مرض قند در ایران همه گیر شده

خبرآنلاین، موضوع بیماری سندروم متابولیک یا همان قند خون، مسئله ای بسیار جدی در کشور است. به صورتی که شمار مبتلایان دیابت در ایران، ۸ میلیون نفر قلمداد می شوند. بیمارانی که نیمی از آنها نمی دانند دیابت دارند. 

دوم و سوم آذرماه ۹۴ تهران میزبان وزرای بهداشت چند کشور آسیایی است تا درباره بحران دیابت در این قاره، چاره اندیشی شود. به همین مناسبت برنامه گفتگوی ویژه خبری دیشب، میزبان دکتر باقر لاریجانی، معاون وزیر بهداشت و رئیس پژوهشگاه غدد بود تا درباره بحران دیابت در ایران، گفتگو کند. در این برنامه دکتر اسدلله رجب، بنیان گذار انجمن دیابت ایران و هرمز کیخان زاده رئیس انجمن آموزش دیابت گابریک به صورت تلفنی حضور پیدا کردند.

مشروح این میزگرد را در ادامه می خوانید:

چرا می گوییم بمب دیابت در حال انفجار است؟

لاریجانی: دیابت در همه جای دنیا در حال رشد است ولی در چین و هند و کشور ما به دلیل روش زندگی غربی رو به افزایش است. دلایل عمده شیوع دیابت به ریسک فاکتورهای باعث دیابت، وضعمان بدتر می شود، ریسک فاکتورهایی مانند چاقی، عدم تحرک، رژیم غذایی نامناسب و پر از کربوهیدارت از جمله این عوامل است تا شاهد باشیم در ۱۲ سال گذشته شیوع دیابت در کشور افزایش چشمگیری دارد.

کشورهای غربی هنوز درگیرند؟

لاریجانی: آنها زمانی، افزایش خود را دارند. زندگی شان را وارد تحرک بیشتر و تغذیه بهتر می کنند. ما در مرحله قبل از آنها هستیم. این تهدید جدی برای ما است. عوامل جدی زیادی داریم. از نظر تغذیه ریسک بالایی را نسبت به منطقه داریم. فست فودها زیاد می شود. تغذیه مناسب، مصرف سبزیجات و سبوس کمتر شده. فعالیت فیزیکی به شدت دچار اشکال شده. در تهران ۶۰ درصد جمعیت، فعالیت بدنی مناسب ندارند و چاقی رو به افزایش است. در برخی استانها، این مسئله جدی تر است. در استانهای شمالی و مرکزی، چاقی و دیابت، بیشتر است. در یزد و بوشهر مسئله ژنتیک و ازدواج های فامیلی داریم که شیوع دیابت را افزایش داده.

چند سال پیش بحث مالیات از نوشابه ها و روغنها مطرح بود که برای آموزش و پیشگیری بیماریها گرفته شود. این چرا عملی نمی شود؟

لاریجانی: به نظر این کار بسیار خوب است ولی مصوبات قانونی می خواهد. ما باید آموزش را سیستماتیک تر کنیم. کنترل یک بیماری مزمن درست است دارو نیاز دارد ولی آگاهی فرد و خودمراقبتی و آموزشهای مداوم نقش زیادی در مدیریت بیماری دارد.

دکتر اسدلله رجب، بنیان گذار انجمن دیابت به صورت تلفنی وارد برنامه شد.
آموزشها را درباره دیابت کافی می دانید؟

رجب: مهمترین مسئله، پیشگیری است. پیشگیری از دیابت، عوارض آن، که آموزش اصل است. به نظر می رسد نسبت به ۲۵ سال پیش آموزش خیلی فرق کرده. طبیعتا در ۳۰ سال پیش اطلاعات در زمینه دیابت بسیار کم بود. امروزه با توجه به همکاری رسانه ها و وزارت بهداشت، آموزشها بهتر شده ولی کافی نیست. آموزش در ارتباط با دیابت، یعنی توانمندسازی یک فرد دیابتی که بتواند با پزشک در درمان خود شریک و سهیم باشد. یعنی بتواند دیابت را مدیریت کند. دیابت با بیماریهای دیگر خیلی فرق می کند. درمان دیابت، تیمی است و یک طرف این تیم، خود بیمار است. در آموزش به بیمار، باید توانمندسازی را در نظر داشت. متاسفانه در این زمینه مقداری مشکل داریم.

حدود ۸ میلیون نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند و ۵۰ درصدشان خبر ندارند. به اندازه کافی مراکز تشخیص داریم؟

لاریجانی: این کار سختی نیست و وسایل تشخیصی ساده در دسترس همه است. مشکل کار این نیست. بسیاری از افرادی که دیابت را تشخیص می دهند مراقبت بعدی را ادامه نمی دهند و جدی نمی گیرند و با عوارض آن روبرو می شوند. تعداد مراکز جامع ما در کشور باید به تدریج گسترش یابد. ولی در این سند پیش بینی شده از همه مراکز بهداشتی و کنترلی استفاده شود. باید سیستم بهداشت و درمانی در همه سطوح فعالیت کند.

در این سند چرا آزمایش قند خون رایگان نشده؟

لاریجانی: این تست هزینه بالایی ندارد. ولی باید برای آموزشهای ساختارمند باید حمایت بیمه ای انجام شود و مراقبتهای بیماران درست باشد.

یک مصوبه بود که در ادارات دولتی نوشابه توزیع نشود و به جای قند و شکرپاش، خرما باشد. چرا این کوتاه بود؟

لاریجانی: این نقش خیلی زیادی ندارد. چاقی مسئله مهم تر از خوردن شیرینی است. البته ما به بیماران دیابتی شیرینی ساده را توصیه نمی کنیم. مسئله جلوگیری از چاقی است. فعالیت افزایش یابد و کالری کمتری بگیرد. این که چقدر شیرینی بخورد خیلی بارز نیست.

این که برای کارمندان زمانی برای ورزش تعیین شود چه؟

لاریجانی: این از نکاتی است که وزارت بهداشت در این سند متعهد شده میزان فعالیت بدنی را افزایش دهد و ما پیشنهاد کردیم طی ۱۰ سال آینده، میزان میزان فعالیت کم را کاهش دهیم. یعنی در واقع شما فعالیت بدنی را زیاد کنید. وزارت ورزش و جوانان و آموزش و پرورش نیز متعهد شده اند. مبارزه با بیماریهای غیرواگیر، کار تیمی است و اثر دیررسی دارد. چهارپنجم بار بیماری های فعلی کشور را این بیماری دارد.

این سند چقدر اثر می گذارد؟

لاریجانی: این سند ۱۰ ساله است. در سال ۲۰۱۸ همه کشورها باید گزارش دهند و امیدواریم ما نیز بتوانیم گزارش خوبی بدهیم.

هرمز کیخان زاده رئیس انجمن آموزش دیابت گابریک به صورت تلفنی وارد گفتگو شد.
چه خلاهایی در مدیریت بیماری دیابت در جامه می بینید؟

کیخان زاده: ما در تامین دارو، وضعیت خوبی داریم ولی پوشش قند خون در بیمه مشکل دارد. هر تست بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان هزینه دارد و مشمول بیمه نیست و هر بیمار باید روزی ۴ تا ۶ بار تست کند. درباره آموزش و انگیزه دادن به بیماران دیابتی، توانمندسازی باید منجر به این شود که یک بیمار دیابتی، بتواند در زندگی خود تصمیم بگیرد. توانمندسازی این قدرت را می دهد که روزی به مهمانی می رویم، سفره رنگین ببینیم کنار بیاییم. من شمارش کربوهیدرات بلدم و می توانم غذای خود را تنظیم کنیم. ولی این آموزش ساده نیست. با مدیر انجمن دیابت انگلستان صحبت می کردم می گفت در کشور ما ۱۵ درصد بیماران آموزش دیدند. یعنی مردم باید تشویق شوند آموزش ببینند.

لاریجانی: این به حوزه های مختلف وزارت بهداشت و بیمه ها برمیگردد. آنچه دیده شده در آینده مواد مصرفی بیماران بتواند در دسترس آنها قرار گیرد. این تمهید عام می خواهد. خوشبختانه گروه های متعددی از محققین دنبال نوارهای ارزانتر و روشهای کنترلی بهتر مانند استفاده از بزاق داریم. امیدواریم این تحقیقات به نتیجه برسد.

در سمینار فردا چه خبر است؟

لاریجانی: این سمینار، مدیریت دیابت است. خوشبختانه وزارت بهداشت تلاش زیادی کرده که بحث بیماریهای غیرواگیر را جدی بگیرد و وزیر بهداشت نیز به صورت جدی دنبال این کار هستند. واقعیت این است که اگر سرمایه گذاری برای دیابت نکنیم متاسفانه گرفتار عوارض آن می شویم. اگر سرمایه گذاری اولیه بیمه ای نداشته باشد، هزینه های بعدی گزاف است. امیدواریم در این سمینار از تجربیات کشورهای دیگر استفاده کنیم.

در طرح تحول سلامت در این باره اندیشیده شده؟

لاریجانی: ما باید به ۴ بیماری توجه کنیم. یکی ش دیابت، سرطان ها، آسم و بیماریهای COPD و دیگری نیز بیماری های قلب و عروق است. امیدواریم در آینده به کمک مردم، محققین و دانشگاه ها، بیماریها را کنترل کنیم.

چه کسانی در سمینار هستند؟

لاریجانی: وزرای بهداشت روسیه، قزاقستان، ترکمنستان، افغانستان وبرخی از مسئولان کشورهای دیگر نیز در این سمینار حضور دارند.

قند خون باید سالی یک بار حداقل کنترل شود؟

لاریجانی: افرادی که بالاتر از ۴۵ سال هستند یا زمینه ریسک دارند یا چاقند یا بیمار در خانواده دارند، باید سالی یک بار قند خون خود را تست کنند و اگر قند بالایی داشتند جدی بگیرند. وقتی فرد فهمید قند دارد باید این بیماری را به صورت جدی کنترل و موضوع را دنبال کند.