز امکان ورود به بحث را ندارند.
وی ادامه داد: این درحالی است که کیفیت سیرهای چین به‌لحاظ کیفیت خود محصول بسیار پایین‌تر از سیرهای ما است، اما ازنظر بسته‌بندی و پودر و خلال، به نحو مناسبی وارد کار شده‌اند.
این مقام مسئول با بیان اینکه نیاز است تا در زمینه بسته‌بندی به‌روز و فرآوری محصول سیر همدان ورود مناسبی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: نیاز است تا در این زمینه سازمان جهاد کشاورزی و سازمان صمت همدان با ما همکاری داشته باشند و دنبال کار را بگیرند و وعده‌ها دراین‌بین نمایشی نباشد.
مظاهری ضمن ابراز گلایه‌مندی از این موضوع، مطرح کرد: نیاز است فکری جهت کشاورزان و سودآوری برای کشورمان داشته باشیم؛ در زمینه فرآوری، بسته‌بندی به‌روز، صنایع تبدیلی و شناخت بازارهای هدفمان قدم‌های مناسبی برداریم.
مادامی که سیر همدان فاقد بسته‌بندی، برچسب و سورت‌بندی مناسب و بدون برند به کشورهای دیگر فرستاده شود، نمی‌توان از آن انتظار ارزآوری مناسب را داشت؛ ضمن اینکه حال که شاهد شیوع ویروس کرونا و تأثیرات آن بر صادرات هستیم، به‌راستی که صادرات بدون برند و برچسب و بی‌توجه به پروتکل‌های بهداشتی جایگاهی ندارد. بااین‌حال در داخل استان همدان نیز همچنان جای خالی سردخانه، کارگاه بسته‌بندی، واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی سیر به چشم می‌خورد و همانا که خارج شدن سیر همدان از انزوا، نیازمند توجه مسئولین استانی به این محصول است.
گفتنی است؛ در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان، ایجاد واحدهای بسته‌بندی و صنایع تبدیلی سیر و ایجاد نمایشگاه، فروشگاه و بازارچه‌های دائمی فروش محصولات کشاورزی از قبیل سیر، گردو و بادام و غیره به‌عنوان اقدامات اولویت‌دار و محرک توسعه در شهرستان‌های همدان ذکر شده، حال امید است تا در سال پیش رو ورود مناسب به این طرح‌ها را شاهد باشیم تا نه‌تنها دستان کشاورزان و تولیدکنندگان این عرصه خالی نماند، بلکه بتوان ارزآوری و صادرات مناسب سیر و محصولات فرآوری‌شده حاصل از آن را شاهد بود و به‌نوعی این زنجیره تولید تکمیل شود.
