انسان از ابتدای تاریخ همواره با پرسش‌هایی روبه‌رو بوده که برای به‌دست آوردن پاسخ جستجو آن کرده است. اما پژوهش در ۲ بُعد، «یافتن پرسش پژوهش» و «پاسخ دادن به آن» انجام می‌گیرد.
پژوهش در روند توسعه علمی دانشگاه‌ها نقش بسزایی دارد و ارتقای جایگاه علمی موجب توسعه بخش‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی خواهد شد. برای همین امر است که در چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران جایگاه نخست علمی و فناوری منطقه هدف‌گذاری شده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌منظور گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه، روز ۲۵ آذر از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام روز پژوهش نام‌گذاری شد؛ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز از سال ۱۳۷۹ چهارمین هفته آذر ماه را به نام هفته پژوهش نام‌گذاری کرده است.
هفته پژوهش بهانه‌ای شد تا از فعالیت‌های پژوهشی در دوران تعطیلی دانشگاه‌ها جویا شویم. استان قزوین یک شهر دانشگاهی است و هر ساله بالغ بر ۱۰۰ هزار دانشجو تربیت می‌کند. دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) به‌عنوان دانشگاه مادر نقش مهمی در پژوهش دارد، دانشگاه آزاد اسلامی نیز از سالیان گذشته با تیم‌های رباتیک در کشور شناخته شده است، دانشگاه علوم پزشکی قزوین نیز از دیگر دانشگاه‌های مهم استان به شمار می‌رود که نقش اساسی در پرورش کادر درمانی استان دارد.
آیا با تعطیل شدن آموزش حضوری پژوهش هم تعطیل شده است؟
مهدی زندیه، معاون پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) به ایسنا می‌گوید: دانشگاه‌ها تعطیل نیست بلکه آموزش حضوری در دانشگاه‌ها تبدیل به آموزش مجازی شده است؛ اما با این وجود کارهای پژوهشی در دانشگاه انجام می‌شود که ثمره آن در هفته پژوهش قابل ملاحظه است.
معاون پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) با اشاره به اینکه حضور در مشارکت اثرگذار است، تصریح می‌کند: وقتی دانشجو حضور فیزیکی در دانشگاه نداشته باشد نمی‌توانیم بگوییم به‌مانند قبل کرونا فعال بودند. بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی به اجبار کارهای خود را در منزل یا محل دفتر با سیستم‌های مجازی انجام می‌دادند.
وی خاطرنشان می‌کند: برخی از رشته‌ها در دوران ارشد و دکترا نیاز به تردد در دانشگاه دارند، برای مثال دانشجویان رشته‌های بیولوژیک نیاز به کشت و فضای آزمایشگاه دارند که ناچار به رفت و آمد هستند.
اسماعیل مهدی‌زاده، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین نیز با بیان اینکه فعالیت‌های پژوهشی در دوران کرونا به ۲ دسته تقسیم می‌شوند، تصریح می‌کند: دسته اول فعالیت‌هایی مانند نگارش مقاله، تألیف و ترجمه کتاب، آموزش‌های مرتبط با حوزه‌های پژوهش هستند که کرونا تأثیری در میزان و کیفیت آنها ندارد بلکه به‌عنوان یک فرصت برای پژوهشگران محسوب می‌شود.
وی اضافه می‌کند: دسته دوم فعالیت‌هایی هستند که لازم است به‌صورت حضوری پیگیری و انجام شوند. به‌عنوان مثال فعالیت‌هایی که در مراکز تحقیقاتی و یا مرکز رشد و یا آزمایشگاه‌ها باید انجام شوند که این نوع فعالیت‌ها براساس قوانین ستاد ملی کرونا و با رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی در داخل دانشگاه پیگیری و اجرا شده‌اند. به‌عنوان نمونه برگزاری بیش از ۱۰ رویداد فناورانه، هماهنگی حضور واحدهای فناور مرکز رشد دانشگاه در نمایشگاه‌های ملی به‌صورت مجازی از جمله این موارد بوده است.
محمد مهدی امام جمعه، معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قزوین نیز تصریح می‌کند: با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و عدم حضور دانشجو در دانشگاه، فعالیت پژوهشی دانشجویان روند کاهشی داشته است. با این وجود برخی دانشجویان در طرح‌های مرتبط با کرونا ویروس فعالیت دارند.
وی اضافه می‌کند: بسیاری از فعالیت‌های پژوهشی مانند برگزاری کارگاه‌ها، صدور درخواست‌ها و انجام فعالیت‌های پژوهشی به‌صورت آنلاین و مجازی انجام شده است.
دانشگاه‌ها در یک سال چه پژوهش‌هایی انجام دادند؟
زندیه با اعلام اینکه طی یک سال اخیر در دانشکده کشاورزی، علوم پایه و شیمی پروژه‌های شاخصی ارائه شده است، اضافه می‌کند: پروژه‌های عام و شاخصی هم در ارتباط با شهرداری و مسائل عمومی کشور داشتیم علاوه بر آن پروژه دکتر مازندرانی‌زاده در خصوص پسماندهای الکترونیکی تعیین‌کننده و شاخص بوده است.
وی در ادامه در خصوص پروژه‌های پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) به مطالعات ژئوفیزیک محدوده کبیرکوه با استفاده از روش Ip.RS، مطالعات ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک در مجتمع معدنی امین خرمدشت به منظور الگوی کانی‌زایی، تعیین خواص فیزیکی و مکانیکی سنگ‌های معدن سرب و روی طارم سفلی، تأمین مدیریت زنجیره تأمین بشردوستانه شرکت‌ها بر افزایش سرمایه اجتماعی در راستای رونق تولید، مطالعات ساماندهی ترافیک شهر ماهدشت، مطالعه لایه‌های با ارزش اقتصادی خاک نسوز دوره ژوراسیک در منطقه شمال الولک، قزوین اشاره می‌کند.
به گفته معاون پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، خدمات مشاوره در طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس جهت بررسی کارشناسی و تهیه گزارش میدانی به‌منظور معرفی پتانسیل‌های مستعد و یا زیرساخت‌های مورد نیاز برای راه‌اندازی و توسعه معادن کوچک مقیاس و جذب سرمایه‌گذار در استان قزوین، تحلیل گفتمانی یادمان شهید حسن باقری، طراحی و ارزیابی سیستم عملکرد پرسنل بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن، راهبری شورای سیاست‌گذاری(شمس) ۱۴۰۴ قزوین و تهیه و تدوین سرفصل‌های توسعه و سرمایه‌گذاری در امور مدیریت شهری برنامه پنج ساله شهرداری، طراحی و پیاده‌سازی سیستم جامع مدیریت بحران شهرداری قزوین، تدوین طرح توسعه گردشگری استان قزوین شامل زیرمجموعه مناطق خاص و تهیه نقشه موقعیت و مسیر قنات‌های قدیمی مناطق ۱ و ۲ شهر قزوین در محیط GIS از دیگر پروژه‌های پژوهشی این دانشگاه بوده است.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین می‌گوید: دانشگاه آزاد اسلامی قزوین به‌عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشگام در حوزه پژوهش و فناوری در سطح کشور، در ۱۰ ماه گذشته و در ادامه رسالت تعریف شده خود در حوزه پژوهش، پروژه‌های پژوهشی و فناورانه متعددی را برنامه ریزی و اجرا کرده است که طراحی و ساخت ربات انسان نمای کارن، طراحی و شبیه سازی سامانه مونیتورینگ و پایش آتش در جنگل، طراحی و شبیه‌سازی ربات ریز پرنده Micro Drone ، شرکت در نمایشگاه الکامپ و کسب مقام اول در الکامپ استارز ۹۸ با ارائه محصولات، راه اندازی استارتاپ استودیو سورس، جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ بازی نوروفیدبک مغزی به نام «بِرَتِل» و اهدای یک دستگاه از آن به موزه ملی مغز ایران اشاره کرد.
وی اضافه می‌کند: اخذ غرفه در نمایشگاه مجازی اینوتکس ۹۹، توسعه بیش از پنج بازی موبایل توسط آزمایشگاه بازی‌سازی کاسپین، راه‌اندازی مدرسه عالی مهارتی بازار سرمایه و بورس و تجهیز کارگاه معاملات بورس دانشگاه، راه‌اندازی مرکز تحلیل سرمایه‌گذاری و استارتاپ سامانه به اشتراک‌گذاری تحلیل‌های مالی به نام بارا اینوست، اخذ مجوز دانش بنیان برای پنج شرکت مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی قزوین از معاونت علمی ریاست جمهوری، اخذ مجوز آزمایشگاه معتمد اداره محیط زیست در زمینه آزمایش آب، خاک و عفونت‌های پسماندها و تأسیس و راه‌اندازی آزمایشگاه علوم همگرا نیز از دیگر فعالیت‌های یک سال اخیر بوده است.
پژوهش‌های دانشگاه‌ها با رنگ و بوی کرونا
پروژه‌های شاخص دانشگاه علوم پزشکی نیز بر حسب وظیفه ذاتی آنان رنگ و بوی کرونایی داشته است.
امام جمعه می‌گوید: از پروژه‌های شاخص این دانشگاه می‌توان به بررسی مطالعه تأثیر تجویز فرمولاسیون جدید حاوی نوسکاپین، پیگیری جهت اخذ مجوز تولید محلول ضدعفونی‌کننده دست و سطوح با پایه الکلی، هماهنگی با معاونت غذا و داروی دانشگاه جهت انجام تست‌های عملکرد ماسک‌های تولیدی در استان با همکاری دانشکده بهداشت و هماهنگی برای تولید نمونه اولیه شیلد محافظتی و ماسک توسط فناوران مرکز اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین فعالیت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی انجام طرح‌های مرتبط با کرونا ویروس بوده است، اضافه می‌کند: تاکنون بیش از ۱۴۷ طرح تحقیقاتی مرتبط با بیماری کووید-۱۹ در سامانه جامع پژوهان دانشگاه ثبت و برای ۱۰۱ طرح تحقیقاتی با پیگیری‌های مستمر کارشناسان معاونت بعد از داوری علمی و اخلاقی کد شناسه اخلاق صادر شده، ۵۴ قرارداد انجام طرح تحقیقاتی هیأت علمی، دانشجویی منعقد و مابقی طرح‌ها با توجه اهمیت موضوع در مرحله داوری علمی یا اخلاقی قرار دارند.
زندیه می‌گوید: با توجه به روند شیوع کرونا در یک سال اخیر بسیاری از پژوهش‌ها و تحقیقات اساتید به سمت مسائل کرونا حرکت کرد که نتایج خوبی را در دانشگاه و استان شاهد بودیم.
وی با تأکید بر اینکه بیشتر پروژه‌ها در جهت رفع نیازهای استان و کشور بوده است، بیان می‌کند: طی یک‌سال اخیر پروژه‌های خوبی از سوی دانشگاه‌های استان ارائه شده که تولید محلول‌های ضدعفونی و ماسک از جمله آنها بوده است. در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) نیز خانم نظری موفق به ساخت دستگاه ضدعفونی‌کننده شد.
معاون پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) متذکر می‌شود: اساتید دانشگاه امام، آزاد و در مجموع پارک علم و فناوری فعالیت‌های خوبی داشتند و کشف دارو برای واکسن و دستگاه ضدعفونی‌کننده دست جزو مواردی بود که با هماهنگی انجام شده در استان دانشگاه‌های مختلف پای‌کار آمدند و نیاز استان را در دوران کرونا تأمین کردند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین در خصوص پژوهش‌های مرتبط با کرونا بیان می‌کند: در راستای رسالت اجتماعی خود تعدادی وظایف پژوهشی در راستای مقابله با ویروس کرونا تعریف و اجرا کردیم که طراحی و ساخت ربات پایه متحرک ضدعفونی کننده فضاها با اشعهUV با توانایی ناوبری هوشمند، طراحی و ساخت ربات پرنده با توانایی پایش دمای بدن افراد مشکوک به تب و بیماری و طراحی و ساخت ربات پرستار از جمله آنها بوده است.
معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قزوین مجدداً با تأکید بر اینکه در سال‌جاری پژوهش‌ها بیشتر در راستای انجام طرح‌های مرتبط با کرونا ویروس بوده است، می‌گوید: در خصوص اقدامات صورت گرفته می‌توان به اختصاص استفاده از آزمایشگاه‌های تحت پوشش این معاونت برای انجام آزمایش مولکولی کووید- ۱۹ برای کلیه مراجعین سرپایی مشکوک به کرونا در مراکز ۱۶ و ۲۴ ساعته بهداشت، هماهنگی‌های لازم با مرکز تحقیقات میکروب‌شناسی پزشکی و برگزاری جلسات متعدد با رؤسا و کارشناسان مرکز تحقیقات و آزمایشگاه جامع تحقیقات و معاونت درمان دانشگاه و معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه، تا آزمایشگاه مرکز فوق جهت انجام آزمایشات مربوطه آماده شود، اشاره کرد.
وی اعلام می‌کند: مطالعه بر روی تعیین دوز درمانی داروی ایورمکتین، مطالعه بر روی تأثیر تجویز فرمولاسیون جدید حاوی نوسکاپین، مطالعه بر روی اثر ورزش‌های تنفسی بر تنگی نفس و هیپوکسی بیماران بستری، مطالعه بر روی اثر افزودن فیناستراید بر پیش آگهی درون بیمارستانی بیماران، مطالعه بر روی بررسی تأثیر درمانی استاتین‌ها در بیماران و همچنین انجام طرح‌های تحقیقاتی در حوزه اپیدمیولوژیک و سلامت روان مرتبط با کووید ۱۹ از جمله طرح‌های کارآزمایی بالینی در رابطه با کووید ۱۹ بوده است.
در دوران کرونا اهمیت تحقیق و پژوهش بیش از گذشته نمایان شد و به نظر می‌رسد پژوهش‌ها باید هدفمند و در راستای حل مشکلات جامعه و کشور باشد؛ برخی از پژوهش‌ها در گوشه و کنار مراکز تحقیقاتی در حال خاک خوردن هستند در حالی که با اجرایی شدن آنها بسیاری از مشکلات جامعه حل خواهد شد.
بهتر است مسئولین دانشگاه‌های استان با همفکری مسئولین اجرایی مشکلات را احصا کرده و پژوهش‌ها را به آن سمت و سو هدایت کنند تا گامی برای آبادانی ایران عزیزمان برداریم.
انتهای پیام
