شهروندان ترکیه در حالی برای شرکت در انتخابات پارلمانی پای صندوقهای رأی می‌روند که حزب حاکم این کشور امیدوار است بتواند این بار کرسی‌های لازم را جهت تشکیل دولتی تک‌حزبی برای خود به ارمغان آورد. انتخابات پارلمانی ترکیه در خرداد ماه نتیجه‌ای غیرمنتظره داشت؛ حزب حاکم عدالت و توسعه ۴۰ درصد آرا را به دست آورد و این حزب با کم آوردن ۱۸ کرسی نتوانست مانند دوره‌های پیش دولتی تک‌حزبی تشکیل دهد. مقام‌های حزب حاکم که اندکی پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات خرداد ماه آشکارا و نهان امکان تشکیل دولت ائتلافی را منتفی تلقی کردند، به مرور مواضع نرم‌تری از خود نشان دادند و بدین ترتیب سناریوهایی برای تشکیل ائتلاف شکل گرفت.
این سناریوها اما هرگز رنگ واقعیت به خود نگرفت. پس از انتخابات خرداد ماه که حزب حاکم عدالت و توسعه در آن برای اولین بار در سال‌های گذشته نتوانست اکثریت کرسی‌های پارلمان را به دست آورد، تلاش‌ها توسط احزاب این کشور برای تشکیل دولت ائتلافی راه به جایی نبرد.به هر روی، هفتم ژوئن برای اردوغان که دیگر این اواخر خود را مرد یکه‌تاز عرصه سیاست ترکیه می‌دانست، شکست سنگینی محسوب می‌شد. در این رابطه، خبرنگار ایسنا می‌نویسد، سنگینی این شکست به حدی بود که با گذشت اندک زمانی از انتخابات شاهد چرخش مواضع سیاسی او علیه همان کردهایی شدیم که از سال ۲۰۱۲ روند صلح با دولت را آغاز کرده بودند.
مروری بر فضای حاکم بر انتخابات
پس از نزدیک به پنج ماه بلاتکلیفی و بی‌ثباتی سیاسی در این کشور، اکنون مردم این کشور امروز (یک‌شنبه) یک بار دیگر پای صندوقهای رأی می‌روند تا شاید این بار بتوانند سرنوشت تشکیل دولت را رقم بزنند. در این انتخابات، ۱۶ حزب سیاسی و ۲۱ نماینده مجلس مستقل شرکت خواهند داشت. روز یک‌شنبه دومین انتخابات پارلمانی در ترکیه در سال جاری در حالی برگزار میشود که این بار نیز در این انتخابات زودهنگام چهار حزب عمده حضور دارند. در انتخابات پیشین ترکیه حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) چهل و یک درصد آرا، حزب مردم جمهوری‌خواه (CHP) بیست و پنج درصد، حزب حرکت ملی (MHP) شانزده درصد و حزب دمکراتیک خلقها (HDP) که به عنوان حزب کردها شناخته میشود نیز سیزده درصد را به دست آوردند.
انتخابات پیش روی پارلمانی ترکیه برای حل مسأله کردها و ورود ترکیه به اتحادیه اروپا، ساماندهی امور مهاجرین و مهار مهاجرت به اروپا بسیار اهمیت دارد.ایسنا در مقدمه گفت‌وگوی خود با تحلیلگر الاخبار خاطرنشان می‌کند، طی دوره‌ای که داووداوغلو، نخست‌وزیر موقت ترکیه به عنوان رهبر حزبی که اکثر کرسی‌های پارلمان را به دست آورد باید به فکر تشکیل دولت جدید می‌بود، دولت ترکیه با تکیه بر آرای رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور و البته مرد اول سیاست آنکارا مهم‌ترین تصمیمات خود طی چند سال اخیر را در مرافعه‌های بین‌المللی عملی کرد. بازی اردوغان را که به گفته خودش تنها در تلاش است به سیاست‌های این روزهای خود در افزایش قدرت ریاست‌جمهوری لباس قانون بپوشاند اما پیروزی کردها در انتخابات پارلمانی به هم زد. حالا کردها دوباره نقطه عطف سیاست‌های داخلی و خارجی ترکیه شده‌اند و اردوغان هم این بار حاضر شد آنها را قربانی رسیدن به اهدافش کند.
اهمیت دیگر و حتی مهمتر این انتخابات افزایش اختیارات رئیس جمهور و تبدیل سیستم پارلمانی آن به ریاست جمهوری است. رجب طیب اردوغان قصد دارد با کسب اکثریت آرا در پارلمان به رئیس جمهوری مقتدر تبدیل شود. این تغییر زمانی میتواند روی دهد که حزب حاکم عدالت و توسعه بتواند اکثریت آرا را در پارلمان این کشور کسب کند. حسین زمانلو، کارشناس امور ترکیه از دانشگاه حاجت تپه آنکارا می‌گوید: نظر سنجیها تغییر آن‌چنانی نشان نمیدهند. تقریبا بیش از ۵۸ درصد از مخاطبین نظرسنجی احساس میکنند وضعیت بدتر خواهد شد و حدود ۲۷ درصد معتقدند که وضعیت خوب خواهد شد. ۶۳ درصد مخاطبین نظرسنجی نیز معتقدند که شرایط مدیریت اقتصاد مساعد و رو به جلو نیست. تنها ۲۹٫۵ درصد معتقدند که وضعیت اقتصاد خوب است.
شبکه خبری تی.آر.تی گزارش داده که رسانه‌ها تا ساعت ۱۸:۰۰ روز انتخابات «حق پخش اخبار و یا تفاسیر احتمالی در خصوص آرا و نتایج انتخابات را نخواهند داشت». این در حالی است که بیش از ۵۰ سازمان رسانه‌ای بین‌المللی در نامه‌ای به رجب طیب اردوغان نگرانی جدی خود را از وخیم شدن شرایط برای روزنامه نگاران در انتخابات پارلمانی ابراز کردند. در همین حال، احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه در مصاحبه با شبکه خبری ان.تی.وی گفته است: در ترکیه آزادی مطبوعات وجود دارد و ما به این اصل احترام می‌گذاریم. عفو بین‌الملل از مقامات ترکیه درخواست کرده که این ضمانت را ایجاد کنند که رسانه‌های این کشور بتوانند آزادانه و به صورت مستقل اخبار خود را مخابره کنند. در همین حال، اردوغان با بیان این که انتخابات یکم نوامبر برای ترکیه یک مساله کلیدی است که میتواند این کشور را از بی‌ثباتی و ناامنی به وجود آمده پس از انتخابات هفتم ژوئن، خارج کند، از سازمان امنیت و همکاری اروپا درخواست کرده که در ارزیابی خود از انتخابات پیش رو منصفانه عمل کند.
حزب حاکم: پیام مردم ترکیه را در انتخابات قبلی دریافت کردیم
مولود چاووش‌اوغلو، معاون دبیرکل حزب حاکم عدالت و توسعه ابراز امیدواری کرد که شهروندان این کشور به حزب عدالت و توسعه فرصت تشکیل دولتی تک حزبی را در انتخابات پارلمانی پیش رو بدهند. وی اعلام کرد: ما پیامی را در انتخابات ۷ ژوئن از سوی شهروندان ترکیه دریافت کردیم و کارزار جدید ما با مدنظر قرارگرفتن این پیام کار خود را پیش گرفته است. معاون دبیرکل حزب حاکم ترکیه در ادامه گفت: معتقدیم و امید داریم که مردم ما در انتخابات اول نوامبر فرصتی را برای تشکیل دولتی تک‌حزبی به ما بدهند. در همین حال، رجب طیب اردوغان در مراسمی به مناسبت روز ملی ترکیه در جمع خبرنگاران در آستانه برگزاری انتخابات روز یک‌شنبه باز هم بر خواسته خود مبنی بر تشکیل حکومت تک‌حزبی تاکید کرد.
اردوغان ادامه داد: همه ما به نتایجی که از صندوقهای رای گیری به دست می آید، احترام خواهیم گذاشت. اما زمانیکه به جوامع با ثبات و مطمئن می‌نگریم دلمان نمی‌خواهد که شاهد تشکیل یک دولت ائتلافی باشیم. ما خواهان حکومت تک حزبی هستیم. وی با اشاره به حکومت چندین ساله حزب عدالت و توسعه در ترکیه گفت: اگر ملت ما انتخاب خود را بر اساس تاسیس یک حکومت تک حزبی کند، در این صورت ما می‌توانیم فضای باثباتی که در طول ۱۲، ۱۳ گذشته تجربه کرده‌ایم،از سرگیریم. از سوی دیگر، داووداوغلو در یک گردهمایی انتخاباتی در شهر قونیه، محل تولد خود با اشاره به خشونت‌های اخیر در کشور، بر مساله امنیت تاکید کرد. نخست‌وزیر کنونی ترکیه و رئیس حزب حاکم عدالت و توسعه ادامه داد: ما به تنهایی ترور و تاثیرات منفی ناشی از درگیری‌ها را در منطقه شکست خواهیم داد. در این میان، طرفداران حزب عدالت و توسعه با سر دادن شعار “تنها یک حزب” حمایت خود را از به قدرت رسیدن این حزب بدون نیاز به ائتلاف اعلام کردند. داووداوغلو اضافه کرد: این رای گیری درباره آینده ترکیه است. هم‌چنین این یک رفراندوم است. شما تصمیم خواهید گرفت که آیا ترکیه در همین راه به سمت توسعه حرکت کند یا نه.
مخالفان چه می‌گویند؟
عبدالله گل، رئیس‌جمهور سابق ترکیه که اندکی پیش از انتخابات پارلمانی روز یک‌شنبه به زندگی سیاسی خود پایان داد، در مصاحبه‌ای با روزنامه فایننشال تایمز انگلیس سکوت خود را شکسته و با انتقاد از رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور فعلی و نخست‌وزیر سابق ترکیه عنوان داشت: ترکیه در نتیجه تلاش رجب طیب اردوغان برای کنترل بر قدرت، با مشکلات و خطرات بسیاری مواجه است و اردوغان تهدیدی برای دموکراسی ترکیه است. گل افزود: نمی‌خواهم فکر کنید که من هنوز رویای به دست گرفتن قدرت را در سر دارم اما می‌خواهم با حضور در شبکه‌های تلویزیونی و در کنفرانس‌ها مردم ترکیه را نصیحت کنم و بر این باورم که مردم به این مساله مثبت می‌نگرند و به آن اهمیت می‌دهند. در همین حال، در انتخابات پارلمانی پیش روی ترکیه نگاه‌ها متوجه حزب “دموکراتیک خلقها” است. این حزب در انتخابات پیشین با کسب ۱۳ درصد آرا وارد پارلمان شد. رهبر این حزب در پی کسب ۲۰ درصد آرا در انتخابات اول نوامبر است. حزب دموکراتیک خلقها (HDP) در انتخابات پیشین ۱۳ درصد آرا را کسب و برای نخستین بار در تاریخ ترکیه ۸۰ نماینده کرد را روانه پارلمان این کشور کرد. رهبران کردها از جمله سیری ثریا اوندر این موفقیت را “پیروزی صلح بر جنگ” دانستند.
صلاح‌الدین دمیرتاش، رئیس حزب دموکراتیک خلقها در مصاحبه اختصاصی با روزنامه زمان گفته است که کردها بدون استفاده از سلاح نیز در احقاق حقوق خود موفق خواهند شد. دمیرتاش ابراز امیدواری کرده است: در انتخابات اول نوامبر آرا ۱۳ درصد را رد خواهیم کرد. هدف برای حزب ما کسب ۲۰ درصد است ولی می‌دانیم که در انتخابات زودهنگام به این رقم دست پیدا نخواهیم کرد.اما مطمئن هستیم که از ۱۳ درصد بیشتر رأی کسب خواهیم کرد. هدف ۱۰۰ کرسی در پارلمان ترکیه است.هم چنین در استانبول صلاح‌الدین دمیرتاش در سخنرانی انتخاباتی‌اش این انتخابات را رفراندومی برای اردوغان اعلام کرد. وی ادامه داد: اکنون کشور ما به یک دو راهی رسیده است. بر اساس نتایج این انتخابات، ترکیه یا راه خود را با سیستم حکومتی تک نفری و رژیم دیکتاتوری آن و یا با راهی که دموکراسی بر آن حکم فرماست، ادامه خواهد داد.
دمیرتاش گفته که افرادی که به دنبال خشونت هستند نباید به حزبش در انتخابات رای دهند چون این حزب به دنبال راه حلی صلح آمیز درباره مسأله کردهاست. کمال قلیچداراوغلو، رییس حزب مردم جمهوری‌خواه نیز در ادامه کمپین‌های انتخاباتی حزبش در شهر ازمیر حضور داشت. وی در سخنرانی‌اش بر حفظ روابط ترکیه با همسایگان و جهان عرب تاکید کرد. وی ادامه داد: روابط ما با اعراب تیره شده است. روابطمان با مصر دچار تنش شده است. ما با سوریه وارد درگیری شده‌ایم. آنها اعلام میکنند که صادرات ما کاهش یافته است. شما دیگر همسایه‌ای برای ما باقی نگذاشته‌اید! وی در جای دیگری با انتقاد از سیاست خارجی دولت، وعده داده که در صورت روی کار آمدن حزبش در انتخابات زودهنگام اول نوامبر روند ارسال سلاح از ترکیه به سوریه را متوقف کند. او هم‌چنین گفته بود: تاوان سیاست‌های اشتباه دولت ترکیه در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی را ۷۸ میلیون مردم این کشور پس می‌دهند.
