خبرنگار ، رعایت دستورات بهداشتی، قرنطینه خانگی و خارج نشدن از منزل برای پیشگیری از ابتلاء به کرونا از جمله توصیه‌های وزارت بهداشت است و روزانه با فرستادن پیامک‌ها و تکرار آن در تیترهای خبری رادیو و تلویزیون به افراد جامعه اطلاع رسانی می‌شود تا تعداد مبتلایان در جامعه و آمار مرگ و میر در کشور کاهش پیدا کند.
اما از سوی دیگر باید خانواده توجه کنند ماندن طولانی مدت در خانه و داشتن استرس در ایام کرونایی در کنار کم تحرکی و پرخوری اعضای خانواده به خصوص فرزندان با نشستن‌های طولانی مدت برای آموزش آنلاین و نرفتن به مدرسه، سلامت جسمی و روانی آنها را به خطر می‌اندازد و اضافه وزن، چاقی و بروز بیماری‌های غیرواگیر مانند افسردگی و اضطراب را به همراه دارد که باید به تمهیدات ورزش در منزل بیشتر توجه شود.
شیوع کرونا و تغییر سبک زندگی افراد فعالیت‌های بدنی اعضای خانواده را به شدت کاهش داده و این در حالی است که مطابق مطالعات مرگ و میر ناشی از کرونا در بین افراد چاق ۴۰ درصد بیشتر از دیگر افراد جامعه است. بر اساس یک مقاله جدید افراد با BMI (شاخص توده بدنی) بالای ۳۰ بیشتر از افرادی که تناسب اندام دارند، به ویروس کووید -۱۹ دچار می‌شوند. پس از بررسی‌های انجام شده محققان انگلیسی به این نتیجه دست یافته‌اند که اضافه وزن باعث گرفتگی عروق، التهاب مزمن و دشواری در گردش خون می‌شود که همه اینها عاملی برای تضعیف سیستم ایمنی بدن و در نتیجه ابتلاء به بیماری‌های مهلکی از جمله کرونا است. علاوه بر موارد بالا، اضافه وزن موجب فشار بر روی دیافراگم شده و تنفس را سخت‌تر می‌کند. از طرفی کرونا با درگیر کردن ریه‌ها موجب تنگی نفس شده، در نتیجه عامل چاقی و درگیری ریه‌ها وضعیت را برای بیمار خطرناک‌تر می‌کند.
افزایش استفاده از وسایل الکترونیکی و عادت بد غذایی در کرونا
مرجان منوچهری، مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ، اظهار می‌کند: در بحران کرونا برای رعایت فاصله اجتماعی اعضای خانواده مجبور به قرنطینه‌های خانگی و خروج کمتر از خانه شدند، این اتفاق و وجود کم تحرکی زیاد، ماندن طولانی مدت در خانه و عادت‌های بد غذایی باعث بروز اضافه وزن و چاقی افراد به خصوص در بین کودکان و نوجوانان شده است.
وی می‌افزاید: این اتفاق در اپیدمی کرونا تنها به ایران اختصاص نداشت، همه کشورهای جهان درگیر این مسئله شدند، مطابق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی و نظرسنجی شرکت کننده‌های این تحقیق قریب به ۴۵ درصد آنها به دلیل نشستن‌های طولانی مدت و کاهش فعالیت‌های ایستاده دچار اضافه وزن بودند، از سوی دیگر در بحران کرونا مدت استفاده از وسایل الکترونیکی بسیار افزایش پیدا کرده است.
مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تصریح می‌کند: در حالت عادی توصیه می‌شود افراد به خصوص کودکان و نوجوانان برای از جلوگیری از بی تحرکی و نشستن‌های دائمی بیشتر از دو ساعت از وسایل الکترونیکی استفاده نکنند، اما در اپیدمی کرونا استفاده از این وسایل به پنج ساعت رسیده است. چاقی و اضافه وزن در کرونا برای همه افراد خانواده و به خصوص برای فرزندان به دلیل نرفتن به مدرسه و کم تحرکی وجود دارد.
منوچهری تاکید می‌کند: در شرایط فعلی ساعت خواب کودکان و نوجوانان بهم ریخته است، دانش آموزان قبلاً مجبور بودند زودتر بخوابند تا صبح برای رفتن به مدرسه زودتر از خواب بیدار شوند معمولاً بعد از خوردن صبحانه به مدرسه می‌رفتند. در حال حاضر بیشتر کودکان و نوجوانان تا ساعت یک و دو بامداد بیدار هستند و در طول روز می‌خوابند، این اتفاق باعث به هم خوردن ساعت خواب و فیزیولوژیک بدن شده و رشد کودک را مختل می‌کند.
وی در خصوص عادت بدغذایی افراد خانواده در بحران کرونا، اظهار می‌کند: علاوه بر کم تحرکی عادات غلط غذایی در اپیدمی کرونا در خانواده‌ها شیوع زیادی پیدا کرده است، استفاده از مواد قندی و شیرین، مصرف مواد غذایی آماده پرچرب و حاوی نمک زیاد مانند فست فودها و خوردن مواد غذایی انرژی‌زا بدون مواد مغذی، نسبت به قبل بیشتر شده است. از سوی دیگر مصرف میوه و سبزیجات در گروه‌های سنی متفاوت به خصوص کودکان بسیار کاهش پیدا کرده است.
اصول تغذیه‌ای مناسب خانواده‌ها در کرونا
مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص اصول تغذیه‌ای مناسب خانواده‌ها در کرونا، می‌گوید: باید در کرونا تحرک و انجام بازی‌های گروهی و خانوادگی افزایش پیدا کند، توجه به اصول تغذیه‌ای سالم، قرار دادن میوه و سبزیجات در سبد غذایی روزانه و کاهش مواد غذایی شیرین، نوشابه‌های گازدار، مواد شیرین چرب، خوراکی‌های چرب و پرنمک و غذاهای کنسروی از سبد غذایی در اولویت قرار گیرد.
منوچهری ادامه می‌دهد: باید خانواده‌ها در کرونا بیشتر غذاهای سنتی خانگی حاوی مواد مغذی تهیه و مصرف کنند، بانوان با ظرافت این غذاها را در خانه برای فرزندان طبخ کرده تا همه اعضای خانواده از خوردن این غذاها استقبال کنند. در مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود استفاده از مکمل ویتامین دی در اولویت باشد تا باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در بحران کرونا شود. در این ایام بیشتر نان سبوس دار به جای نان‌های فانتزی بخورند مصرف نمک، شکر و روغن را کاهش دهند جایگزین آن مواد غذایی طبیعی و سالم داشته باشند.
وی تصریح می‌کند: تخم مرغ ماده غذایی پرارزش و حاوی بهترین کیفیت پروتئین است و خوردن روزانه آن برای کودکان و نوجوانان بسیار مفید است، اشخاص دچار بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند هفته‌ای سه عدد تخم مرغ بخورند. استفاده از لبنیات پروبیوتیک کم چرب، مصرف حبوبات، غلات و برنج‌ها بیشتر به صورت مخلوط به جای برنج سفید در وعده‌های غذایی فراموش نشود.
مدیر گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اضافه می‌کند: باید افراد ۱۲ سال به بالا ماهیانه یک عدد مکمل دی ۵۰ هزار واحدی مصرف کنند. از ۲ تا ۱۲ سال دو ماه یک بار این مکمل را مصرف کنند و در زیر دو سال استفاده از مکمل یاری و قطره AD در برنامه غذایی باشد.
منوچهری درباره مصرف میان وعده‌ها، تاکید می‌کند: یکی از عادت‌های غذایی بد در بین کودکان و نوجوانان ریزه خواری است، برای اصلاح ریزه خواری کودکان در کرونا والدین سعی کنند برای آنها صبحانه کامل و متنوع تهیه کنند تا با ایجاد سیری از ریزه خواری آنها جلوگیری کنند. برای میان وعده‌ها در طول روز می‌توانند از میوه‌ها و سبزی‌ها مانند خیار، گوجه، کاهو و هویج استفاده کنند و خوردن بیسکویت‌ها به مقدار کم توصیه می‌شود.
وی اظهار می‌کند: برای پیشگیری از چاقی در کرونا در کنار غذا خوردن سالاد و سبزی فراموش نشود، خوردن سوپ‌ها و آش‌های حاوی مواد مغذی در هوای زمستانی سازگاری بیشتری با بدن دارند و از اضافه وزن و چاقی اعضای خانواده در کرونا پیشگیری می‌کند. مصرف نان سبوس دار، غلات و حبوبات در اولویت قرار گیرد، خانواده در این دوران در طبخ خورشت‌ها و سوپ‌ها از انواع سبزی‌ها استفاده کنند، توجه به ساعت‌های خواب و جلوگیری از ریزه خواری‌ها در طول روز نیز برای پیشگیری از چاقی بسیار مهم است.
نقش ژنتیک، سبک زندگی و رژیم غذایی در چاقی
رضا امانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت وگو با خبرنگار ، در خصوص چاقی و اضافه وزن، اظهار می‌کند: BMI بدن شخص در بازه ۱۸.۵ تا ۲۵ درصد نشان از وزن نرمال دارد، زیر ۱۸.۵ کم وزن و لاغر، بالای ۲۵ درصد اضافه وزن و بالای ۳۰ درصد چاقی است. با بروز اضافه وزن شخص بیمار نیست از نظر عمومی حالت تعادل هورمونی بدن برقرار بوده و احساس خوبی نسبت به خود دارد. زمینه ژنتیک بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در بروز چاقی افراد تأثیر دارد، بنابراین نیمی از این داستان در دست اشخاص نیست و تحت تأثیر ژنتیک است و برای کاهش بروز چاقی نیمی از عوامل را می‌توان با تغییر سبک زندگی و نوع رژیم غذایی مورد توجه قرار داد.
وی می‌افزاید: انجام فعالیت‌های بدنی در کاش وزن مهم است، وابسته شدن به تکنولوژی‌های روزمره باعث کاهش فعالیت‌های بدنی و افزایش چاقی می‌شود. میزان کم کاری تیروئید، سموم بدن، رژیم‌های غذایی خودسرانه افراد، عرضه نوع مواد خوراکی در دسترس افراد، استفاده از غذاهای آماده با درصد چربی بالا و خوردن مواد غذایی شیرین از علل افزایش چاقی و اضافه وزن در بین افراد است.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره وضعیت شیوع چاقی در کشور و اصفهان، تصریح می‌کند: مطابق آخرین آمار منتشر شده دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۰ حدود دو سوم جمعیت کشور (۶۷ درصد) اضافه وزن و چاقی دارند، این روند به شدت در بین کودکان و نوجوانان در حال افزایش است و چاقی این گروه از فرزندان در بزرگسالی به مراتب بیشتر است. یعنی اگر نوجوانی در سن ۱۰ تا ۱۵ سالگی چاق باشد احتمال اینکه در بزرگسالی دچار عارضه چاقی شود ۸۰ درصد بیشتر از بقیه افراد خانواده خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تاکید می‌کند: آمارهای شیوع چاقی در استان اصفهان مربوط به سال ۱۳۹۰ و قبل از شیوع کرونا است، در استان حدود ۵۵ درصد و در شهر اصفهان نزدیک به ۶۸ درصد اشخاص دچار اضافه وزن یا چاقی بودند، در نمودار کشوری توزیع استان‌ها، استان اصفهان نزدیک میانگین کشور قرار دارد و این رقم مناسبی نیست.
امانی اضافه می‌کند: در حال حاضر با شیوع کرونا ویروس، قرنطینه خانگی و کم تحرکی خانواده‌ها آمارها به مراتب افزایش پیدا کرده است، همچنین بیماری دیابت و چاقی هم با افزایش چاقی بیشتر می‌شود و این اتفاق نشان می‌دهد الگوی غذایی و شیوه زندگی مردم به سمتی می‌رود که بروز معضلات بیماری‌های مزمن و غیر واگیر در حال افزایش یافتن است. قبل از شیوع کرونا هنوز این صحبت‌ها نبود و در شرایط فعلی در زمینه افزایش چاقی مردم با بی تحرکی‌ها اتفاق‌های زیادی افتاده است.
تأثیر داروهای مکمل‌ها برای کنترل وزن اشخاص
متخصص تغذیه و رژیم درمانی، اظهار می‌کند: مطابق اعلام سازمان جهانی بهداشت چاقی کودکان طی ۴ دهه ۱۰ برابر شده است. عواملی مانند کم تحرکی، خوردن مواد غذایی فرآوری شده، کمبود ویتامین دی، تغییرات شیوه زندگی، صنعتی شدن و پیدایش عامل کرونا از سال گذشته باعث افزایش چاقی شده است. بسیاری از اشخاص در کرونا در حال دورکاری و کم تحرکی هستند، آلودگی هوا نیز اختلالات هورمونی و ناقل‌های شیمیایی در مغز ایجاد می‌کند و در افزایش وزن و چاقی افراد بسیار مؤثر است. در روزهای کرونایی باید رژیم غذایی برای افراد با تجویز پزشک متخصص و با کسب اطلاعات کامل، انجام آزمایش‌ها و توجه به داروهای مورد مصرف انجام شود.
امانی در خصوص تأثیر داروهای مکمل‌ها برای کنترل وزن، می‌گوید: باید بدانیم داروی بدون عارضه برای بدن انسان نداریم، برخی از داروها را علم تأئید کرده و مصرف آن با تجویز پزشک متخصص را می‌پذیریم، اما مصرف داروهایی که به وسیله تعدادی کانال‌ها تبلیغ می‌شود و داروی موجود در بازار با تجویز افراد غیر متخصص ممنوع و مورد پذیرش نیست. اما مکمل‌های ویتامین که در دوران کرونا با دستور استفاده می‌شود نیاز افراد را در سطح بالاتری تأمین می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص تغذیه زمستانی در کرونا، اضافه می‌کند: بعضی از مواد خوراکی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در فصل سرما و پیشگیری از ابتلاء به سرماخوردگی، آنفلوانزا و کرونا می‌شود، صبح قبل از صبحانه خوردن مقداری آب ولرم با لیموترش، زنجبیل و عسل را به مردم برای افزایش سیستم ایمنی بدن در روزهای سرد زمستانی توصیه می‌کنیم.
وی تاکید می‌کند: مصرف سیر و پیاز برای تقویت سیستم ایمنی بدن انتخاب بسیار مناسبی است، میوه‌هایی فصل مانند مرکبات در تأمین ویتامین‌های بدن کمک کننده است و برای کسب عنصر روی بهترین منابع گوشت‌ها، آجیل و مغزها است. باید خانواده‌ها بدانند کشیدن سیگار، خوردن فست فودها و نوشابه‌های شیرین سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، از گرفتن رژیم‌های خودسرانه در کرونا پرهیز کنند، وعده‌های اصلی غذایی را حذف نکنند، بیشتر غذاهای سنتی حاوی سبزیجات تازه و پخته شده را مصرف کنند.
