حرف تولید ملی که می‌شود یا صدای کوبیده شدن دفتین روی تاروپود فرش‌های دستباف توی سر آدم تکرار می‌شود یا ذهن آدم‌ها سفر می‌کند به مزارع زعفران و خوشه‌های طلایی‌اش که آن سر دنیا توی خانه‌های مردم آمریکا و اروپا هم پیدا می‌شود.
تولید ملی گاهی همان موشک‌هایی است که آسمان‌ها را می‌شکافند و گاهی هم باید ردشان را زیرزمین پیدا کرد. جایی که شاید کمتر کسی احتمالش را بدهد، توی عمق ۳۰ متری از سطح زمین و حاصل تلاش صنعتگران بخش‌های مختلف کشور تا پازل غول عظیم مترو را تکمیل کنند و راهش بیندازند.
متروی قم یکی از مهم‌ترین و بزرگترین پروژه‌های شهری قم است که در ۲ خط طراحی‌شده و پیمانکاری ساخت خط ۱ آن با برگزاری مناقصه در سال ۱۳۸۹ با مبلغ ۸۶۰ میلیارد تومان به قرارگاه خاتم‌النبیاء رسید. خط ۱ این پروژه در ۲ فاز تعریف شده‌است، فاز ۱ از ایستگاه قلعه کامکار تا میدان مطهری و فاز ۲ از میدان مطهری تا ایستگاه مسجد جمکران ادامه خواهد یافت و حالا در فاز یک اجرای این پروژه، سهم تولیدات ایرانی بار مهمی را بر دوش می‌کشد.
آن‌طور که منصور درویشی مدیرعامل سازمان قطار شهری قم گفته است از ابتدا تأکید بر استفاده از ظرفیت‌های بومی در پروژه قطار شهری موردتوجه بود اما در یکی دو سال اخیر با توجه افزایش قیمت‌ها و تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شد سعی شده است که استفاده از تولیدات ایرانی باکیفیت بیش‌ازپیش در پروژه مترو موردتوجه قرار بگیرد.
اولویت‌بندی ۹ بسته تجهیزات موردنیاز مترو
به گفته وی، «تجهیزات موردنیاز پروژه خط A مترو قم در قالب ۹ بسته تجهیزات، تفکیک شد و از ابتدای اسفند ۹۸ برای برگزاری فرآیند مناقصه به ترتیب اولویت‌هایی که برای پروژه موردنیاز است ارجاع داده‌شد. ضمن اینکه با توجه به عملیات اجرایی که در مسیر تونل و ایستگاه‌ها وجود دارد و پیش‌نیازهایی که باید برای ساخت آنها پیش‌بینی شود، تجهیزات هم اولویت‌بندی شده است.»
بسته ناوگان، بسته تأمین توان، بسته سیگنالینگ، بسته مخابرات، بسته تهویه و اطفا، بسته کنترل، بسته آسانسور و پله‌برقی و بسته تجهیزات و ماشین‌آلات دپو ازجمله بسته‌های تجهیزات موردنیاز متروی قم برای راه‌اندازی خط A متروی قم است که با توجه به محدودیت‌های موجود با اولویت‌بندی در حال تأمین است و تولیدات ایرانی سهم مهمی در تأمین این بسته‌ها دارند.
آن‌طور که درویشی گفته است ازجمله تجهیزات موردنیاز متروی قم، ترانسفورماتورها و تابلوهای DC است که تأمین آنها توسط شرکت‌های ایرانی صورت گرفته است، به این طریق که مدارک مهندسی این تابلوها تهیه‌شده و در حال تأیید است که به‌زودی توسط شرکت Entec و شرکت ایرانی نوآوران برق آریا که قرار است مونتاژ کننده این انتقال تکنولوژی باشد، انجام می‌شود.
به گفته مدیرعامل سازمان قطار شهری قم، «قسمتی از تجهیزات این تابلوها خارجی است اما مابقی تجهیزات تولید داخل بوده و درنهایت مونتاژ می‌شود و ترانس‌های LPS نیز به شرکت ایرانی ایران ترانسفو واگذارشده است.»
آن‌طور که درویشی گفته است، «قرارداد تابلوهای ۲۰ کیلوولت نیز منعقدشده و در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از تابلوهای قم را هم ساخته‌اند که با توجه به مدت‌زمان کمی که از قرارداد گذشته است، می‌توان امیدوار بود که تا مدت‌زمان قرارداد، بتوانند تابلوها را تحویل بدهند.»
تأمین رکتیفایر مترو در ایران
جهاد دانشگاهی علم و صنعت هم ازجمله مراکزی است که حالا حاصل تلاش‌شان قرار است که سهمی از متروی قم داشته باشد، رکتیفایرهای مترو یکی از مهم‌ترین تجهیزاتی است که همیشه در صنعت ریلی کشور از شرکت خارجی تهیه می‌شد اما برای اولین بار در پروژه قطار شهری قم، تمامی آنها توسط جهاد دانشگاهی علم و صنعت تولید می‌شود.
«رکتیفایر» به منظورتأمین برق واگن‌های مترو جهت حرکت واگن، روشنایی، سیستم‌های برودتی و حرارتی و … از طریق ریل سوم یا شبکه بالاسری استفاده می‌شود. آن‌طور که مدیرعامل سازمان قطار شهری قم گفته بعضاً از این تجهیزات پیش‌تر در متروی شهرهای دیگر کشور استفاده شده اما عمدتاً در دو یا سه ایستگاه یا به‌عنوان پشتیبان سیستم‌های اصلی که خارجی بودند ولی حالا تمام رکتیفایرهای قطارشهری قم توسط جهاد دانشگاهی علم و صنعت، تولید می‌شود.
به گفته درویشی، «قرارداد تأمین رکتیفایر مترو قم با جهاد دانشگاهی علم و صنعت امضاشده و بااینکه تنها حدود یک ماه از انعقاد این قرارداد می‌گذرد، قسمتی از تجهیزاتش خریداری‌شده و تا فروردین ۱۴۰۰ قابلیت تحویل و حمل دارد».
جهاد دانشگاهی علم و صنعت، البته علاوه بر تأمین رکتیفایر در بخش‌های دیگر از تأمین تجهیزات هم نقش ایفا کرده است، UPS و شارژرهای موردنیاز خط A مترو نیز توسط جهاد دانشگاهی علم و صنعت تأمین خواهد شد.
این رویکرد حمایتی پروژه قطار شهری از تولیدات ایرانی، رکوردهایی را در اولین‌ها نیز به ثبت رسانده است، استفاده از اولین دستگاه «کراس آور» صددرصد ایرانی در مترو قم اتفاق بزرگی است که همین توجه به حمایت از تولیدات ایرانی، آن را رقم زده است. آن‌طور که درویشی گفته است: «این اتفاق بر اولین بار در صنعت مترو و در میان قطار شهری‌های کشور، در قطار شهری قم رخ‌داده است.»
دستگاه سوزن کراس آور به مجموعه‌ای از ریل‌های استاندارد و مخصوص، صفحات اتصال، قطعات ریخته‌گری و یا فورج و نورد شده و انواع تراورس و … اطلاق می‌شود که از این قطعات درخطوط و ایستگاه‌های راه‌آهن جهت تعویض مسیر قطارهای شهری و بین شهری استفاده می‌شود.
«اگر چند کار جدی درزمینۀ بومی‌سازی صورت گرفته باشد، یکی از آنها استفاده از سوزن‌های کراس آور ایرانی است.» این را مدیرعامل سازمان قطار شهری قم گفته و اضافه می‌کند: «بر اساس برنامه‌ریزی اولیه برای تأمین سوزن‌های کراس‌آور، قرارداد با سازنده‌های معتبر اروپایی را در برنامه داشتیم اما درنهایت به سمت تولیدات داخلی رفتیم و شرکتی را که سال‌هاست در حال مونتاژ قطعات خارجی است، حمایت کردیم.»
«تأمین تجهیزات سیستم تهویه قطار شهری نیز با استفاده از ظرفیت‌های داخل تأمین‌شده است»؛ به گفته درویشی، بسته تهویه که شامل ۹ سیستم می‌شود تا جایی که امکان داشته توسط قراردادهای داخلی تأمین‌شده است، درحالی‌که برنامه‌ریزی اولیه تهیه پک‌های اطفای حریق توسط شرکت‌های اروپایی بود اما با توجه به سیاست توسعه استفاده از تولیدات استاندارد ایرانی درنهایت تولید کپسول و متعلقات دیگر پک‌های اطفا به شرکت‌های ایرانی سپرده شد، علاوه بر این، سیستم دریافت کرایه و کارت بلیت هم از دیگر تجهیزاتی است که توسط شرکت‌های ایرانی تأمین و نصب می‌شود.
نظارت بر استانداردهای تجهیزات ایرانی البته اگر بیشتر از شرکت‌های خارجی نباشد کمتر نیست، به گفته درویشی، «تأکید سازمان قطار شهری قم در استفاده از تولیدات داخلی دارا بودن آیین‌نامه‌ها و استاندارهای بین‌المللی است؛ اگر طبق قراردادهای اولیه برای برخی از تجهیزات سازنده خارجی قرارداد کرده بودیم و در ادامه با توجه به توانمندی‌های داخلی یا وجود تحریم‌ها به تولیدکننده ایرانی روی آوردیم همان استانداردهای تجهیزات خارجی و حتی بالاتر مطالبه شده است.»
آن‌طور که مدیرعامل سازمان قطار شهری قم گفته است تولیدکنندگان ایرانی تجهیزات قطار شهری فرایند تست و بازرسی را حتی سخت گیرانه تر از کشورهای خارجی طی کرده‌اند.
سخت‌گیرتر از خارجی‌ها
«با طی کردن آزمایشات و تأیید تست‌های استاندارد تا پایان سال، ۶ کراس آوری که برای مسیر قطار شهری قم موردنیاز است تحویل گرفته می‌شود و ساخت سوزن‌ها هم پیگیری خواهد شد»، این را مدیرعامل سازمان قطار شهری گفته و اضافه می‌کند: «قرارداد پابندها هم که خارجی بود تبدیل به قرارداد ایرانی شده و پابندهای موردنیاز متروی قم توسط شرکت پیکو در حد استانداردهایی باکیفیت‌تر از چیزی که پیش‌بینی کرده بود در حال ساخت است.»
آن‌طور که وی گفته است، «این شرکت سابقه تولید پابند برای راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و مترو اصفهان را داشته اما در متروی قم برای اولین بار کل پابندهای موردنیاز توسط یک شرکت داخلی تأمین می‌شود.»
به گفته درویشی، «این پابندها تمام تست‌های آزمایشگاه فعال در کارخانه پیکو و آزمایشگاه‌های دانشگاه شریف و رازی و آزمایشگاه‌های تأییدیه سازمان ملی استاندارد را گذرانده و مجوزهای لازم را اخذ کرده است.»
مجموع این توصیفات نشان می‌دهد که بخش مهمی از تجهیزات قطار شهری قم به‌وسیله شرکت‌های ایرانی در حال تأمین است که ماحصل آن علاوه بر ایجاد اشتغال ازنظر مالی و بودجه‌ای، در شرایط کنونی تورمی به نفع پروژه خواهد بود. به گفته درویشی، «بیشتر از ۵۰ درصد قراردادهای بسته‌های تجهیزات قطارشهری قم با شرکت‌های داخلی است که خود شرکت‌ها به شکلی که برای آنها صرفه اقتصادی بیشتری دارد اقدام می‌کنند. مثلاً در موردی که تهیه یک قطعه در ایران هزینه بیشتری از واردکردن آن دارد، ممکن است متناسب با متد تولیدی کارخانه برای تهیه آن از ابزارهای وارداتی هم استفاده کرده و طبق مدرک مهندسی که قرار است برای اولین بار در کشور پیاده کنند، مونتاژ می‌کنند.»
به اعتقاد مدیرعامل سازمان قطار شهری، اعتماد به شرکت‌های ایرانی علاوه بر اشتغال‌زایی، باعث می‌شود که تولیدات استاندارد و باکیفیت خود را در قالب پروژه مترو قم به اثبات برسانند و تولیدات خودشان را مطرح و به عرضه بگذارند.
اما مهم‌ترین مزیت استفاده از تولیدات داخلی بحث اقتصادی است. به گفته درویشی، «شاید قیمت تمام‌شده پروژه مترو با توجه به هزینه‌های گزاف تأمین تجهیزات و گرانی‌های اخیر حتی با استفاده از تولیدات داخلی کاهش چشمگیری پیدا نکرده باشد اما همین جلوگیری از خروج ارز از کشور منجر به رونق اقتصاد این شرکت‌ها می‌شود.»
اتفاقی که می‌تواند یک تیر باشد و چندین نشان، هم به رونق اقتصادی می‌انجامد هم اشتغال جوانان را به همراه دارد و هم با توجه به تحریم‌ها و گرانی‌های اخیر، پروژه مهم مترو را لنگ تجهیزات خارجی نمی‌گذارد.
انتهای پیام/
